Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.02.2013, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.2. 2013
S
tjórnmálamenn hafa fremur illt orð á
sér og fer ekki eftir löndum eða álf-
um. Sú staðreynd hefur ekki endi-
lega neitt með sanngirni að gera.
Tilræði toppar fyrir suma
Stundum hækka þó hlutabréfin í þeim þegar þeir
eru allir og þá ekki síst ef þeir fara vofeiflega úr
heimi. En auðvitað er ekki loku fyrir það skotið að
nokkur hópur stjórnmálamanna njóti aðdáunar og
virðingar um ár og síð án þess að fá það forskot
sem vel heppnað banatilræði kann að veita öðrum
inn í söguna. Þannig má ætla að Abraham Lincoln
hefði hafist hátt á stall án hins ömurlega atbeina
Boots leikara og eins hefði Júlíus Ceasar komist
áfram í sögu án rýtingsstungu Brutusar og sam-
særisbræðra hans. Er hann þó fjarri því að hafa
verið eins farsæll og frændi hans, Águstus sem
sofnaði frá sínum keisaradómi þegar þar að kom.
Hin sagnfræðilega upphafning er á hinn bóginn
ekki eins örugg í tilviki Johns Kennedys, Olavs Pal-
mes og frú Gandhi. Öll hafa sennilega hlotið meiri
fyrirferð í sögunni og jákvæðari umsögn vegna
þess hvernig endapunkturinn var settur á stjórn-
málastarfsemi þeirra.
Nokkrum sinnum var reynt að drepa Adolf Hitler
og hefði mátt vera oftar, en ólíklegt er að einu sinni
vel heppnað tilræði hefði breytt í neinu stöðu hans
á þeirri hillu helvítis sem hann húkir á í heimssög-
unni.
Breskt banatilræði
Af hinum 53 forsætisráðherrum Breta var aðeins
einum sýnt banatilræði sem tókst. Og þrátt fyrir þá
einstöku stöðu telst forsætisráðherrann sem í hlut
átti vera einn af hinum gleymdu forsætisráðherrum,
en er þó þeirri stétt gert mjög hátt undir höfði í sögu
Breta. Fæstir hafa nokkru sinni heyrt hann nefndan.
Spencer Perceval hafði verið fjármálaráðherra í tvö
ár áður en hann varð forsætisráðherra og hlotið mik-
ið hrós fyrir störf sín í því embætti. Perceval virðist
hafa verið ágætismaður, jafnvel óvenjulegt góð-
menni, vinnusamur mjög, örlátur á sitt fé til fátæk-
linga og var hann þó fjarri því að teljast fjáður, eins
og fyrri tíðar forsætisráðherrar Breta voru margir.
Vinnusemi og trúrækni voru megineinkenni á
heimilislífinu í Downingstræti 10 í þessari forsætis-
ráðherratíð. Á hverjum sunnudegi töltu þau hjónin,
Katarína, hin elskaða og fallega eiginkona, og for-
sætisráðherrann, með börnin sín tólf í halarófu, „öll
nýþvegin í framan og með hár alúðlega greitt“ til
kirkju heilagrar Margrétar í Westminster.
En hinn 11. maí 1812 beið John Bellingham í and-
dyri þinghúsins. Þegar forsætisráðherrann, sem var
seinn fyrir, hafði afhent frakka sinn og staf hraðaði
hann sér inn í anddyrið þar sem var margt manna.
Bellingham miðaði byssu sinni hiklaust að brjósti
ráðherrans og skaut einu skoti. Spencer Perceval
lést samstundis. Það sem Runeberg orti um annan
átti við þarna:
„En undan brjósti blóði hans
öll brúin lauguð var;
hann hafði skot í hjartastað,
og hvergi nema þar.“
Einum hampað, en
hópnum stóra ekki
Iðulega er um það rætt að mönnum sé gert hærra
undir höfði í sögunni en málefnum, hermennsku
fremur en hugmyndum og fáum sé iðulega hampað
mjög á kostnað fjöldans. Óneitanlega er meira en
lítið til í slíkum fullyrðingum. En það er ekki auðvelt
við að fást. Þeir Churchill og Roosevelt (Truman)
eru kynntir til sögu mannkyns (stundum í félags-
skap Stalíns) sem sigurvegarar í mesta stríði sem
mannkynið hefur háð fram til þessa og hafa menn
þó lengi „flogist á“ eins og skáldið nefndi hetjuljóm-
uð átök sögualdar hér á norðurslóðum. En það fór-
ust milljónir ungra manna til að tryggja þann árang-
ur „sigurvegaranna“. Grafabreiðurnar eru það eina
Málefni eða
menn? Eða efni-
legir menn sem
er mál?
* Jóhanna vildi ekki víkja og sístfyrir Árna Páli. Skrifi hún ekkiupp á afsagnarblaðið sjálf skiptir
engu hvar Árni párar. Steingrímur J.
vill ekki heldur hressa upp á laskaða
Samfylkingu á sinn kostnað.
Reykjavíkurbréf 08.02.13