Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.03.2013, Blaðsíða 46

Viðtal
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.3. 2013
E
rla Tryggvadóttir hefur á 34 árum
reynt eitt og annað. Nöfnu sína,
hina mögnuðu Erlu Tryggvadótt-
ur, jafnan kennda við Lýsi, kvaddi
hún fyrir um tveimur árum þegar
sú síðarnefnda lést í sviplegu bílslysi á Spáni.
Átta ára gömul missti hún systur sína og árið
2003 segir hún hafa skerpt á umburðarlyndi
og skilningi þegar móðir hennar tók saman
við konu. Hún var því sjóaðri en flestir þegar
hún missti annan eggjastokkinn. Þetta er
vissulega ákveðinn ólgusjór en Erla segist
vera tilbúin að takast á við nýjan kafla utan
RÚV en þar sagði hún starfi sínu í útvarpinu
lausu fyrir skemmstu. Hún hefur starfað sem
dagskrárgerðarmaður á Rás 1 undanfarin ár
og meðal annars haft umsjón með þáttunum
„Þær höfðu áhrif“ þar sem Erla fjallaði um
áhrifamiklar konur á síðustu öld, „Bankað
upp á“ og svo Samfélagið í nærmynd.
Við byrjum á æskunni. Að vera fædd inn í
eitt elsta fyrirtæki landsins og vera jafnan
kennd við Lýsisfjölskylduna, þar sem langafi
hennar, Tryggvi Ólafsson, var
stofnandi Lýsis, hlýtur að vera
svolítið sérstakt. Eða hvað? Það
hljómar svolítið eins og að fæð-
ast í herbergi á Hótel Holti.
Erlu stekkur bros; að sjálf-
sögðu, með þetta nafn, tengi
fólk hana jafnan við fyrirtækið.
En það séu ekkert nema góðar
tilfinningar. Allir taki lýsi.
„Fjölskyldan hefur starfað
hjá fyrirtækinu en föðursystir
mín, Katrín Pétursdóttir, keypti
fyrirtækið. Það skondna er að
kærastinn minn, Finnur Sig-
urðsson, er líka á vissan hátt á vegum Lýsis.
Honum kynntist ég fyrir um ári en þá hafði
hann starfað sem vörustjóri þar frá árinu
2007. Leiðir okkar höfðu þó aldrei legið sam-
an og hefðu líklega ekki gert það nema Sigga,
ein föðursystra minna, hefði ákveðið að taka
málið upp á sína arma. Hún var svo viss um
að við ættum vel saman og kom á blindu
stefnumóti. Það er konunum í fjölskyldunni
líkt að taka málin í sínar hendur. Ég hefði
pottþétt ekki rekist á hann annars. Hann er
mikill fjallamaður og íþróttir hans yndi. Ég
hefði ekki ratað á hann á einhverju fjalli.
Þegar ég reyndi að malda í móinn, leist ekki
beint á að hitta einhvern út í bláinn, sagði
Sigga frænka: „Þú þarft nú ekki að giftast
honum, Erla, en þú getur alveg farið með
honum í bíó.““
Voru á leið út á flugvöll
Erla elst upp í Vesturbæ Reykjavíkur og
Garðabæ. Foreldrar hennar voru ungir,
frjálslyndir en ríkir þátttakendur í uppvext-
inum voru ekki síður þeir sem tilheyrðu stór-
fjölskyldunni. Af mörgu segir Erla það hafa
verið eitt mesta áfall sem hún hafi orðið fyrir
í lífinu þegar amma hennar Erla lenti í
hörmulegu bílslysi á Spáni. Þar átti hún íbúð
og dvaldi nokkrar vikur á ári. Á leið út á flug-
völl var Erla og systir hennar Svana á leið út
á flugvöll að sækja fjölskyldumeðlim. Þær
komust aldrei alla leið. „Ef ég hugsa um þann
tíma sem amma mín er uppi; en hún var
fædd árið 1929, var það að sjálfsögðu óvenju-
legt að konur létu að sér kveða í viðskiptum.
Eiginmaður hennar, Pétur, varð forstjóri
Lýsis og líf þeirra beggja var í hringiðu ís-
lensks viðskiptalífs.“
Erla segir ömmu sína hafa verið frum-
kvöðul að mörgu leyti. Hún rak heildverslanir
í félagi við dóttur sína Katrínu sem varð til
þess að Katrín keypti á endanum Lýsi. Þá
kenndi hún jóga og var með þeim fyrstu hér-
lendis sem fóru að skoða samband andlegrar
heilsu við þá líkamlegu. „Hennar saumaklúbb
úr Menntaskólanum í Reykjavík tilheyrðu og
tilheyra margar sterkar konur. Má þar nefna
Vigdísi Finnbogadóttur og Sigríði Erlends-
dóttur. Þá var hún að sjálfsögðu ættmóðir
fjölskyldunnar. Við vorum afar nánar. Hún er
án gríns skemmtilegasta kona sem ég hef
kynnst, og þekki ég nú þær margar skemmti-
legar.“
Erla eldri ólst að hluta til upp í Bandaríkj-
unum og útskrifaðist frá Kent Place Scholl
New Yersey árið 1947 en kláraði stúdentspróf
frá Menntaskólanum í Reykjavík. Þá stundaði
hún nám við University of Wisconsin og
brautskráðist með BA-gráðu í bókmenntum
og ensku árið 1954. „Amma var heimsborgari
og sagði mér frá því þegar hún stalst á djass-
búllur í Harlem til að dansa þegar hún var
unglingur. Hún hvatti mig ætíð áfram. Fyrir
nokkrum árum dvel ég með henni á Spáni.
Hún segir þá allt í einu við mig: „Jæja Erla,
hvenær ætlar þú að fara að skapa?“ Þá var
ég að klára meistarapróf í alþjóðaviðskiptum
og markaðsfræði. Ég hváði. Hún bætir þá við:
„Ég á bara við, hvenær ætlar þú að fara að
láta að þér kveða? Ég veit alveg að þér eru
allir vegir færir og ég veit að þú ert vel rit-
fær. Ég vil bara að þú gerir sem mest og
best úr þínum hæfileikum. Hvort sem það er
að skapa verðmæti í viðskiptum eða skapa
eitthvað í einhverjum öðrum skilningi. Þú átt
að stíga fram og hafa áhrif.“ Þetta voru henn-
ar hvatningarorð.“
Engin formúla að manneskju
Það liggur beint við að spyrja hvort Erla ætli
þá ekki að láta að sér kveða og auðvelt að
tengja hana við pólitík. Langafi hennar, Pétur
Magnússon, fyrrverandi ráðherra, var einn af
stofnendum Sjálfstæðisflokksins. Hún var
mjög virk í slíku starfi þegar hún var yngri.
Á háskólaárunum var hún til dæmis varafor-
maður Hvatar, félags sjálfstæðiskvenna í
Reykjavík, var í ristjórn vefritsins Tíkin.is og
fleira til.
„Þegar maður hefur áhuga á samfélaginu
sem maður býr í, þá hefur maður óhjákvæmi-
lega áhuga á stjórnmálum – en þau eru ein
leið til þess að bæta samfélagið. Ég hef áhuga
á samfélaginu og fólkinu sem þar býr, þannig
að þú getur ímyndað þér að ég beri taugar til
stjórnmála enda er ég stjórnmálafræðingur
að mennt. Svo er aldrei að vita hvað framtíðin
ber í skauti sér. Jafnréttismál eru í það
minnsta mér mjög hugleikin. Ég er
fædd á alþjóðlegum baráttudegi
kvenna, 8. mars, tel því eitthvað hafa
borist mér með móðurmjólkinni og í
BA-ritgerð minni fjallaði ég um
frjálshyggju og femínisma.“
Móðir Erlu, Jóna Ólafsdóttir versl-
unarkona, er ættuð af Ströndum.
„Þar eru harðjaxlar. Held það þurfi
harðger gen til að búa þar innan um
fjöllin. Mamma tók saman við konu,
Hildu Gunnarsdóttur, eftir að for-
eldrar mínir skildu að skiptum. Jú,
vissulega þurfti ég að venjast því en
maður þarf alltaf að venja sig við nýj-
an raunveruleika þegar fólk skilur. Maður
ætlast til þess að foreldrar manns samgleðjist
manni og taki þátt í lífi manns. Á sama hátt
samgleðst ég henni innilega. Það er engin
formúla til að því hvernig manneskja á að
vera.“
Erla hefur unnið í útvarpi síðustu tvö árin.
Þar á undan hafði hún þó starfað hjá RÚV í
dagskrárgerð, meðal annars í sjónvarpi og
svo mátaði hún viðskiptalífið í góðærinu þeg-
ar hún vann í banka. Sniðið á þessum árum í
viðskiptalífinu fyrir hrun hentaði henni engan
veginn en hún segir þau hafa verið keyrð
áfram á karlmennsku og áhættusækni. Erla
viðurkennir að hafa upplifað ýmsar umtalaðar
hliðar þessa tíma.
„Ég get ekki neitað því að þetta var
skemmtilegt. Það vantaði ekki. Að fá kampa-
vín og jarðarber með hádegismatnum eftir
ársfjórðungsuppgjör. Auðvitað snarundarlegt.
Maður áttaði sig á muninum. En ætli þetta sé
ekki rétt hjá ömmu. Mér ferst best að skapa.
Ég þarf að vera með bók til að pára niður
hugmyndir og að geta vasast í að framkvæma
það sem mér dettur í hug. Ég þarf líka áskor-
anir. Ég veit eiginlega ekkert betra en að
Úfinn sjór Erlu
ERLA TRYGGVADÓTTIR ER STUNDUM KNÚSUÐ FYRIR AÐ VERA BARNABARN NÖFNU
SINNAR HEITINNAR Í LÝSI SEM LÉST Í HÖRMULEGU SLYSI Á SPÁNI. ERLA SJÁLF HEFUR
REYNT ÝMISLEGT SÍÐUSTU ÁRIN EN SEGIR ÁSKORANIR VERA SÍNAR ÆR OG KÝR.
KONURNAR Í LÍFI HENNAR, FÖÐURSYSTUR, MÓÐIR OG AMMA HAFA VERIÐ FRUM-
KVÖÐLAR, SÝNT HUGREKKI OG STAPPAÐ Í HANA Í STÁLINU.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
* „Á meðan ég er skjögrandi þarnaum, skröltandi á einum eggjastokkeru konur í kringum mig sem ég deili
á vissan hátt sameiginlegri reynslu
með. Ég hef fengið mænudeyfingu og
ég hef farið í skurð sem er sá sami og
er framkvæmdur við keisaraskurð. En
ég er ekki með barn í höndunum.“