Morgunblaðið - 27.06.2013, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐANBréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 2013
Á að hunsa öryrkja
endalaust?
Ætlar ríkisstjórnin ekki að gera eitt-
hvað fyrir öryrkja sem fyrst, þannig
að mannsæmandi bætur dugi til
framfærslu í mánuði hverjum?
Ég fæ greiðslur úr lífeyrissjóði.
Bætur almannatrygginga skerðast
krónu á móti krónu vegna tekna úr
lífeyrissjóði. Þannig að það er eins
og verið sé að halda manni í fátækt-
argildru.
Áunnin réttindi mín í lífeyrissjóði
eru 100.000 kr. á mánuði og bætur
frá Tryggingastofnun lækka um
100.000 kr. eða krónu á móti krónu á
móti tekjum lífeyrissjóðsins.
Mér finnst þetta vera hreint og
klárt rán um hábjartan dag, þegar
svona skerðingar eru viðhafðar.
Hvað ætlar ríkisstjórnin að gera í
þessum málum? Ætlar hún að hunsa
öryrkja endalaust og sniðganga þá
með öllu.
Fyrir mitt leyti er þetta vanvirð-
ing á réttindum bótaþega sem eru
búnir að vinna í mörg ár til að öðlast
þessi réttindi sem eru svo engin þeg-
ar á hólminn er komið.
Ég er búin að vinna eins og brjál-
æðingur í rúm 30 ár og eru þetta
launin fyrir vel unnin störf. Í raun og
veru er verið að arðræna mig pen-
ingum sem ég hélt að ég ætti áunna í
lífeyrissjóðunum.
Tekjur Tryggingastofnunar eru
svo lágar að það lifir enginn á þeim
mannsæmandi lífi.
Að endingu langar mig að segja
þetta. Það er mjög óeðlilegt að á
árinu 2013 séu langar biðraðir fyrir
framan hjálparstofnanir sem úthluta
mat til fátækra á Íslandi. Þetta er
svartur blettur á þjóðfélaginu og á
ekki að líðast í þessu auðuga og ríka
samfélagi sem við lifum í.
Í röðunum bíður fólk eftir ölm-
usugjöfum en er svo talandi í iP-
hone-síma og reykjandi sígarettur.
Ég undirritaður hætti að reykja
sökum þess að ég hafði ekki efni á
því og mér finnst skrýtið að fólk geti
haft efni á því að tala í 180.000 króna
síma en sé svo betlandi mat og
reykjandi fyrir framan hjálparstofn-
anir.
Á meðan tekjur mínar lækka þá
hækkar matarverð og aðrar nauð-
synjar mjög mikið og það gerir það
að verkum að maður á ekki eyri út
mánuðinn.
Mig vantar a.m.k. eitt hundrað
þúsund á mánuði til að ég nái endum
saman.
KRISTLEIFUR LEÓSSON,
öryrki, Reykjavík.
Frá Kristleifi Leóssyni
Dalvegi 10-14 • 201 Kópavogi • 595 0570 • Parki.is
Margar gerðir
af innihurðum
Hjá Parka færðu gullfallegar inni-
hurðir frá Grauthoff. Mikið úrval,
sjón er sögu ríkari!
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig!
Öðru hvoru verða
jafnvel staðfastir
íhaldsmenn eins og ég
fyrir róttækri hug-
arfarsbreytingu: Nú
síðast, þegar ég hef
komið því í verk að
grandskoða hug-
myndir mínar um
dauðann, og að við-
urkenna að það sé bá-
bilja að einstakling-
urinn sjálfur lifi sinn eigin dauða
einhvern veginn af!
En ef dauðinn er í raun algjör, og
við verðum í raun eins og hverjir
aðrir geimsteinar, hvaða ályktanir
hefur þetta þá í för með sér, um
hvernig við lítum á lifendur?
Vísbendingu að því er að finna í
spakmælinu: „Orðstír deyr aldregi,
hveim er sér góðan getr.“ En í því
kristallast sú meining, að menn lifi
áfram í minningum annarra. Eða
eins og einn bróðir minn sagði;
nokkurn veginn: „Ég verð sáttur ef
ég skil eftir góðar hugsanir í minn
garð hjá fólkinu sem þekkti mig,
þegar ég verð allur.“
Það blasir nefnilega við, að ef
ekkert framhaldslíf er til, annars
heims, þá eru allar hugmyndir okk-
ar um slíkt liður í tilraunum okkar
til að lifa að einhverju leyti áfram í
huga eftirlifenda.
Má þar einkum nefna er fólk
sækist eftir að lifa áfram í huga
barna sinna, en einnig t.d. af verk-
um sínum, svosem
skáldskap.
Eftir að hafa vanist
tilhugsuninni um for-
gengileika lífsins finnst
mér nú furðu ásætt-
anlegt að líta svo á, að
við eigum bara eitt líf
sjálf:
Það virðist hafa ver-
ið meginhugmynd í
heiðninni hjá forn-
Grikkjum og norræn-
um mönnum; og því
bæri að lifa lífinu lif-
andi, sem einstöku tækifæri. Því
jafnvel þótt menn gerðu sér ein-
hverjar hugmyndir um takmarkað
framhaldslíf væri það ekki nema
svipur hjá sjón miðað við jarðlífið
sjálft!
Þegar maður hugsar nánar um
þetta, þá sér maður hve mann-
eskjan leggur ofuráherslu á að láta
gott af sér leiða í þágu kynslóðanna:
Hver manneskja er eins og
hlekkur milli kynslóðanna; og reyn-
ir að leggja eitthvað til viðbótar af
mörkum í vaxandi púkk mannteg-
undarinnar, til að hún megi halda
áfram að vaxa og dafna.
Þegar maður gerir sér þetta
ljóst, þá getur maður skammast sín
fyrir að hafa hugsað af skeyting-
arleysi til t.d. Rússa, eða Kínverja,
eða steinaldarmannanna; eða jafn-
vel til margra sinna eigin landa.
Og klassísku stytturnar af eilífð-
arlegu æskufólki sem forn-Grikkir
og Rómverjar skildu eftir segja
okkur ekki að líf einstaklingsins sé
eilíft, heldur að hápunktur veru
okkar sé að skilja, að fegurðin felst
fyrst og fremst í æsku og heilbrigði
þessa eina lífs okkar!
En má draga einhverjar stór-
pólitískar ályktanir af þessu?
Ein er kannski sú, að við ættum
að auðsýna meira umburðarlyndi
við féndur okkar á friðartímum,
fyrst við erum öll á sama báti.
Önnur snýr að sérstöðu vestur-
evrópskrar menningararfleifðar;
sem hefur margfaldað lífsgæði jarð-
arbúa síðustu öldina:
Lykill að henni getur hafa verið
óvenjumiklir þjóðflutningar þangað
síðustu árþúsundin (og svo þaðan til
Norður-Ameríku!).
En slíkt leiðir til aukinnar gerj-
unar í sjálfsvitund.
Þannig þurfum við að líta á þjóð-
flutninga nútímans á milli Íslands
og Evrópu, með umburðarlyndari
augum en við gerum nú!
Að venju vil ég ljúka hugleiðingu
minni með málefnalegu ljóði. Í
fimmtándu ljóðabók minni, sem nú
er í smíðum, hugleiði ég slíka hluti í
ljóðinu Lífið sjálft; en þar segi ég
m.a.:
Þó varir stuðkraftur fjölda manns
langt fram um ókomnar kynslóðir;
og nútími lifenda nær
aftur til þeirra um árþúsundir.
Dauðinn kallar á umburðarlyndi
Eftir Tryggva V.
Líndal
Tryggvi V. Líndal
»Ef dauðinn er í raun
algjör, og við verð-
um í raun eins og hverj-
ir aðrir geimsteinar,
hvaða ályktanir hefur
þetta þá í för með sér,
um hvernig við lítum á
lifendur?
Höfundur er skáld og menningar-
mannfræðingur.
- með morgunkaffinu
Einar Hugi Bjarna-
son hrl. boðar uppgrip
fyrir lántaka í kjölfar
Plastiðjudóms í Morg-
unblaðinu. Niðurstaða
hans felur í sér að þeir
sem ákváðu að fjár-
magna bifreiðakaup
sín með gengistryggð-
um samningum eigi að
fá neikvæða raunvexti.
Þeir eigi að fá greitt
með sínum samningum á sama tíma
og aðrir greiða verðtryggða raun-
vexti eða þola óhagstæðar geng-
isbreytingar á erlendum myntum í
þeim tilvikum þar sem samning-
urinn var ekki talinn fela í sér ólög-
mæta gengistryggingu.
Hver greiðir neikvæða
raunvexti?
Ákvörðun um hvernig haga beri
endurútreikningi varðar gífurlega
hagsmuni. Ef niðurstaðan er sú að
þeir sem tóku mestu áhættuna
greiði neikvæða raunvexti mun það
hafa tvenns konar áhrif. Í fyrsta
lagi er það tjón sem á endanum
verður greitt af öðrum við-
skiptavinum. Í öðru lagi munu aðrir
lántakendur ekki sætta sig við þá
stórkostlegu mismunun sem slík
niðurstaða felur í sér. Þá „leiðrétt-
ingu“ geta þeir ekki fengið frá fjár-
málafyrirtækjunum heldur þurfa að
sækja hana til ríkissjóðs. Til að
standa jafnfætis þeim sem tóku lán
með ólögmæta gengistryggingu
þurfa slík verðtryggð lán að lækka
a.m.k. á bilinu 30-40% og lán í er-
lendum myntum enn frekar.
Staðreyndin er sú að kröfur um
eftirgjöf skulda eru verulega ósann-
gjarnar þegar kaup-
endur Benz bifreiða fá
ekki aðeins að greiða
vexti sem eru miðaðir
við aðrar óskyldar
myntir heldur eiga
einnig að fá lækkun á
eftirstöðvum sem nem-
ur í tilviki Plastiðj-
unnar, ríflega 1,5 millj-
ónum króna. Með því
geta þeir selt bifreið-
ina, en verðmæti bif-
reiða er að miklu
gengistryggt, greitt
upp eftirstöðvarnar og hirt mis-
muninn.
Áður en fjármálafyrirtækin taka
ákvörðun um að greiða út slíka fjár-
muni væri skynsamlegt að fá skýra
niðurstöðu Hæstaréttar til þessa
álitaefnis og hvort raunverulega
eigi að greiða lántakendum fyrir að
taka lán.
Vinnubrögð
Umboðsmanns skuldara
Í grein Einars eru áhugaverðar
upplýsingar um vinnubrögð emb-
ættis Umboðsmanns skuldara. Eftir
dóm Hæstaréttar óskaði UMS eftir
fundi með lögmanni annars aðilans
til að fara yfir dóminn og þau álita-
efni sem þar var fjallað um. UMS
sá hins vegar enga ástæðu til þess
að kalla eftir sjónarmiðum lög-
manns gagnaðila í málinu. Slíkt
samrýmist ekki grunnreglum
stjórnsýslunnar um hlutlæga rann-
sóknarskyldu, sem jafnframt er for-
senda faglegrar umfjöllunar og
vandaðra vinnubragða.
Fjárkrafan
Stærsti hluti greinar Einars
fjallar um fjárkröfu Plastiðjunnar í
málinu. Það þjónar engum tilgangi
að þjarka um samskipti okkar fyrir
málflutninginn. Einari Huga er hins
vegar velkomið mín vegna að birta
þau samskipti, þannig að lesendur
Morgunblaðsins geti sjálfir lagt mat
þau.
Þar sem mál þetta var höfðað
fyrir niðurstöðu Hæstaréttar bæði í
svokölluðu Borgarbyggðarmáli (nr.
464/2012) og raunar einnig Elv-
írumálinu (nr. 600/2011) setti lög-
maðurinn og ráðgjafi UMS fram
fjárkröfu í málinu á þann hátt sem
hann taldi hagstæðastan fyrir um-
bjóðanda sinn. Krafan ber með sér
að ekki var sannfæring fyrir því að
hægt væri að ná fram hagfelldari
niðurstöðu. Niðurstaða Hæstaréttar
í Borgarbyggðarmálinu þar sem
fjármálafyrirtækið gerði ekki tölu-
legan ágreining, er þannig hagstæð-
ari en lögmaðurinn taldi sjálfur
möguleika á að fara fram á. Það
þarf ekki að koma sérstaklega á
óvart, því a.m.k. frá því að óðaverð-
bólga geisaði á áttunda áratug síð-
ustu aldar og sparifé landsmanna
þurrkaðist upp, hafa fáir talað fyrir
neikvæðum raunvöxtum.
Neikvæð tíðindi
fyrir skattgreiðendur
Eftir Helga
Sigurðsson » Áður en fjármálafyr-
irtækin taka ákvörð-
un um að greiða út slíka
fjármuni væri skyn-
samlegt að fá skýra nið-
urstöðu Hæstaréttar til
þessa álitaefnis og hvort
raunverulega eigi að
greiða lántakendum fyr-
ir að taka lán. Helgi Sigurðsson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.