Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.06.2013, Blaðsíða 46

Viðtal
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.6. 2013
Þ
jóðin virðist vera sólgin í veð-
urfréttir. Af föstum dag-
skrárliðum íslensku sjónvarps-
stöðvanna hafa veðurfréttir verið
með allra vinsælustu dag-
skrárliðum samkvæmt mælingum Capacent,
vinsælli en sjálfur fréttatíminn. Það þarf
hreinlega að vera landsleikur í fótbolta eða
verðlaunahátíðir í beinni útsendingu til að
veðurfréttirnar nái ekki efsta sætinu. Þá hefur
síminn á Veðurstofu Íslands verið rauðglóandi
í áratugi þar sem leitað er til veðurfræðinga
með ólíklegustu erindi. Eins konar þjóðarsál
Íslendinga, enda bauð Veðurstofan upp á sól-
arhringssímaþjónustu löngu áður en nokkrar
vinalínur eða 1900 númer komu til sögunnar.
Veðurfræðingar hafa því frá mörgu að segja,
bæði er varðar veður og mannlíf. Veðurstofan
er í senn fræðileg og mannleg stofnun.
Blaðamaður Sunnudagsblaðs Morgunblaðs-
ins hitti nokkra veðurfræðinga Veðurstof-
unnar á túninu hinum megin við vinnustaðinn;
í Perlunni. Landsmenn þekkja marga þeirra í
sjón. Trausti Jónsson flutti landsmönnum veð-
urfréttir í sjónvarpi í áratugi og starfar sem
sérfræðingur í veðurfarsrannsóknum við Veð-
urstofu Íslands. Prófessor Haraldur Ólafsson
er uppátækjasamur góðkunningi sjónvarps-
áhorfenda úr veðurfréttasettinu. Spáveð-
urfræðingurinn Elín Björk Jónasdóttir flutti
veðurfréttir á Stöð 2 á árum áður og sinnir nú
veðurspám, eftirliti og ýmiss konar upplýs-
ingagjöf á Veðurstofunni og félagi hennar á
þeirri deild er Einar Magnús Einarsson sem
flytur jafnan veðurfréttir á RÚV. Í hópi hinna
fimm fræknu er síðast en ekki síst doktor
Guðrún Nína Petersen sem helgar sig rann-
sóknum á Veðurstofu Íslands.
Áður en annað ber á góma er það það sem
allir eru að tala um. Það er sumar en engin
sól. Svo lítil sól að höfuðborgarbúar eru farnir
að örvænta. Tveir veðurfræðingar eru með
húfur og blaðamaður bíður spenntur eftir að
fá svör frá fólkinu sem fylgist með veðrinu,
ekki bara frá degi til dags heldur frá mínútu
til mínútu. Hvar er sumarið?
Haraldur: „Sko. Það er búið að vera ljómandi
gott veður í sumar.“
Trausti: „Hitinn er búinn að vera yfir með-
allagi. Og mjög yfir meðallagi fyrir norðan.“
Elín: „Milt veðurfar og hægur vindur.“
Haraldur: „En það eru allir að segja þetta –
tala um sumarið sem vont. Ég hitti mann um
fimmtugt fyrir bara örfáum dögum sem
spurði að þessu sama og þú. Þetta er bara
einhver skortur á nægjusemi, held ég. Ég fór
að velta því fyrir mér hvar þessi maður hefði
eiginlega verið í maí 1979 þegar sundi var
frestað dag eftir dag vegna frosta. Eða sum-
arið 1983 sem var ískalt.“
Trausti: „Það er bara sólin sem hefur lítið
sést.“
Guðrún Nína: „Þegar sumarið nálgast fá
margir svolítið útópískar hugmyndir um
hvernig sumarið á að vera. Íslenska sumarið
er alls ekki þetta heita skandínavíska sumar
sem við erum kannski með í hausnum, en það
er reyndar ekki alltaf heldur raunsæ mynd.“
Elín: „Það er alltaf þessi besti dagur síðasta
sumars. Við munum eftir honum og viljum fá
hann í mánaðavís næsta sumar.
Haraldur: „Þetta er kannski til marks um
botnlausa bjartsýni Íslendinga – núna kemur
þetta!“
Trausti: „Ég get hins vegar bent ykkur á
grein sem ég birti á blogginu mínu í síðustu
viku. Málið er að síðustu sumur hafa verið svo
góð að það er óvenjulegt. Ég fór út í það að
telja sumardaga hvers árs, allt aftur til ársins
1949. Ég notaði hitatölur, skýjafar og fleira til
að skilgreina það sem ég vil kalla sumardag
og það kom svolítið ískyggilegt í ljós. Sumrin
2010, 2011 og 2012 eru langefst á listanum.
Sumardagar þessara ára eru um fimmtíu. Þar
á undan voru þeir ekki nema 20-30 í mesta
lagi á ári og sumarið 1983 var aðeins einn
sumardagur. Á árunum 1961 til 1990 var með-
alsumardagafjöldi aðeins 13 dagar. Þannig að
línuritið liggur beint upp til himna. Og bak-
slag í þetta meðaltal skyndilega núna er eitt-
hvað sem fólk finnur. Samkvæmt mínum skil-
greiningum var sumardagurinn fyrsti hér á
höfuðborgarsvæðinu 20. júní. En þeir eru
orðnir 15 á Akureyri.“
Haraldur: „Þetta var sem sagt bólan fyrir
hrun.“
Trausti: „Já, hrunið hlýtur að vera yfirvof-
andi.“
Einar: „Veðurminni er heldur ekkert svo gott.
Ég segi stundum að allir þeir sem hafi haft
veðurminni hafi væntanlega komið sér í
burtu.“
Guðrún Nína: „Allir nema Trausti. Hann er
okkar veðurminni.“
Trausti: „Sumarið 1914 var sólarlausasti júní-
mánuður hér í Reykjavík.“
Elín: „Þið sjáið hvað hann man langt!“
Trausti II og Páll Bergþórsson III
Fyrst veðurfræðingar eru ekki að ræða sín á
milli hversu hræðilegt sumarið er búið að vera
fyrir sunnan – hvað eruð þið þá að ræða ykk-
ar á milli þegar þið hittist?
Einar: „Á spávaktinni ræðum við spá dagsins,
berum saman bækur okkar og svoleiðis fram
eftir götunum. Við ræðum jú líka hvað aðrir
eru að spá og spekúlera með veðrið og hvern-
ig það getur verið öðruvísi en hvernig við á
Veðurstofunni upplifum hlutina.“
Elín: „Við Einar vinnum bæði sem vaktaveð-
urfræðingar á spádeildinni þannig að við för-
um alltaf yfir helstu mál dagsins; Líkön og
hvernig síðustu spár hafa gengið eftir. Ef það
er eitthvað merkilegt, óvenjulega mikil úr-
koma eða slíkt, þá skoðum við það. Svo erum
við með svokölluð veðurþing þar sem fólk
kemur og segir frá einhverju sniðugu, til
dæmis einhverju sem það er að vinna að. Svo
tölum við náttúrulega bara um daginn og veg-
inn. Við veðurfræðingarnir þekkjumst flestir
vel.“
Haraldur: „Maður er að velta fyrir sér til-
brigðum í veðrinu – til dæmis hvað þokan
nær langt. Veðurfræðingar í útlöndum, þeir
sem við hittum, eru á svolítið öðru róli en við.
Eru minna að sinna veðurspám dagsdaglega
heldur eru með afmarkaðri bása sem snúa að
sérstökum tæknilegum útfærslum, afmörk-
uðum fræðilegum rannsóknum og slíku og þá
ræðir maður það bara, og það er gaman.“
Guðrún Nína: „Við ræðum oft það sem er að
gerast hverju sinni líka. Það fyrsta sem ég
gerði í morgun var að hlaupa inn á skrifstofu
annars veðurfræðings og spyrja: „Hefurðu
skoðað Meteoalarm (innsk. blm: Sameiginleg
viðvaranasíða evrópskra veðurstofa) í dag.
Hefurðu séð Suðaustur-Evrópu, þar eru við-
varanir alls staðar um flóð og rigningar.“
Elín: „Á svo ekki að vera suðaustanstormur
hér á miðvikudaginn?“ (Innsk. blm.: Viðtalið
er tekið á mánudegi).
Trausti: „Eruð þið viss, hefur þetta ekki linast
mjög mikið.“
Elín: „Já, en á sumrin er nóg að það séu 15
metrar á sekúndu til að allt fari til fjandans.
Vindstrengir undir fjöllum og hjólhýsi fara illa
saman. Lítill bíll og stórt fellihýsi er ekki gott
mál.“
Trausti: „Ég er náttúrulega svo heltekinn af
veðurspánni og veðurfarssögu að það kemst
ekkert annað að. Ef menn vilja ekki ræða
veðrið er ég bara farinn.“
Veðurfræðingarnir skella upp úr.
Trausti: „Mér hefur fundist mjög gaman að
ræða fræðilega hluti sem ég hef mátulega
mikinn skilning á og gaman að spjalla við fólk
Reynt að
prútta um
veðrið
VEÐURFRÆÐINGAR KALLA EKKI ALLT ÖMMU SÍNA ÞÓTT SUMIR
ÞEIRRA HAFI VERIÐ UNDIR DULNEFNUM Í SÍMASKRÁ OG JAFNVEL
FENGIÐ LÍFLÁTSHÓTUN FYRIR SLÆMA SPÁ. ÍSLENDINGAR HAFA Í
TUGI ÁRA HRINGT Í VEÐURSTOFUNA TIL AÐ RÆÐA VEÐRIÐ Í
FYRIRHUGUÐUM BRÚÐKAUPUM, UPPSKRIFTIR, ÍSLENSKT MÁL EÐA
ÚTGANGINN Á VEÐURFRÆÐINGUM Í SJÓNVARPINU.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is