Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.06.2013, Blaðsíða 49

30.6. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 49
En þetta hlýtur nú að vera svolítil spæling, er
það ekki?“
Elín: „Nei, nei, nóg er af þeim samt.“
Trausti: „Það kom alveg fyrir á sínum tíma að
menn ætluðu að drepa mann fyrir vitlausa
veðurspá.“
Svo langt gengið?
Trausti: „Já, svo langt gengið. En maður
reyndi auðvitað að tala fólk til. Ég man vel
eftir einu símtali eftir veðurfréttir þar sem ég
hafði sagt að hæðin yfir norðurpólnum hreyfð-
ist suður. Um leið og ég kom úr útsendingu
hringdi maður til að skamma mig og sagði að
þetta hefði ekkert verið fyndið. Var bara
reiður yfir þessu.“
Guðrún Nína: „Ég tek yfirleitt ekki þessi
venjulegu símtöl heldur frekar fyrirspurnir
þegar búið er að sía út skrýtnustu fyrirspurn-
irnar.“
Haraldur (í hálfum hljóðum): „Þær eru allar
sendar á mig.“
Guðrún Nína: „Það er vert að taka fram að
áður en 24 tíma hjálparlínur komu til sög-
unnar, var vaktin á Veðurstofunni eini stað-
urinn þar sem fólk var við símann allan sólar-
hringinn. Fólk sem þurfti að tala við einhvern
hringdi á spádeildina að nóttu til. Veðurathug-
unarmennirnir stóðu því í sálrænni aðstoð.“
Elín: „Og standa stundum enn.“
Guðrún Nína: „En þetta getur verið mjög
gaman, að svara fyrirspurnum og sumar eru
skrautlegar. Í janúar 2000 gekk heim-
skautalægð yfir landið og allt varð ófært í og
út úr Reykjavík. Síminn var rauðglóandi
þannig að ég fór upp á spádeild og tók sím-
ann til að hjálpa til. Þá hringdi maður til að
athuga hvort það væri fært yfir Hellisheiðina.
Ég svaraði honum að svo væri alls ekki. En
hann hafði svar á reiðum höndum; „Já en ég
er á svo vel útbúnum jeppa“. Ég spurði hvort
hann ætlaði þá að keyra yfir þá sem væru
þegar fastir.“
Trausti: „Ein skemmtilegasta fyrirspurn sem
ég fékk á minni vakt var þegar hringt var á
Veðurstofuna síðla nætur og spurt; „Hvað
heitir þessi stelpa þarna... æ... pabbi hennar
er jökla-, hafís-eitthvað.“ Eftir dágóða stund
gat ég nú reyndar svarað þessu.“
Einar: „Þjóðþekktur maður, sem er nokkuð ör,
hringdi inn kvöld eitt og spurði um mjög svo
bjarta stjörnu sem sást í vestri. Ég vissi ekki
hvaða stjarna það átti að vera og kíktí í alman-
ak háskólans einu sinni sem oftar. Ég las upp
úr því fyrir hann og ekkert passaði við þessa
stjörnu sem maðurinn horfði á. Eftir smá tíma
stoppaði hann mig af í lestrinum og tjáði mér
að stjarnan hreyfðist fullhratt. Þetta var þá
flugvél. Hann hafði semsagt rokið í símann á
núll einni. Nokkrir fastagestir hringja reglu-
lega. Það er einn sem hringir yfir allan vet-
urinn og spyr hvenær snjórinn fari.“
Haraldur: „Þetta eru svokallaðir „góðkunn-
ingjar veðurfræðinganna“.“
Einar: „Þeir eru nokkrir. Einn í Bretlandi
hringir alltaf og biður um veðrið á hádegi í
Reykjavík og er sérlegur áhugamaður um
það. Reyndar var einn sem hringdi í vor,
svona klukkan fimm, sex um nóttina, og
spurði hvort hann gæti haft grillveislu á
morgun. Ég sagði „já“ og þá brutust út mikil
fagnaðarlæti fyrir aftan hann.“
Elín: „Ég man eftir því ein jólin, þegar ég var
að vinna sem aðstoðarmaður meðfram nám-
inu, að maður hringdi og spurði hvort ég
kynni að gera uppstúf – hvort ég gæti leið-
beint honum. Hann heyrði veðurfréttaradd-
irnar í útvarpinu og hugsaði með sér að það
hlytu að vera reyndar húsmæður sem ynnu
þarna, sem er reyndar alveg rétt.“
Einar: „Hjálpaðirðu honum?“
Elín: „Já, ég talaði hann í gegnum þetta því
þetta kunni ég. Ég tók þetta líka svolítið al-
varlega því þetta var greinilega tiltölulega
ungur maður sem sagðist ekki kunna við að
hringja í tengdamóður sína.“
Haraldur: „Og þá var veðurstofan næsti kost-
ur.“
Einar: „Sumir reyna að prútta um veð-
urspána.“
Elín: „Sumir prútta rosalega mikið. Það er
hringt og spurt hvort það fari ekki að stytta
upp. „Ég þarf bara klukkutíma þurrk. Þarf
bara nauðsynlega að opna einn glugga, þetta
er ekki nema klukkutími, fæ ég ekki klukku-
tíma þurrk, ha?“ Maður maldar í móinn og
reynir að útskýra: „Nei, veistu það lítur bara
alls ekki út fyrir að...“ en þá er haldið áfram:
„Nei, í alvörunni, 40 mínútur, bara 40 mín-
útur, það er alveg nóg fyrir mig, ókei?“ Svo
heldur þetta svona áfram. Þetta getur verið
eins með langtímaspár á sumrin. Margir eru
að fara að halda brúðkaupsveislur, garðveislur
og eitt og annað og hringja til að athuga með
veðrið eftir nokkrar vikur. Maður ráðleggur
fólki að vera með plan B því spáin sé óljós og
það líti helst út fyrir leiðinlegt veður. Ef það
hentar ekki fólki segja sumir: „Já, þetta
breytist nú þegar nær dregur.“ Ef maður seg-
ir að spáin sé óljós en líklegra kannski að
veðrið verði gott er fólk fljótt til svars; „Já
ókei, og þú lofar þessu, flott, takk, bless.“
Haraldur: „Maður man eftir ýmsum skemmti-
legum símtölum. Það var einu sinni hringt frá
þýskri ferðaskrifstofu í febrúar. Spurt hvernig
veðrið yrði í Bláa lóninu 10. júní. Þá var
Gunnar Hvammdal veðurfræðingur búinn að
kenna okkur svarið við því: „10 stiga hiti og
skúrir!“ Og allir ánægðir og verulegar líkur á
því að svarið yrði rétt. Ég held að eft-
irminnilegasta símtalið sem ekki kom hafi ver-
ið Austfjarðasímtalið. Þá hafði ég lesið veð-
urfréttir klukkan 4.30 í útvarpinu að nóttu til.
Ég var tiltölulega nýbyrjaður að spá og rugl-
aðist eitthvað þannig að spáin fyrir Austfirði
var ekki lesin. Svo kem ég út úr lestrarklef-
anum og settist við símann til að taka við sím-
tölum frá Austfirðingum. Maður trúði því að
hálf þjóðin væri að hlusta en þarna kom í ljós
að allir voru sofandi. Svo hringdu menn frá
útlöndum í kringum eldgosin. Það var einn
sem hringdi í mig í Eyjafjallagosinu. Náungi
sem var með tillögu um hvernig við ættum að
stöðva öskuskýið. Fara með fullt af vatni og
hella ofan í.“
Mistök notuð til kennslu
Það er ekki bara fjör á Veðurstofunni heldur
getur ýmislegt gerst í útsendingu. Margt er
orðið frægt. Elín kom móð og másandi í út-
sendingu þegar hún flutti veðurfréttir á Stöð
2 og þurfti að ná tökum á oföndun. Það mynd-
band hafa um 107.000 manns skoðað á you-
tube.com. Einar Magnús fussaði og sveiaði
svo um munaði í veðurfréttatímanum á páska-
dag á síðasta ári þegar hann ruglaðist í lestr-
inum en þá hafði vitlaus upptaka farið í loftið.
Sú upptaka er líka á Youtube. Á þeim tíma
sem loftárásir voru að hefjast á Serbíu kvað
Haraldur að það „viðraði vel til loftárása“ í
veðurfréttunum og lýsti þannig bjartviðrinu á
Íslandi. Síðar nefndi hljómsveitin Sigur Rós
eitt vinsælasta lag sitt „Viðrar vel til loft-
árása“. Trausta finnst að Haraldur eigi að fá
höfundarlaun fyrir. Haraldur segist ekki þurfa
neitt slíkt – sé bara kátur með að ungir lista-
menn horfi á veðurfréttir.
Haraldur: „Það er þessi skortur á raunveru-
leikatengslum í útsendingu sem verður
stundum svolítið skemmtilegur, í það minnsta
eftir á. Á Laugaveginum komu stundum upp
einhver tæknivandamál og einu sinni birtust
engin kort. Þau voru föst í einhverjum pípum
á leiðinni og ég byrjaði því bara að tala. Ég
einhvern veginn hélt að ég hlyti að hafa mín-
ar þrjár mínútur eftir sem áður og ætlaði
bara að masa um veðrið – fannst það full-
komlega eðlilegt og sjálfsagt. Þetta væri
svona „Maður er nefndur“. En þegar ég var
ekki búinn að tala nema um í eina mínútu
var allt starfsliðið komið á gluggana í mynd-
verinu – dragandi fingurinn yfir hálsinn – til
að reyna að fá mig til að hætta. Þá var þetta
greinilega sjónvarpsefni sem gerði sig ekki
alveg. Maður að fjasa um veðrið. Engum leist
á það.“
Elín: „Mitt atvik var þannig að rétt fyrir út-
sendingu þurfti ég að hlaupa endanna á milli
á fréttastofunni á Stöð 2 og svo þurfti einn
tæknimaðurinn að hlaupa úr kjallaranum og
upp því það þurfti að endurræsa eitthvað þar.
Ég var alveg pollróleg þegar veðurfréttatím-
inn byrjaði en var þó enn að kasta mæðinni.
Og svo er þetta svo merkilegt sem gerist að
þótt maður fari pollrólegur inn í stúdíó, og
eitthvert óöryggi er í gangi eins og þarna,
getur stressið hellst yfir mann. Það var ekki
víst að kortin myndu skila sér og þá hefði ég
staðið eins og Halli á sínum tíma; með engin
kort. Ég var tiltölulega ný og hefði auðvitað
átt að neita að fara í stúdíó undir þessum
kringumstæðum en hafði ekki vit á því. Þann-
ig að þetta var bara agalegt. Já, já, ég get al-
veg hlegið að þessu í dag og í raun og veru er
mér orðið alveg sama. Svo fór ég bara í seinni
fréttatímann og bað fólk að afsaka þetta en
það var auðvitað eins og ég hefði hlaupið
maraþon og komið beint inn í útsendingu.“
Einar: „Ef maður horfir á myndbandið aftur
þá er þetta ekkert svo slæmt. Ég held að
þetta myndband hafi miklu verra orð á sér en
þetta var.“
Elín: „Já, og málið er að ég veit að þetta
myndskeið er notað í Slysavarnaskóla sjó-
manna sem dæmi um hvernig maður getur
náð tökum á oföndun. Þetta sagði frænka mín
mér sem fór í skólann. Þannig að þetta nýtist
bara! Þetta voru ekki nema fyrstu sekúnd-
urnar.“
Einar: „Og það er einmitt þessi skilgreindi
youtube-tími sem fólk endist í að horfa á.“
Guðrún Nína: „Ég veit ekki hve oft ég var
spurð hvort ég gæti ekki rætt við Hörð Þórð-
arson um bindin hans. Hann var með mjög
skrautleg bindi.“
Haraldur: „Eitt sinn var hringt í frétta-
stjórann og hann beðinn um að sjá til þess
að ég myndi raka mig.“
Elín: „Svo uppi á veðurstofu tökum við voða-
lega mikið við þessum skilaboðum sem koma
til út af sjónvarpsveðurfréttunum. Við erum
beðin að koma því til skila að einhver vilji fá
hitann í Tromsö en ekki í Bergen.“
Haraldur: „Bak við sérhverja hitatölu sem er
á kortunum í sjónvarpinu er áhugahópur.
Þannig að ef við sleppum því að hafa hitatöl-
una í Alicante – hringja 20 manns – og ef við
tökum burt hitatöluna í Havana þá hringir
einn maður og svo framvegis. Þessi hópur
fylgist með og tekur eftir og maður þarf að
vanda sig vel þegar þessar hitatölur eru færð-
ar inn.“
Trausti: „Öllum þessum beinu útsendingum í
gamla daga fylgdi mikið vald. Maður gat
sagt hvað sem er og hafði 15 sekúndur til
þess – áður en menn áttuðu sig í útsending-
unni. Ekki það að maður notaði þetta en
maður fann hvernig höndin styrktist. Og ein-
hvern veginn við að fá þennan kraft kom ör-
yggið.“
Manstu eftir að hafa notað það?
Trausti: „Maður sagði ýmislegt sem fólk varð
kannski hissa á en ég man það ekki þannig að
það hafi neitt hneykslað. Youtube var ekki til
og til allrar hamingju held ég að það séu ekki
til neinar einustu veðurfréttir með mér á
bandi. Það sem var sýnt í beinni útsendingu
var ekki tekið upp.“
Haraldur (aftur í hálfum hljóðum): „Ég á
Trausta á VHS-spólu heima.“
Trausti: „Hins vegar á ég flestar mínar veð-
urfréttir niðurskrifaðar og geymi þær. Eftir-
minnilegasta útsendingin var nú kannski sú
fyrsta sem ég tók þátt í. Þá kom ég ekki fram
sem spáveðurfræðingur heldur sem einhvers
konar veðurfarsspekúlant og við ræddum
hvort ísöld væri í nánd, í mars 1979. Páll
Bergþórsson sá um þáttinn, Sigurður Þór-
arinsson jarðfræðingur ræddi um fornt veð-
urfar og Sven-Aage Malmberg haffræðingur
var að tala um sjóinn. Þetta gekk ótrúlega á
afturfótunum og var auk þess í beinni útsend-
ingu. Ég man að ég hugsaði með mér; „Je-
minn. Jeminn eini, hvernig stendur á því að
maður fær yfirleitt að sjá eitthvað í sjónvarp-
inu.“ Ég slapp samt vel því ég var með ágæt
spjöld sem ég gat bent á en Sigurður Þór-
arinsson lenti í því að hann var með litmynd-
ir, sem birtust svart-hvítar, og það sást því
ekkert hvað var á myndunum, nákvæmlega
ekkert, og Sven Malmberg var með ein-
hverjar myndir sem voru sýndar bara einn,
tveir, þrír, fjórir, fimm og þetta var mjög
mikil reynsla fyrir byrjandann. Þá vissi ég
hverju ég átti von á.“
Að lokum. Hvað er skemmtilegast við að
vera veðurfræðingur?
Einar: „Að fylgjast með veðrinu mínútu frá
mínútu og fá þessa tilfinningu fyrir veðrinu
sem maður fær á spávöktunum.“
Haraldur: „Það er skemmtilegast að ganga
frá til útgáfu greinum sem maður trúir að
muni lifa. Að þær geti hugsanlega lifað fyrir
næstu kynslóðir, að það sé það mikið efni í
þeim sem skipti máli.“
Elín: „Mér finnst alltaf gott og gaman að vera
veðurfræðingur. Að vinna á Veðurstofunni á
gamlárskvöld eru forréttindi því auðvitað er
besta útsýnið þarna í borginni. Það er gaman
að geta fylgt djúpum lægðum eftir, ná að spá
vindáttarbreytingunni og vindstyrknum og
úrkomunni. Samtal veðurfræðinganna getur
líka verið mjög skemmtilegt. Trausti kemur
til okkar og spjallar við okkur um ýmislegt
sem hann hefur reynslu af sem við höfum
ekki. Jú, við erum stundum ósammála en ég
held við séum flest þannig að við tökum því
ekki persónulega. Við notum Trausta svolítið
sem uppflettirit.“
Guðrún Nína: „Ég er svolítið hrifin af öfga-
kenndu veðri og þegar eitthvað gerist í veðr-
inu kemur ákveðinn fiðringur í mann og það
er erfitt að hugsa um eitthvað annað en kort
og gervitunglagögn. Þetta geta orðið af-
skaplega skemmtilegir dagar. Einnig er gam-
an að ná að skrifa góða fræðigrein sem mað-
ur heldur að eitthvert vit sé í.“
Trausti: „Sannleikurinn er nokkurn veginn
þessi: Mest gaman er að sjá veður fyrri ára
og alda rísa upp og holdgerast að nýju og
sömuleiðis að sjá glitta í ókomna tíð þegar
skyggnið er gott.“
Haraldur: „Það eru allir
að segja þetta – tala um
sumarið sem vont. Ég
hitti mann um fimmtugt
fyrir bara örfáum dögum
sem spurði að þessu sama
og þú. Þetta er bara ein-
hver skortur á nægjusemi,
held ég.“
Elín: „Sumir prútta rosa-
lega mikið. Það er hringt
og spurt hvort það fari
ekki að stytta upp. „Ég
þarf bara klukkutíma
þurrk. Þarf bara nauðsyn-
lega að opna einn glugga,
þetta er ekki nema
klukkutími, fæ ég ekki
klukkutíma þurrk, ha?““