Morgunblaðið - 03.07.2013, Side 23

23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. JÚLÍ 2013
Gott er í sólinni að gleðja sig Þessi glaðlynda og vaska stúlka hefur nóg fyrir stafni í sumarleyfinu og hér notfærir hún sér sumarblíðuna til að bregða á leik á velli við Hlíðaskóla í Reykjavík.
Eggert
Nú hefur félags-
málaráðherra lagt
fram á Alþingi frum-
varp til laga um
breytingar á almanna-
gtryggingum og lög-
um um málefni aldr-
aðra. Þetta frumvarp
ef að lögum verður
hækkar skerðing-
arhlutfall atvinnu-
tekna eldri borgara til
samræmis við það
sem öryrkjar hafa, en það er í dag
hjá öryrkjum 109.600 kr. á mánuði
en er samkvæmt núgildandi lögum
40.000 kr. á mánuði hjá eldri borg-
urum. Hjá eldri borgurum var það
lækkað árið 2009 til að draga úr
atvinnuþátttöku eldri borgara,
vegna þess að aukið atvinnuleysi
var fyrirsjáanlegt í kreppunni.
Þetta varð til þess að verulega dró
úr atvinnuþátttöku eldri borgara,
sem sáu engan ávinning af því að
vera að afla tekna, sem aðeins
urðu til skerðingar á bótum al-
mannatrygginga á margvíslegan
hátt. Með þessu ákvæði í frum-
varpinu er verið að draga þessa
skerðingu frá 2009 til baka, og
eldri borgarar hafa þá sama frí-
tekjumark í atvinnutekjum og ör-
yrkjar. Rétt er að halda því til
haga að atvinnutekjur hafa engin
áhrif á greiðslu grunnlífeyris hjá
frændum okkar Norðmönnum.
Grunnlífeyrir fyrir alla
Annað í frumvarpi félagsmála-
ráðherra lýtur að því að draga til
baka þá skerðingu
sem kom til fram-
kvæmda 1. júlí 2009
þegar lífeyrissjóðs-
tekjur voru taldar til
tekna við ákvörðun
grunnlífeyris al-
mannatrygginga. Áður
höfðu fjármagnstekjur
og atvinnutekjur skert
grunnlífeyrinn. Lands-
samband eldri borg-
ara hefur strax frá
upphafi mótmælt
þessari ráðstöfun
harkalega og vitnað
þar til þess að grunnlífeyrir aldr-
aðra var alltaf hugsaður sem rétt-
indi þeirra sem komnir væru á líf-
eyrisaldur og greiðslur úr
lífeyrissjóðum væru þar til við-
bótar. Um þetta má lesa í samn-
ingum milli stjórnvalda og aðila
vinnumarkaðarins, þegar verið var
að koma á lífeyrissjóðakerfi fyrir
alla landsmenn. Þessi grunnlífeyrir
hefur svo alltaf verið að lækka að
krónutölu frá því það samkomulag
var gert, en tekjutrygging, heim-
ilisuppbót og framfærsluuppbót
fengið meira vægi, sérstaklega til
þeirra sem hafa lágar lífeyr-
istekjur. Með þessari breytingu á
almannatryggingarlögum er því
verið að draga til baka þá skerð-
ingu á grunnlífeyri sem átti að
vera tímabundin í þrjú ár, en hefur
nú verið í fjögur ár. Það bætir
kjörin hjá um 7.000 eftirlaunaþeg-
um. Og aftur skal minnt á að bæði
í Danmörku og Noregi er öllum líf-
eyrisþegum greiddur grunnlífeyrir.
LEB hefur lýst yfir stuðningi við
þetta frumvarp félagsmálaráð-
herra, enda þarna verið að byrja á
því að draga skerðingarnar frá
2009 til baka. En jafnhliða því að
draga til baka skerðingar á kjörum
eldri borgara frá árinu 2009 þarf
að hækka bætur almannatrygginga
til samræmis við hækkun launa í
landinu. Við minnum á að bætur
almannatrygginga hækkuðu ekki á
sl. fjórum árum til samræmis við
hækkun verðlags eða samkvæmt
vísitölu neysluverðs, í samræmi við
69 gr. almannatryggingalaga. Líf-
eyrisþegar eiga því inni talsverða
hækkun sem aðrir láglaunahópar
hafa fengið.
Einfalda þarf
almannatryggingar
Árið 2008 var lögfest svokölluð
framfærsluuppbót sem hækkaði líf-
eyri þeirra sem verst voru settir
um 20%. Þessi framfærsluuppbót
er hins vegar því marki brennd að
hún skerðir allar aðrar tekjur
100% og heldur fólki þannig í fá-
tæktargildru, það kemst ekki upp
úr þeim rúmlega 211.000 kr. fyrir
skatt, sem í dag eru hámarkslíf-
eyrir þeirra sem búa einir og hafa
þessa uppbót. Það er mál sem til-
heyrir ekki skerðingarákvæðunum
frá 2009, en er nauðsynlegt að
taka á. Á því var tekið í því frum-
varpi sem starfshópur um endur-
skoðun almannatrygginga náði
samkomulagi um og skilaði af sér í
október 2012. Þar átti að lækka
þetta skerðingarhlutfall úr 100% í
45% á fjórum árum og þá væri
framfærsluuppbótin orðin sam-
einuð ellilífeyri. Þetta frumvarp
veltist á milli ráðuneyta í fimm
mánuði og kom allt of seint fram
til að fá afgreiðslu á Alþingi. Það
þótti of dýrt fyrir ríkissjóð. Nauð-
synlegt er að þessi vinna starfs-
hópsins verði nýtt í framtíðinni við
lagfæringar á stagbættu almanna-
tryggingarkerfi. Nú hefur þó verið
stigið skref í þá átt að draga til
baka skerðingar ársins 2009 gagn-
vart lífeyrisþegum. Alltaf má deila
um hvort þar sé rétt forgangs-
röðun eða ekki. Ég fagna því að
eitthvað sé verið að gera til úr-
bóta. Ég vænti þess að eins og
segir í athugasemdum með nýja
frumvarpinu sé þetta aðeins fyrsta
skrefið í að bæta kjör eft-
irlaunaþega og öryrkja og um
næstu áramót munum við sjá að
skerðing tekjutryggingar úr 45% í
38,35% verði að veruleika, en það
mun bæta kjörin hjá stórum hópi
þeirra sem þiggja eftirlaun í dag.
Eftir Jónu Valgerði
Kristjánsdóttur » LEB hefur lýst yfir
stuðningi við þetta
frumvarp félagsmála-
ráðherra, enda þar verið
að byrja á því að draga
skerðingarnar frá 2009
til baka.
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
Höfundur er formaður Lands-
sambands eldri borgara.
Hluti skerðinga á kjörum eldri
borgara dreginn til baka
Morgunblaðið/Ómar
„Ég vænti þess að þetta sé aðeins fyrsta skrefið í að bæta kjör eftirlauna-
þega og öryrkja,“ segir greinarhöfundur.