Morgunblaðið - 10.07.2013, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JÚLÍ 2013
„Við byrjuðum að flytja þetta inn ár-
ið 2010 og þetta hefur hjálpað mörg-
um síðan,“ segir Gestur Her-
mannsson, umsjónarmaður
vefverslunarinnar Gaxa, sem sér-
hæfir sig í svokölluðum rafsígarett-
um. Rafsígarettur eru hylki sem
innihalda vökvalausn sem gufar upp
þegar hún hitnar fyrir tilstuðlan
batterís. Gufan úr rafsígarettunum
er með mismunandi magni af nikó-
tíni en inniheldur ekki tjöru líkt og
hefðbundnar sígarettur.
„Við erum með rafsígarettur með
nikótíni en við erum að einbeita okk-
ur að sölu á nikótínlausum sígar-
ettum. Maður vill ekki vera á gráu
svæði,“ segir Gestur. Hann segist
hafa reynt að hafa samband við
Lyfjastofnun og landlækni varðandi
reglugerðir um sígaretturnar en að
báðir aðilar hafi beint fyrirspurnum
hans hvor til annars. Á vefsíðu
Lyfjastofnunar kemur fram að inn-
flutningur og dreifing á rafsígarett-
um sem innihalda nikótín sé ólögleg
án markaðsleyfis. Jóhanna Krist-
jánsdóttir, verkefnastjóri Ráðgjafar
í reykbindindi, hefur efasemdir um
ágæti rafsígarettna. „Rafsígarettur
virka bara eins og önnur nikótínlyf.
Þær geta hjálpað en gera ekkert fyr-
ir þig ef þær eru nikótínlausar,“ seg-
ir Jóhanna. „Framleiðslan er ekki
heilbrigðisvottuð og innihaldslýsing
stenst oft ekki,“ segir Jóhanna og
bætir við að rafsígaretturnar inni-
haldi einnig ýmis eiturefni. „Í
Bandaríkjunum hefur það sýnt sig
að þetta hjálpar ekki fólki að hætta
að reykja, þetta er bara viðbót,“ seg-
ir Jóhanna en bætir við að það megi
þó ekki gleyma því að það eru engir
tveir eins.
Rafsígarettur með nikótíni
eru ólöglegar á Íslandi
Reuters
Reykur? Jóhanna segir ýmis eitur-
efni leynast í gufunni.
 Gufa leysir
reykinn af hólmi
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Íbúðalánasjóður hefur í kjölfar efna-
hagshrunsins haustið 2008 nýtt
heimildir til að afskrifa milljarða af
íbúðalánum einstaklinga.
Hátt í 1.000 af 52.000 heimilum
sem eru í viðskiptum við Íbúðalána-
sjóð eiga í mjög erfiðum skulda-
vanda og þurfa að fara í gegnum sér-
tæk opinber skuldaúrræði. Hundruð
heimila gætu bæst í þann hóp en
starfsmenn sjóðsins hafa nú sam-
band við heimili í langvarandi
greiðsluvanda og benda þeim á þau
opinberu úrræði sem fyrir hendi eru.
Lánasafn sjóðsins er um 800 millj-
arðar og þar af hafa 23 milljarðar
verið settir í varúðarsjóð afskrifta.
Er þar af helmingurinn eyrnamerkt-
ur leigufélögum en þau er um 20%
lántaka hjá sjóðnum. Var tjón þeirra
í kjölfar hrunsins almennt meira en
hjá heimilunum en í sumum tilfellum
fengu félögin lánað fyrir byggingar-
kostnaði sem reyndist hærri en
markaðsverð eignanna.
Beitt samhliða öðrum úrræðum
Sigurður Erlingsson, forstjóri
Íbúðalánasjóðs, segir afskriftirnar
gerðar samhliða öðrum aðgerðum.
„Heimild til afskrifta er í lögunum
um húsnæðismál en hefur ekki verið
mikið notuð fyrr en eftir 2008. Af-
skriftum umfram markaðsverð er oft
beitt samhliða hinum opinberu úr-
ræðum. Ef þau ganga ekki nógu
langt er afléttingu krafna umfram
söluverð oft beitt til viðbótar. Þá er
um að ræða fólk sem er búið að fara í
110%-leiðina, greiðsluaðlögun eða
sértæka skuldaaðlögun.“
Að sögn Sigurðar má skipta þeim
málum í þrjá flokka þar sem sjóð-
urinn hefur heimildir til afskrifta.
Mismunur myndar glatað veð
Í fyrsta lagi þegar uppboð er hald-
ið á eign skuldunautar sem lenti í
greiðsluerfiðleikum og sjóðurinn
hefur leyst til sín. Það sem út af
stendur eftir söluna myndar þá
kröfu, svokallað glatað veð, sem
fyrnist að jafnaði á fimm árum. Þess-
ar kröfur eru ekki innheimtar.
Í öðru lagi þegar fram fer heildar-
endurskipulagning á fjármálum við-
skiptavina sjóðsins. Þessi leið er
hluti af opinberum úrræðum en í
henni er gerður samningur við lán-
takann, til eins til þriggja ára, þar
sem greiðslubyrðin er aðlöguð minni
greiðslugetu. Standi lántakinn við
nýja greiðsluáætlun er honum umb-
unað með afskriftum niður í mark-
aðsvirði eignar. Í þriðja lagi eru lán
afskrifuð þegar lántaki sýnir fram á
varanlegan greiðsluvanda og fær í
kjölfarið heimild til að selja eignina á
markaðsvirði. Afskrifar sjóðurinn þá
það sem út af stendur.
Sigurður bendir á að nýir lántakar
hafi tekið yfir lán þegar einstakling-
ar hafi selt eignir sínar og þannig
fengið úrlausn sinna mála. Nokkuð
hafi verið um slíkar yfirtökur auk
hefðbundinna yfirtekinna lána og því
sé umfang viðskipta sjóðsins meira
en tölur yfir nýjar lánveitingar kunni
að gefa til kynna.
Í fyrrahaust kom fram að ÍLS
stefndi að því að bjóða óverðtryggð
lán fyrir síðustu áramót. Þau áform
gengu ekki og segir Sigurður að ÍLS
muni í lok sumars ítreka beiðni sína
um að fá að veita slík lán.
Morgunblaðið/Ómar
Vandi Hundruð heimila gætu bæst á lista ÍLS yfir heimili í skuldavanda.
ÍLS afskrifar
skuldir heimila
 Neyðarlending vegna skuldavanda
Útför Róberts Arnfinnssonar leikara fór fram í Graf-
arvogskirkju í gær, en Róbert lést hinn 1. júlí sl. Lík-
menn voru, f.v., Tinna Gunnlaugsdóttir, Gísli Al-
freðsson, Stefán Baldursson, Jóhann Sigurðsson,
Kolbrún Halldórsdóttir, Sveinn Einarsson, Randver
Þorláksson og Örn Árnason. Prestur við útförina var
sr. Sigurður Arnarson. Björgvin Halldórsson og Egill
Ólafsson sungu, ásamt kórnum Schola Cantorum.
Fyrir athöfnina voru leikin lög er tengdust starfi Ró-
berts sem leikara. Meðal líkmanna voru þrír fyrrver-
andi þjóðleikhússtjórar, þeir Gísli, Stefán og Sveinn,
ásamt Tinnu, núverandi þjóðleikhússtjóra.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Útför Róberts Arnfinnssonar leikara
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir
aslaug@mbl.is
„Ég rek fyrirtæki sem dreifir reikn-
ingum rafrænt milli fyrirtækja og
fyrir tveimur árum keypti Íslands-
póstur sig inn í einn samkeppn-
isaðila minn. Það er ekki eðlilegt að
ríkisfyrirtæki eins og Íslandspóstur
fari að stunda rafræna dreifingu á
pósti, sem er óþarfi því það eru
einkafyrirtæki fyrir hendi sem gera
þetta í dag,“ segir Gunnar Bjarna-
son sem skrifaði opið bréf til Hönnu
Birnu Kristjánsdóttur innanrík-
isráðherra í Morgunblaðinu í gær.
Þar biður hann um að opinber rann-
sókn fari fram á samkeppnisrekstri
Íslandspósts svo sannreyna megi
hvort fjármagn úr einkaleyfisrekstri
Íslandspósts sé nýtt til að bera uppi
tap á samkeppnisrekstrinum, þeim
rekstri þar sem Íslandspóstur er í
beinni samkeppni við önnur fyr-
irtæki.
„Ríkið á aðeins að vera í þjónustu
sem ber sig ekki á einkamarkaði, en
að koma inn á markað sem er þegar
orðinn til og fyrirtæki byrjuð að
vinna á er ekki í lagi,“ segir Gunnar
en í bréfi hans tekur hann fram að
hann telji margt benda til þess að Ís-
landspóstur fjármagni rekstur sinn
á samkeppnismarkaði með fjár-
munum sem koma frá einkaleyf-
ishluta rekstursins.
Gunnar hefur verið boðaður á
fund með Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur til að ræða málið nánar.
Anna Katrín Halldórsdóttir, fram-
kvæmdastjóri markaðs- og sölusviðs
Íslandspósts, segir að samkeppn-
ishluti fyrirtækisins sé rekinn með
tapi vegna þess að fyrirtækinu er
skylt að dreifa bréfum og pökkum
um allt land utan einkaréttar og
óháð því hvort hagnaður eða tap er
af þeirri þjónustu.
„Hingað til hafa samkeppnisaðilar
ekki séð hag í því að sinna þessari
þjónustu nema að litlu leyti. Í þessu
sambandi er mikilvægt að hafa í
huga að verulegur viðbótarkostn-
aður fylgir þeim kvöðum sem lagðar
hafa verið á Íslandspóst á grundvelli
þessarar skyldu,“ segir Anna Katrín
og bætir við að samkeppnishluti
póstþjónustunnar beri þannig kostn-
að við dreifingu, sem skylt er að
sinna en rekstrarlegar forsendur
eru ekki fyrir. „Þeim kostnaði þarf
hagnaður af einkarétti að standa
undir.“
Krefst rannsóknar á sam-
keppnisrekstri Íslandspósts
 Íslandspóstur segir samkeppnishlutann rekinn með tapi
Samkeppni
» Íslandspóstur hefur einka-
rétt á að fara með 50 gramma
umslög.
» Íslandspóstur hefur bæði
einkaleyfis- og samkeppn-
isrekstur.
» Gunnar telur eðlilegt að
aðskilja rekstur Íslandspósts.
SÉRHÆFING Í VIÐHALDI GÓLFA
Við sérhæfum okkur í slípun og olíuburði á
sólpöllum, gerum gamla pallinn flottari en nýjan.
Fjalirnar verða rennisléttar og timbrið nær aftur
sínum náttúrulega lit.
GERUM SÓLPALLINN
EINS OG NÝJAN
info@golfthjonustan.is | golfthjonustan.is
S: 897 2225