Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.09.2013, Qupperneq 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.9. 2013
BÓK VIKUNNAR Hin sanna náttúra er leiðarvísir að
friðsælu hugleiðsluferðalagi um náttúru Íslands. Upplagt
að stunda jóga úti í náttúrunni.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Íslenskar bókabúðir eru margar hverj-ar farnar að minna óþægilega mikið áminjagripaverslanir fyrir erlenda
ferðamenn. Bókaunnandinn gengur inn
og sér lopasokka og vettlinga hanga á
slá og í hillum eru styttur af lunda og
sérkennilegum köllum sem eiga víst að
heita íslenskir jólasveinar. Bókaunnand-
inn þarf að skima eftir bókunum því
þær eru ekki jafn sýnilegar og glingrið
sem ætlað er að heilla útlendingana.
Þegar litið er yfir framboðið á bókum
í bókaverslunum þá eru nær eingöngu
nýjar bækur á boðstólum. Úrvalið af
nokkurra ára gömlum bókum er svo til
ekki neitt, nema þá ef um kiljutilboð er
að ræða: 2 fyrir 2.000. Auðveldlega má
finna nýjar erlendar spennubækur en
lítið er um nýjar erlendar fagurbók-
menntir. Úrvalið af
innbundnum erlend-
um klassískum verk-
um er svo beinlínis
raunalegt. Sá sem
ætlar sér að kynnast
klassískum erlendum
verkum með því að
fara í íslenska bóka-
búð er á villigötum.
Er ástandið virki-
lega þannig að það
borgi sig ekki að
reka metnaðarfulla
bókaverslun þar sem
er gott úrval af innlendum og erlendum
bókum, nýjum og eldri? Er það glingrið
fyrir ferðamenn sem heldur rekstrinum
uppi? Ansi er dapurlegt ef svo er. Það
er líka ansi snautlegt að þurfa að fara til
útlanda til að komast í bókabúð þar sem
er almennilegt úrval af bókum. Þessi
þróun er áhyggjuefni og það hvarflar að
manni að ekki muni þar verða viðsnún-
ingur. En er ekki sitthvað bogið við það
að bækur komist nálægt því að vera
aukaatriði í verslun sem á að heita bóka-
búð?
Innkaupastjórar bókaverslana eru
velviljaðir og vilja sannarlega að úrvalið
sé sem mest og best. Það háir þeim hins
vegar mjög í innkaupum og pöntunum
hversu lítið plássið er og það fer sím-
innkandi því lopasokkarnir og vettling-
arnir taka æ meira pláss í búðinni.
Netið er sannarlega vettvangur þar
sem hægt að er panta þær bækur sem
hugurinn girnist, en það jafnast ekki á
við að ganga inn í glæsilega bókabúð,
líta yfir dýrðina, handfjalla bækur og
taka svo upp veskið. Fara svo hamingju-
samur heim með bókapakkann.
Vettlingar eru komnir í bókabúðirnar.
Vegleg útgáfa af
Middlemarch eftir
George Eliot.
Orðanna hljóðan
BÆKUR
EÐA
SOKKAR?
B
rosbókin, ný myndskreytt barna-
bók eftir Jónu Valborgu Árna-
dóttur og Elsu Nielsen, er kom-
in út hjá Sölku. Í þessu
nútímalega ævintýri hverfur
brosið hennar Sólu á dularfullan hátt.
Mamma og pabbi eru í öngum sínum. Hafði
Sóla týnt brosinu sínu á meðan hún svaf?
Hafði kannski einhver stolið því? Jóna, sem
er með meistaragráðu í íslensku og kennslu-
fræðum, er höfundur textans og Elsa, sem
er grafískur hönnuður, myndskreytir. Bros-
bókin er fyrsta höfundaverk þeirra.
„Hugmyndin að bókinni kviknaði fyrir
tveimur árum,“ segir Jóna Valborg. „Þá var
ég á ferðalagi með fjölskyldunni og strák-
urinn minn, miðbarnið, setti skyndilega upp
skeifu. Ég sagði: „Viktor, hvar er brosið?
Datt það í gólfið? Hvarf það út um
gluggann? Er það í vasanum?“ Hann barðist
við að halda svipnum á andlitinu en fannst
þetta fyndið. Þá kom hugmyndin til mín:
Hvað ef bros getur öðlast sjálfstæðan vilja
og bara farið? Ég var með innkaupamiða í
töskunni minni og penna og hripaði niður
hugmyndina. Nokkrum mánuðum seinna leit-
aði hugmyndin aftur á mig og þar sem ég
hafði nógan tíma settist ég við skriftir og til
varð saga.
Upphaflega var söguhetjan strákur, senni-
lega vegna þess að hugmyndin kviknaði eftir
að sonur minn hafði sett upp skeifu, en sag-
an þróaðist þannig að aðalpersónan varð
stelpa. Um leið og sagan var orðin til hringdi
ég í Elsu og spurði hana hvernig henni litist
á að myndskreyta barnasögu.“
„Ég tók strax mjög vel í þessa hugmynd,
það hefur alltaf verið draumur minn að
myndskreyta barnabók,“ segir Elsa. „Við
ákváðum í upphafi að myndirnar myndu
bæta einhverju við söguna og vorum með
vissar hugmyndir í því sambandi sem við
ræddum og þær þróuðust svo. Stíllinn í
myndunum er einfaldur en lifandi og það er
ákveðinn leikur í þeim. Þar má líka finna vís-
un í ævintýrin.“
„Ég hef alltaf haft ánægju af að skapa og
hugsa textann mjög myndrænt,“ segir Jóna
Valborg. „Þegar ég er svo að lesa fyrir mín
börn finnst mér gaman að hægt sé að
staldra við myndirnar og sjá þar kannski
eitthvað óvænt. Við vildum báðar hafa mynd-
irnar á þennan hátt. Það er til dæmis mynd
af kórónu á hverri opnu sem segir lesand-
anum að aðalpersónan gæti jafnvel verið
prinsessa. Lesandinn verður hins vegar að
ákveða það sjálfur því það kemur hvergi
fram í texta. Þannig vildum við búa til þetta
samtal sem er svo skemmtilegt þegar lesið
er með börnunum.“
Jóna Valborg og Elsa tileinka börnum sín-
um bókina en þau fylgdust vel með gerð
hennar. „Börnin okkar voru mjög spennt fyr-
ir þessari bók, komu með hugmyndir og við
hlustuðum vel á þau,“ segja þær.
„Við hugsum þetta verk sem samverubók,
þar sem fullorðnir geta átt góða stund með
börnunum við lestur hennar,“ segir Jóna
Valborg. „Bókin var ekki skrifuð bara fyrir
börn heldur líka fyrir fullorðna. Það er til
mikið af góðum barnabókum og við gerðum
bók eins og okkur finnst að barnabók eigi að
vera. Við vonum að sem flestir eigi eftir að
njóta hennar.“
HUGMYND AÐ BARNABÓK KVIKNAÐI ÞEGAR DRENGUR SETTI UPP SKEIFU
Skemmtilegt samtal
„Börnin okkar voru mjög spennt fyrir þessari bók, komu með hugmyndir og við hlustuðum vel á
þau,“ segja þær Elsa og Jóna Valborg sem eru höfundar Brosbókarinnar.
Morgunblaðið/Rósa Braga
JÓNA VALBORG ÁRNADÓTTIR OG
ELSA NIELSEN ERU HÖFUNDAR
BROSBÓKARINNAR.
Kristnihaldið les ég á hverju ári. Yfirborðið er ærslafullt eins og allir
þekkja en hver lestur varpar nýju ljósi á hin mörgu lög sem undir liggja.
Undanfarin ár hef ég farið á söguslóðirnar á utanverðu Snæfellsnesi.
Hvernig blasti landið við Umba sem hóf ferð sína 11.
maí? Íslandsklukkan stendur nálægt flestum Íslend-
ingum. Gerplu gat ég ekki lagt frá mér þegar ég las
hana fyrst.
Stílsnillingurinn Þórbergur er eilíf ráðgáta, síðast
las ég Viðfjarðarundrin. Ánægjulegt var að koma í
Þórbergssetur í Suðursveit. Þar er heimili þeirra hjóna
endurgert og sjá má frumútgáfur verka hans. Mál-
fríður Einarsdóttir hefur safaríkt tungutak hvar
sem gripið er niður í bækur hennar. Stormur Einars
Kárasonar er óviðjafnanlega fyndinn í upplestri höfundar, sem ávallt
ber með sér karlmannlegan hressileika; annars eru Einararnir hvor
öðrum betri. Pétur Gunnarsson og Guðmundur Andri Thors-
son eru magnaðir gullpennar. Af fornritunum er Sturlunga eins og tor-
kleift fjall. Þegar upp er komið má ganga sem næst á jafnsléttu og kynna
sér aðstæður. Sama á við um Heimskringlu Snorra Sturlusonar.
Af skáldum hlýt ég að nefna Jónas, Jón Helgason og Hannes Pét-
ursson og eru þá margir ótaldir. Sveinbjörn Egilsson, kennari Jón-
asar og fleiri 19. aldar manna, þyrfti að fá meiri athygli.
Ein eftirminnilegasta bókin þetta árið er Sjóræninginn, endur-
minningar Jóns Gnarrs, sem lýsir höfnun og útskúfun í uppvextinum,
einelti og ofbeldi. Af þýðingum erlendra skáldverka á liðnum árum
koma í hugann Lífið framundan eftir Romain Gary og Hin ótrú-
lega pílagrímsganga Harolds Fry eftir Rachel Joyce. Iðrun eftir
Hönnu Vibeke Holst vekur til umhugsunar um hvað Íslendingar vita
fátt um hernám Danmerkur, andspyrnuhreyfinguna og eftirleikinn.
Í UPPÁHALDI
DR. ÓLAFUR ÍSLEIFSSON,
LEKTOR VIÐ HÁSKÓLANN
Í REYKJAVÍK
Ólafur Ísleifsson les Kristnihald Halldórs Laxness á hverju ári.
Morgunblaðið/Rósa Braga
Jón Gnarr