Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.11.2013, Blaðsíða 55

24.11. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 55
Skógar í Þorskafirði láta ekkimikið yfir sér í dag, torfbær-inn sem þar stóð hefur nánast
runnið saman við jörðina og fátt
minnir á þá fjölskyldu sem þar bjó,
Jochum Magnússon og Þóru Ein-
arsdóttur og fjórtán börn þeirra, en
þar á meðal voru þjóðskáldið Matt-
hías, hreppstjórinn og síðar trúboð-
inn Einar, Ari kennari og hagyrð-
ingur og Eggert kvæðamaður og
kennari. Sonur Eggerts var Jochum
Magnús Eggertsson, fæddur 9.
september 1896. Hann var síðasti
ábúandi Skóga, keypti jörðina 1951,
og stundaði þar skógrækt þar til
hann lést í Reykjavík 22. febrúar
1966.
Jochum ólst upp að mestu hjá
Samúel Eggertssyni, hálfbróður sín-
um, sem var skrautritari, mynd-
listar- og kortagerðamaður.
Jochum varð búfræðingur frá
Hvanneyri 1917 og nam síðan mjólk-
urfræði. Hann starfaði þó ekki lengi
við hana, en stundaði sjómennsku,
jarðyrkju og ýmis fræðistörf. Hann
tók sér listamannsnafnið Skuggi og
gaf út fjölda rita, skrifaði greinar í
blöð og tímarit, stundaði ostagerð,
þýddi óhemju af ljóðum, gaf út tíma-
rit, skrifaði smásögur og skáldsögur
og kvikmyndahandrit svo fátt eitt sé
talið.
Í eftirmála að öðru hefti Synda
guðanna, sem kom út 1933, lýsir
Jochum þessu aukasjálfi sínu, sem
hann kallaði fylgipersónu: „Mað-
urinn úr norðrinu hefir tvær hliðar
og mun koma fram í tveimur full-
gildum persónum. Hans fyrri per-
sóna er sjálfur hann, nafn hans og
tilveruréttur meðal mannanna. –
Hin önnur persóna hans, – fylgiper-
sónan, – er S k u g g i.“
Nánast hnökralaus
Í æviminningum sínum lýsir Sig-
urður Sigurmundsson frá Hvít-
árholti Jochum M. Eggertssyni
frænda sínum og segir hann hafa
verið hæfileikamann sem ekki hafi
notið sín vegna sérvisku og dóm-
greindarskorts og víst er ýmislegt
það sem eftir hann liggur sér-
kennileg smíð; innan um for-
vitnilegar athuganir, snjallar til-
gátur og skáldleg tilþrif er flaumur
fúkyrða og rógmáls, eða upphafinn
heilagleiki og andlegar vitranir.
Hann var leitandi alla tíð, hafði óbeit
á skipulögðum trúarbrögðum en
leitaði sannleikans og fann hann í
bahá’í-trú.
Undir nafninu Skuggi hélt Joch-
um meðal annars úti títmariti sem
hann nefndi „Jólagjöfina“ og kom út
sjö sinnum á árunum 1937 til 1944. Í
ritinu birti hann frumsamin ljóð og
ýmsar þýðingar, en Jólagjöfin 1940
hafði yfirskriftina Galdraskræðan,
enda voru í henni lýsingar á um 200
göldrum, ýmis galdra- og rúna-
stafróf og önnur forneskja.
Líkt og margt það sem Skuggi
sendi frá sér var Galdraskræðan
handskrifuð og teiknuð. Prentverkið
var ekki vandað og því erfitt að kom-
ast í gegnum verkið, en það var að
auki gefið út í takmörkuðu upplagi
og hefur verið ófáanlegt að segja frá
útgáfu, ef frá er talin sjóræn-
ingjaútgáfa sem var fáanleg um
skamma hríð fyrir þrjátíu árum.
Sú útgáfa sem hér er til umfjöll-
unar er talsvert fráburgðin upp-
runalegu útgáfunni, sem betur fer,
því nú hafa öll galdratáknin verið
teiknuð upp og svo skipað að hver
galdur fær sér síðu í stað þess að
öllu ægi saman á síðunum. Fyrir
vikið er hægt að velta fyrir sér
göldrunum, sem sumir eru ekki bara
afskaplega erfiðir, til að mynda rist-
ir á manndrápseik, eða gerðir úr þrí-
stolnum klukkukopar eða dregnir
upp á líknarbelg úr músarrindils-
blóði, heldur er teikning sjálfs stafs-
ins oft ævintýralega flókin; sjá til að
mynda Ástarrósina, Talbyrðinginn
eða Kuðung sem fylgja greininni, en
síðastnefnda stafinn átti að draga á
blýþynnu með segulstáli.
Ekki er gott að gera sér grein fyr-
ir því hve mikla trú Jochum lagði á
galdrastafi þá sem hann birti. Heim-
ildirnar sem hann vísar í eru margar
til á Landsbókasafninu, en í eft-
irmála bókarinnar nefnir hann líka
„tvær galdrabækur vestfirskar,
mjög fornar“ og eina norðlenska úr
hans einkasafni sem vekur eðlilega
spurningar.
Þórarinn Eldjárn skrifar inngang
að bókinni og fer nærfærnum hönd-
um um Jochum M. Eggertsson og
minningu hans. Það er viðeigandi í
svo framúrskarandi útgáfu. Bókin er
og nánast hnökralaus, aðeins tvennt
sem stingur í augu; annarsvegar
uppsetning á galdratalbyrðingnum
þar sem prentverksreglur eru illa
brotnar og eins er yfirlit galdra og
rúna í lokin gagnslítið – af hverju er
það ekki í stafrófsröð?
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Galdra-
skræða
Skugga
Jochum Magnús Eggertsson tók sér
listamannsnafnið Skuggi og gaf út
fjölda rita, af ýmsu tagi.
Ljósmynd/Bahá’í-samfélagið
ÁSTARRÓSIN Skrif þennan
staf úr blóði þínu á lófa hægri
handar og snýst þá hugur stúlk-
unnar ef tekið er í hönd hennar.
Enginn maður má vera viðstaddur.
KUÐUNGUR Stafur til að for-
merkja sjávarhljóð og veður, forða
píku karlmannafari og lauslæt-
ismönnum óhóflegri kvensemi;
lækna sjósótt og forða kuðungariðu.
TALBYRÐINGUR Til að sjá fyrir
óorðna hluti og skilja hrafnamál.
BÆKUR
GALDRASKRÆÐA bbbbm
Galdraskræða, endurútgáfa á ársritinu
Jólagjöfinni frá 1940. Höfundur var
Skuggi, Jochum M. Eggertsson.
Lesstofan gefur út. 190 bls. innb.
D
Y
N
A
M
O
R
E
Y
K
J
A
V
ÍK
LEGGUR SPILIN
Á BORÐIÐ!
Í þessari áhugaverðu og opinskáu bók hlífir Steingrímur J. Sigfússon
hvorki sjálfum sér né öðrum. Ísland reist úr rústum hrunsins.
Dramatísk átök á bak við tjöldin. Einstök innsýn í heim íslenskra
stjórnmála. Gerir upp hitamál síðustu ára. Þungbærar deilur við
samherja. Björn Þór Sigbjörnsson blaðamaður skráir.
★★★★
„Gott innleg
g í
nauðsynlegt
mat á
atburðum lið
inna ára.“
HEIMIRMÁR
PÉTURSSON
,
FRÉTTABLAÐ
IÐ