Morgunblaðið - 03.05.2014, Page 28

FRÉTTASKÝRING
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
R
úm 50% íslenskra
grunnskólabarna og
litlu lægra hlutfall
leikskólabarna ganga
nú í svokallaða Skóla á
grænni grein, sem eru þeir skólar
sem hafa áunnið sér rétt til að draga
grænfána Landverndar að húni. Um
er að ræða alþjóðlegt umhverf-
isverkefni og þessa dagana er unnið
að mati á fjárhagslegum ávinningi
þess, sem talinn er vera umtals-
verður. Mikil breyting hefur orðið á
umræðu um umhverfismál und-
anfarin ár og fleiri finna til ábyrgð-
ar á þessu sviði að mati verkefn-
isstjóra.
Grænfáninn er tákn um um-
hverfisstefnu og umhverfismennt í
skólum. Í því felst m.a. minni raf-
magns- og orkunotkun og flokkun
sorps. Fyrstu grænfánarnir voru
dregnir að húni vorið 2002 og nú
geta 215 skólar á öllum skólastigum
kallað sig Skóla á grænni grein. Hér
á landi heldur Landvernd utan um
framkvæmd verkefnisins, en sam-
tökin eru aðili að samtökunum
Foundation for Environmental
Education (FEE). Grænfánaverk-
efnið er styrkt af mennta- og menn-
ingarmálaráðuneytinu og um-
hverfisráðuneytinu.
Eins og eftirlitsmenn
„Verkefnið hóf göngu sína í
Evrópu árið 1994 og er núna í 58
löndum í öllum heimsálfum,“ segir
Gerður Magnúsdóttir, verkefn-
isstjóri grænfánans hjá Landvernd.
„Markmiðið er menntun til sjálf-
bærni og umhverfismennt. Skól-
arnir hafa frelsi til að nálgast þetta
markmið með mismunandi leiðum,
t.d. eftir aldri nemendanna, stærð
skólanna eða staðsetningu þeirra.
En tilgangurinn er alltaf sá sami; að
hver og einn bæti sjálfan sig.“
Mörg þúsund íslenskir grunn-
skólanemendur hafa gengið í bæði
leik- og grunnskóla sem vinna að
verkefninu og Gerður segir að nú sé
upp vaxin kynslóð með talsvert
meiri þekkingu og skilning á um-
hverfismálum en þær fyrri. „Núna
eru meira en 50% grunnskólanema
og 45-50% leikskólanema í verkefn-
inu. Mörg þeirra eru eins og eft-
irlitsmenn heima hjá sér og fræða
foreldra sína um umhverfisvernd.“
Spurð hvort
árangurinn af
grænfánaverk-
efninu hafi verið
metinn segir
Gerður að nú sé
verið að meta
annars vegar við-
horf og hins veg-
ar fjárhagslegan
ávinning þess og
að niðurstöður
mats á síðarnefnda atriðinu muni
væntanlega liggja fyrir fljótlega.
„En við vitum að sparnaðurinn er
margvíslegur. Til dæmis minni kaup
skólanna á pappír og öðru efni. Þá
er fjárhagslegur ávinningur af því
að flokka sorp, því almennt sorp er
alltaf dýrast. Margir hafa náð fram
sparnaði í ræstingum og svo tala
margir skólastjórar um mikla hug-
arfarsbreytingu hjá starfsfólki. Fólk
hugsi sig t.d. tvisvar um áður en það
pantar föndurefni.“
Flestir foreldrar ánægðir
Gerður segir að foreldrar séu
almennt ánægðir með þátttöku
barna sinna í verkefninu og þann ár-
angur sem þeir sjái af fræðslunni.
„Til okkar hringja fjölmargir for-
eldrar sem lýsa yfir ánægju sinni.
Einn og einn er ósáttur við einstök
atriði framkvæmdarinnar, eins og
t.d. að börnin taki einnota umbúðir
með sér heim úr skólanum. En það
eru einstök tilvik.“
Um 50% grunnskóla-
barna á grænni grein
Morgunblaðið/Valdís Thor
Grænfáni 215 skólar víða um land flagga grænfánanum, einn þeirra er
leikskólinn Álfaheiði í Kópavogi sem fékk hann fyrir nokkrum árum.
Gerður
Magnúsdóttir
28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MAÍ 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Talið er aðminnst sjöhafi látið lífið
í árás úkraínska
hersins á bæinn
Slaviansk í austur-
hluta Úkraínu. Bærinn hefur
verið á valdi uppreisnarmanna,
sem vilja ýmist aðskilnað frá
Úkraínu eða að landinu verði
breytt í sambandsríki, svo vikum
skiptir. Þeir skutu niður tvær
þyrlur í gær.
Úkraínuher lét til skarar
skríða til að ná bænum aftur úr
höndum uppreisnarmanna.
Rússnesk stjórnvöld hafa
brugðist hart við og segja að
árásin „leiði Úkraínu í átt að
hörmungum“. Dmítrí Medvedev,
forsætisráðherra Rússlands,
skoraði á leiðtoga Úkraínu að
„hætta að drepa eigin borgara“
og sagði að árásin væri „merki
um glæpsamlegt bjargarleysi“.
Hafa Rússar farið fram á neyð-
arfund í öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna vegna atburðanna.
Viðbrögð Rússa koma ekki á
óvart. Þau eru í anda linnulauss
áróðurs rússneskra ráðamanna
og fjölmiðla gegn stjórnvöldum í
Úkraínu. Hamrað er á því að
mikil hætta steðji að rússnesku-
mælandi íbúum landsins. Þegar
Úkraínuher undirbjó aðgerðir til
að ná borginni Slaviansk sagði
rússneskur herforingi að verið
væri að undirbúa að þurrka út
borgina og íbúa hennar. Hann
hefur kannski haft aðfarir Rússa
í Grosní í huga.
Í Slaviansk er nú sjálfskipaður
borgarstjóri, Vjatsjeslav Ponom-
arov, sem áður rak sápuverk-
smiðju og var þar
áður í rússneska
hernum. Sjálfur
segist hann hafa
verið í Norðurflot-
anum, en íbúar í
bænum kalla hann „afganjes“.
Það er notað um menn, sem börð-
ust í Afganistan og kunna ekkert
annað en að handfjatla vopn.
Ponomarjov krefst þess að
Rússar láti honum í té vopn og
stuðning. Hann ætlar að breyta
bænum í annað Stalíngrad og
kveðst hafa komið sprengjum
fyrir út um allt. Hann segist ekki
ætla að semja við stjórnvöld í
Kænugarði og þaðan af síður
rýma eina einustu af stjórnar-
byggingunum, sem kveðið var á
um að ætti að láta af hendi í sátt-
málanum, sem gerður var í Genf.
Hvernig átti Oleksander
Túrtsjínov, skipaður forseti
Úkraínu, að bregðast við Pomor-
anov? Hvernig hefði Vladimír
Pútín brugðist við ef uppreisn-
armenn hefðu lagt undir sig
stjórnarbyggingar í Tétsníu?
Boðið hinn vangann?
Rússar reyna leynt og ljóst að
ýta undir glundroðann í austur-
hluta Úkraínu og virðist aðeins
spurning um hversu langt þeir
hafa gengið að senda flugumenn
yfir landamærin. Þeir skella allri
skuld á stjórnvöld í Kænugarði
og þreytast ekki á að segja þau
ólögmæt. Í málflutningi þeirra
örlar ekki á sanngirni og ljóst að
þeir munu ekki linna látum verði
ekkert að gert fyrr en Úkraína
liðast í sundur. Nær væri að
segja að Rússar væru að „leiða
Úkraínu í átt að hörmungum“.
Rússar reyna leynt
og ljóst að ýta undir
glundroðann}
Atlagan að Úkraínu
Rannsókn hefurleitt í ljós að
ákveðin tegund
méla eykur hættu á
áverkum á kjálka-
beini hesta sjötíuog-
fimmfalt. Í rann-
sókn Sigríðar Björnsdóttur,
dýralæknis hrossasjúkdóma hjá
Matvælastofnun, sem greint var
frá í Morgunblaðinu á miðviku-
dag kemur fram að stangamél
með tunguboga valda áverka á
kjálkabeini, sem finnast nánast
ekki hjá hrossum sem riðið er við
aðrar gerðir méla. Tengslin á
milli mélanna og áverkanna eru
sögð „sterk“ og „hámarktæk“ og
er hætta á að ekki grói um heilt.
Sigurborg Daðadóttir yfir-
dýralæknir telur að notkun
stangaméla með tunguboga
stangist á við ný lög um velferð
dýra. Hún biður hestamenn að
virða lögin.
Sigríður Björnsdóttir er af-
dráttarlaus: „Það er bara eitt ráð
til: að hætta að nota þennan bún-
að.“
Málið virðist því einfalt. Ætla
mætti að sjálfhætt væri með
notkun þessa búnaðar þar sem
ekki hvarfli að hestamönnum að
valda hestum sínum áverkum,
sem jafnvel aldrei
gróa um heilt, en svo
er ekki.
Í tölti ræður þessi
tegund méla úrslit-
um. Sigríður bendir
á að erfitt sé fyrir
knapa að komast í úrslit nema
nota þennan búnað.
Á fundi þar sem málið var
kynnt í vikunni voru skoðanir
skiptar. Efasemdir komu fram
um niðurstöðurnar og vildu sum-
ir ekki ganga svo langt að banna
búnaðinn. Svo sé keppn-
istímabilið hafið og málið þess
vegna snúið. Þess utan sé keppni
og sýningar eitt og reiðar al-
mennings annað. Humm og ha.
Haraldur Þórarinsson, for-
maður Landssambands hesta-
manna, áttar sig hins vegar á al-
vöru málsins í viðtali í Morgun-
blaðinu í gær þegar hann segir að
hestamenn verði að axla ábyrgð:
„Það er heldur snautlegt að láta
ríkið grípa inn í og setja regl-
urnar og bendir til að okkur sé
ekki treystandi til að fara þannig
með hestinn að sómi sé að.“
Hestamenn geta ekki bara
sagt að þeir séu ekki sammála
þegar lög um velferð dýra eru
brotin.
Hvað gera hesta-
menn þegar lög um
dýravelferð eru
brotin? }
„Það er bara eitt ráð til“
F
yrir tilkomu snjalltækja þurftu for-
eldrar að nota ímyndunaraflið til
að hafa ofan af fyrir börnunum
sínum á langferðum. Þannig varð
leikurinn frúin í Hamborg til.
Hamborgarfrúin virtist eiga óendanlega mikið
af peningum og ímyndunaraflið náði hæstu
hæðum þegar spyrillinn yfirheyrði gjafþegann
um hvort hann hefði ekki örugglega keypt
framandi skepnur á borð við sebrahest eða
risapöndu fyrir peningana.
Ríkisfjármál minna stundum á útgáfu af
frúnni í Hamborg á amfetamínsterum. Frúin er
ekki frú heldur forsætisráðherra, og pen-
ingagjafirnar nægja til kaupa á heilu sebra-
hestastóðunum. Skilyrðin fyrir fjárgjöfinni eru
álíka handahófskennd og hjá Hamborg-
arfrúnni, og útiloka flesta undir þrítugu og svo
til alla leigjendur. Ólíkt því sem var í aftursætum gamalla
Landkrúsera þá er peningagjöf ráðherrans ekki ímyndun,
heldur endurúthlutun á 80 milljörðum á fjögurra ára tíma-
bili, 20 milljörðum á ári, til ákveðins hóps fólks, sem varð
annaðhvort fyrir svokölluðum forsendubresti eða nátt-
úruhamförum á árunum eftir hið svokallaða bankahrun.
Peningarnir verða heldur ekki til upp úr þurru eins og
djúpir vasar Hamborgarfrúarinnar, því hið opinbera skap-
ar ekki verðmæti, það endurúthlutar verðmætum annarra.
Helsti ókostur við peninga er að það er erfitt að eyða þeim
oftar en einu sinni. Þessir 80 milljarðar verða því ekki nýtt-
ir til tækjakaupa á Landspítalanum, hækkun námslána,
aukinna framlaga til menntakerfisins eða til að
greiða niður skuldir ríkissjóðs. Peningarnir
sem herrann í stjórnarráðinu ætlar að gefa
sumum verða heldur ekki notaðir til þess sem
fjármálaráðherra sagði okkur ekki enn hafa
séð neitt af, skattalækkana. Skattalækkanir
eru þeim töfrum gæddar að þær nýtast öllum
launþegum. Samkvæmt upplýsingum frá fjár-
málaráðuneytinu mætti lækka skatta mjög
mikið frekar en að gefa sumum 20 milljarða á
ári, en öðrum ekki krónu.
Fyrir 20 milljarða mætti hækka persónu-
afslátt um 8.000 krónur á mánuði. Þannig
fengju allir skattgreiðendur nettólaunahækk-
un um 96.000 krónur næstu fjögur árin.
Fyrir 20 milljarða mætti lækka skatta í
lægsta tekjuskattþrepinu um 4 prósentustig
næstu fjögur árin.
Fyrir 20 milljarða mætti lækka skatta í miðjuskattþrep-
inu um 2 prósentustig næstu fjögur árin.
Fyrir 20 milljarða mætti því hækka persónuafslátt um
2.000 krónur á mánuði og lækka skattprósentuna í neðsta
og miðskattþrepinu um 1 prósentustig í hvoru fyrir sig.
Þegar horft er til þess hvað hin svokallaða leiðrétting
mun kosta skattgreiðendur þá verður að teljast ólíklegt að
samviskusamir hægrimenn á Alþingi geti með nokkru
móti stutt þá vitleysu sem birtist í umræddum hluta leið-
réttingarinnar. Frúin í Hamborg er nefnilega ekki til.
Þetta er Gunnar D. Ólafsson sem skrifar frá Vínarborg.
gunnardofri@mbl.is
Gunnar Dofri
Ólafsson
Pistill
Frúin í stjórnarráðinu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Nú, þegar 13
ár eru frá
því að verk-
efnið hófst,
hafa 215
skólar flagg-
að grænfán-
anum;104
leikskólar,
92 grunn-
skólar, tíu
framhalds-
skólar, fjórir
háskólar og fimm aðrir skólar.
Markmið grænfánaverkefn-
isins eru í sjö þáttum: Að
bæta umhverfi skólans,
minnka úrgang og notkun á
vatni og orku, efla samfélags-
kennd innan skólans, auka
umhverfisvitund, styrkja lýð-
ræðisleg vinnubrögð við
stjórnun skólans, veita nem-
endum færni til að takast á
við umhverfismál, efla al-
þjóðlega samkennd og tungu-
málakunnáttu og tengja skól-
ann við samfélag sitt.
Flaggað í
215 skólum
Á ÖLLUM SKÓLASTIGUM
Verkefnin eru
fjölbreytileg.