Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.05.2014, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.5. 2014
Þessa dagana er stór hópur þýskra áhuga-
manna um tónlist þýska tónskáldsins Rich-
ards Wagners á landinu, skoðar sig um, hlýð-
ir á fyrirlestra og sækir tónleika. Á laugardag
klukkan 17 stendur hópurinn fyrir tónleikum
í Norðurljósasal Hörpu sem eru öllum opnir
og aðgangur ókeypis.
Þrír stórefnilegir söngvarar frá Þýskalandi
eru í för með hópnum og koma þeir allir
fram á tónleikunum, ásamt píanóleikurunum
Richard Simm og Selmu Guðmundsdóttur.
Söngvararnir eru sópraninn Friedericke
Mauß, mezzósópraninn Idunnu Münch og
Karel Ludvik baritón. Söngvararnir hafa allir
hlotið styrk til að koma fram á Wagner--
hátíðinni í Bayreuth í ár.
TÓNLEIKAR Í HÖRPU
WAGNER-LÖG
Þýska áhugafólkið um list Wagners sótti fyrir-
lestra í Reykholti í Borgarfirði í vikunni.
Söngsveitin Fílharmónía, sem er hér á æfingu,
mætir Kór Akureyrarkirkju á tónleikunum.
Tveir kórar mætast í sameiginlegri söngveislu
í Akureyrarkirkju á sunnudag klukkan 16.
Söngsveitin Fílharmónía kemur norður og
syngur undir stjórn Magnúsar Ragnarssonar.
Kór Akureyrarkirkju kemur einnig fram en
honum stjórnar Eyþór Ingi Jónsson.
Einsöngvari á tónleikunum er Michael Jón
Clarke og orgelleikari er Sigrún Jóna Þór-
steinsdóttir. Kórarnir hyggjast flytja eigin efn-
isskrá en einnig syngja þeir saman nokkur vel
valin lög, íslensk og erlend, og má búast við
fögrum og kröftugum söng eins og kórarnir
eru báðir þekktir fyrir.
TÓNLEIKAR Á AKUREYRI
SÖNGVEISLA
Bjarni H. Þórarinsson,
sem jafnan er kenndur við
sjónháttafræði, hefur opn-
að sýningu með nýjum
verkum í Týsgalleríi að
Týsgötu 23 í Reykjavík.
Sýninguna kallar Bjarni
„Þróunarvíðrófið“.
Bjarni hefur undanfarna
áratugi verið áberandi í
menningarlífinu, eða síðan
hann útskrifaðist frá nýlistadeild Myndlista-
og handíðaskóla Íslands árið 1977.
Bjarni var einn af stofnendum Gallerís
Suðurgötu 7, sem var mikilvæg miðstöð í
þróun framlínumyndlistar hér á landi, og enn
fremur var hann einn af stofnfélögum
Nýlistasafnsins árið 1978.
Þróunarvíðrófið er kerfi sem Bjarni teikn-
ar upp í formi vísirósa og verða fyrstu níu af
tuttugu og fimm til sýnis í Týsgalleríi. Þær
bera yfirskriftina: Afl, Andi, Eðli, Form,
Gangur, Geð, Háttur og Hugur.
BJARNI SÝNIR Í TÝSGALLERÍI
ÞRÓUNARVÍÐRÓF
Bjarni H.
Þórarinsson
Kór Breiðholtskirkju heldur upprisutónleika í „tjaldkirkjunni“í Mjódd í dag, laugardag klukkan 17. Örn Magnússon,stjórnandi kórsins, segir að nú ríki gleðidagar í kirkjunni,
tengdir páskahátíð og upprisu, og beri efnisskrá kórsins þess
merki.
Flutt verður páskakantata Johanns Sebastians Bach, „Christ lag
in Todesbanden“, byggð á sálmatexta Marteins Luthers sem kom
út árið 1524 eða fyrir 490 árum. Árið 1724 flutti Bach, sem þá
var kantor í Tómasarkirkjunni, verkið í Leipzig í tilefni af 200
ára afmæli sálmsins. Auk kantötu Bachs verða fluttar tvær kant-
ötur eftir Dietrich Buxtehude, „Alles was ihr tut“, og upprisu-
kantatan „Surrexit Christus hodie“. Sú fyrri er byggð á sálma-
laginu sem Íslendingar þekkja við texta Hallgríms Péturssonar,
„Son Guðs ertu með sanni“, en sú síðari á fornum páskasálmi.
Buxtehude var fæddur og alinn upp í Danmörku og hóf þar
sinn organistaferil, þótt hann starfaði mestan hluta ævi sinnar í
Lübeck í Þýskalandi. Örn segir ekki ómögulegt að íslenskir
kirkjugestir í Danmörku þess tíma hafi hlýtt á meistarann unga
við orgelið í kirkju Ólafs helga eða Maríu meyjar á Helsingja-
eyri. Seinna átti ungur tónlistarmaður, Johann Sebastian Bach,
eftir að taka sér ferð á hendur alla leið frá Saxlandi norður til
Lübeck til að nema um nokkurra mánaða skeið hjá meistara
Buxtehude, sem var einn mesti tónlistarmaður Evrópu á sínum
tíma.
Barokksveit Breiðholtskirkju leikur með kórnum á tónleikunum,
en kórfélagar syngja aríurnar í kantötunum. Upprisukantötu Bux-
tehudes flytja þau Júlía Traustadóttir, Marta Guðrún Halldórs-
dóttir og Þorbjörn Rúnarsson ásamt hljómsveitinni. Leikið verður
á upprunaleg hljóðfæri barokktímans. Stjórnandi á tónleikunum,
eins og fyrr segir, verður Örn Magnússon.
UPPRISUTÓNLEIKAR KÓRS BREIÐHOLTSKIRKJU
Kantötur Bachs
og Buxtehudes
Örn Magnússon stjórnar Kór Breiðholtskirkju á æfingu fyrir tón-
leikana. Barokksveit kirkjunnar leikur undir, á upprunaleg hljóðfæri.
Morgunblaðið/Eggert
KANTÖTUR TVEGGJA MEISTARA ÁTJÁNDU ALDAR
HLJÓMA Í BREIÐHOLTSKIRKJU Á LAUGARDAG.
Menning
V
erkið er samið við nokkur ljóð
eftir Gyrði Elíasson, sem birtust
í bókinni Hér vex enginn sí-
trónuviður. Ég hef löngum
kunnað að meta skáldskap Gyrð-
is, hann er hógvært skáld og einstaklega
vandað,“ segir Atli Heimir Sveinsson tón-
skáld. Verkið sem hann talar um verður frum-
flutt á opnunartónleikum Listahátíðar í Norð-
urljósasal Hörpu á fimmtudagskvöldið kemur.
Það verður flutt af Hönnu Dóru Sturludóttur
söngkonu og Pierrot-hópi Kammersveitar
Reykjavíkur; flautu, bassaklarinetti, píanói,
fiðlu og sellói, auk þess sem drengjasópran og
slagverksleikari taka þátt í flutningnum.
Kammersveitin flytur einnig verkið „Pierrot
lunaire“ eftir Schönberg. Það hljómaði fyrst
hér á landi á Listahátíð í Reykjavík árið 1980.
Atli Heimir er staddur í vordýrðinni í Flat-
ey á Breiðafirði, þegar hann svarar í símann.
Hann hefur séð fyrstu kríurnar og heldur
áfram að dásama skáldskap Gyrðis.
„Ég hef ekki lesið allt eftir hann en reyni
að fylgjast með. Þetta eru ákaflega falleg
kvæði, og eftirminnileg. Ég reyni að gera
þannig músík að hún skyggi ekki á kvæðin
heldur útmáli þau í tónalitum. Ég reyni að
kallast á við þau, að ná andblæ kvæðanna,“
segir hann.
„Gyrðir er ákaflega vandað skáld, og ekki
er hann stórorður, en getur sagt ansi mikið í
fáum orðum. Það er kannski það sem okkur
hefur þótt gott við skáldskap, alveg frá byrj-
un!“ Hann hlær og bætir svo við að hann hafi
gengið út frá því frá upphafi að Hanna Dóra
myndi flytja ljóðin.
„Hún er afburða söngkona sem hefur
lengst af starfað í Þýskalandi og sungið í óp-
erum og á einsöngstónleikum. Þá hefur hún
verið mikið í ljóðasöng.
Gegnum tíðina hef ég haft gott samband
við Kammersveitarmenn og þegar ég vakti
máls á þessu verki þá var því tekið vel.“
Hvetjandi að vera á Listahátíð
Hér vex enginn sítrónuviður er nýjasta ljóða-
bók Gyrðis og einstaklega vandað verk, eins
og búast má við þegar eitt helsta skáld þjóð-
arinnar á í hlut. Atli Heimir segist ekki geta
svarað því hvernig hann fór að því að velja
sér ljóð að semja við en hann segist alltaf
hafa verið ljóðaunnandi. Ljóð Gyrðis eru ekki
háttbundin en Atli Heimir hefur áður til
dæmis samið sönglög við ljóð Jónasar Hall-
grímssonar, sem eru háttbundin. Er munur á
því fyrir tónskáldið?
„Ekki nokkur!“ segir hann ákveðinn. „Bara
að manni detti eitthvað þokkalegt í hug. En
vissulega var líka gaman að gera músík við
ljóð Jónasar Hallgrímssonar, þó að ekki væri
nema vegna þess að þá las ég öll verkin hans
upp á nýtt. Hann er yndislegt skáld. En að
gera lög við rímuð ljóð og rímlaus, ég hef
aldrei séð neinn mun á því. Líttu til dæmis á
skáldskap Steins Steinars. Hann yrkir jafnt
rímað og órímað, með stuðlasetningu og án,
og allt er þetta dýrindis skáldskapur. Andinn
og hugmyndaflugið skipta máli.“
Nú verður þetta nýja verk Atla Heimis
flutt á opnunartónleikum Listahátíðar. Verk
hans hafa verið flutt á fyrri hátíðum og hann
sat einnig í stjórn hennar um skeið.
„Já, ég var þar um hríð en er hættur öllum
nefndarstörfum. En Listahátíð? Ég held að
hún hafi verið til góðs. Þar eru til einhverjir
fjármunir til að fá góða og þekkta listamenn
til landsins og ég held það hafi alltaf skilað
sér. Að þetta hafi útvíkkað huga okkar.
Þegar maður ber þetta saman við ýmislegt
sem kostar í okkar þjóðfélagi, þá eru þetta
ekki ægilega háar upphæðir,“ segir hann.
„Og hátíðin hefur opnað nauðsynlega
glugga út í heim. Það hefur alltaf þurft að
gera; ég held að þannig hafi þetta verið með
okkar gömlu bókmenntir. Höfundar Íslend-
ingasagnanna hafa lesið eitthvað meira en var
skrifað hér.“
Svo hafa alltaf komið fram innlendir lista-
menn líka á Listahátíð og Atli Heimir segir
það vera hvetjandi fyrir þá sem það gera.
„Ég held að menn leggi töluvert á sig ef
þeim er boðið að koma fram á Listahátíð,“
segir hann. „Og kannski ráðast listamen og
menningarstofnanir þá í verkefni sem annars
hefðu ekki verið framkvæmd.
En tónlistarlífið hefur annars alltaf verið
líflegt hér, enda hafa eldhugar búið hér og
starfað. Ég fór í tónlistarnám til Þýskalands
og var þokkalega vel undirbúinn úr Tónlistar-
skólanum í Reykjavík. Þar voru ágætiskenn-
arar og ég var orðinn þokkalegur píanóleikari.
Rögnvaldur Sigurjónsson kenndi mér, og svo
lærði ég tónfræði hjá doktor Róbert Abraham
Ottóssyni sem gerðist Íslendingur. Hann var
frá Berlín og mér þótti það fallegt að hann
skrifaði doktorsritgerð sína um íslenskt efni,
Þorlákstíðir, á íslensku! Þegar ég kom út var
ég allvel undirbúinn en þá hófst vinnan, í góð-
um skólum.“
Svo kom Atli Heimir heim með farangur
sinn og við höfum notið góðs af.
„Ég var nú skammaður svolítið en það var
allt í lagi, það hafði engin áhrif á mig, breytti
mér ekki neitt,“ segir hann.
Af hverju var fólk að skammast?
„Þetta var öðruvísi músík en það átti von á.
En ég hélt alltaf áfram mínu starfi. Gagnrýni,
slæm eða góð, breytir mönnum ekki, ef undir-
staðan er þokkaleg og þeir hafa trú á því sem
þeir eru að gera.“
TÓNVERK ATLA HEIMIS SVEINSSONAR VIÐ LJÓÐ GYRÐIS ELÍASSONAR FRUMFLUTT Á LISTAHÁTÍÐ
„Reyni að gera þannig músík
að hún skyggi ekki á kvæðin“
„ANDINN OG HUGMYNDAFLUGIÐ SKIPTA MÁLI,“ SEGIR ATLI HEIMIR SVEINSSON TÓNSKÁLD UM LJÓÐ SEM HANN
HRÍFST AF. NÝTT VERK HANS VIÐ LJÓÐ GYRÐIS VERÐUR FRUMFLUTT Á OPNUNARTÓNLEIKUM LISTAHÁTÍÐAR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is