Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.07.2014, Blaðsíða 40

40 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.7. 2014
B
arack Hussein Obama II. var boðberi
breytinga þegar hann bauð sig fram
til embættis forseta Bandaríkjanna
fyrir rúmum 6 árum.
Kyndilberi í kosningum
Þar sem Obama er blökkumaður (múlatti raunar) var
ljóst að af þeirri ástæðu einni myndi hugsanlegt kjör
hans marka þáttaskil. Yfirskrift framboðs hans og
inntak þess einnig var loforðið stóra um breytingar
og að kjósendur mættu trúa því að hann væri mað-
urinn sem væri fær um að tryggja þær.
Obama reif upp mikla stemningu heima fyrir í kosn-
ingabaráttunni. Sú bylgja reis hátt, þó ekki eins hátt
og hin sem reis utan Bandaríkjanna. Þegar frambjóð-
andinn hélt ræðu á útifundi í Berlín flykktist fólkið til
að hlýða á hann. Var líkast því að rokkstjarna á há-
tindi ferils síns væri komin til að halda ókeypis tón-
leika. Þegar forsetinn mætti 5 árum síðar til að halda
ræðu á sama stað mættu fáir.
Kannanir á Íslandi sýndu að fengju eyjarskeggjar
að kjósa í þessum bandarísku forsetakosningum fengi
Obama rússneskt atkvæðahlutfall frá þeim. Svipaða
útkomu og Stalín sovéteinvaldur fékk jafnan frá sínu
fólki í kosningum eystra, ef frá er talin sú kosning,
þar sem sá mildi skósmiðssonur, eins og íslensk skáld
kölluðu fjöldamorðingjann, fékk 113% atkvæðanna.
Veruleikinn ber dyra
Obama var kosinn forseti og vafalaust er að nær og
fjær fylgdu honum góðar óskir. Og væntingarnar
voru ríkulegar. Nefnd í Osló, sem úthlutar friðar-
verðlaunum Nóbels, og hefur oft sýnt óvenjulega
kímnigáfu, veitti Obama umsvifalaust hin miklu verð-
laun fyrir það eitt að hafa verið kosinn. Ef eitthvert
vit hefði verið í þeirri ákvörðun átti nefndin að veita
bandarískum kjósendum þessi „skandinavísku verð-
laun“ eins og Richard Nixon kallaði þau. (Pirraður yf-
ir því að Kissinger fékk verðlaunin fyrir verk sem
unnið var á ábyrgð forsetans).
Það væri rangt að halda því fram að Barack Obama
hefði verið kosinn forseti eingöngu vegna sektar-
kenndar kjósenda yfir ósæmilegri framgöngu við
blökkumenn, jafnvel í heila öld og lengur, eftir borg-
arastyrjöldina miklu, sem lauk með fullum sigri Lin-
colns og hugsjóna hans um jafnrétti kynþáttanna.
Það væri líka rangt að halda því fram að stundar-
hrifningin ein hefði skolað Obama inn í Hvíta húsið
eða að vaxandi þreyta á stefnu forvera hans hefði ráð-
ið mestu um árangur hans sem frambjóðanda. Barack
Obama naut sín sem frambjóðandi, honum fylgdi nýr
blær, annars konar áherslur og ferskur tónn. Það sem
staðfestir ótvírætt að fyrrtaldar skýringar væru
rangar, hver og ein sér og allar saman, er sú stað-
reynd að Obama var endurkjörinn forseti Bandaríkj-
anna, eftir fjögur ár í embætti, með sannfærandi
hætti og það þótt honum hafi tekist misjafnlega upp í
þeirri kosningabaráttu.
Umvafinn fjölmiðlum
Í forsetatíð sinni hefur Obama notið stuðnings og
verndar flestra af stærstu og áhrifamestu fjölmiðlum
Bandaríkjanna, ef FOX-stöð Ruperts Murdocks er
talin frá. Blöð eins og New York Times og Wash-
ington Post hafa raunar ætíð stutt frambjóðendur
Demókrataflokksins og þannig hefur NYT í áratugi
lýst opinberlega yfir stuðningi við forsetaframbjóð-
anda þess flokks. Þótt slík yfirlýsing kunni að vera
mikilvæg er hinn samfelldi trúnaður við forseta úr
röðum demókrata og óvægin afstaða til forseta úr
hinum flokknum sjálfsagt enn mikilvægari. Stuðn-
ingur fjölmiðlaveldanna við Obama hefur verið óskor-
aður og helst enn, þótt lesa megi á milli lína í frétta-
flutningnum að fréttaflytjendunum líður ekki
nægilega vel nú, þótt fylgispektin haldi enn. Sýnast
þeir líklegir að færa smám saman áherslur sínar frá
forsetanum og yfir á Hillary Clinton. Ástæða óróleika
hinna fylgispöku fjölmiðla er sú að þeim dylst ekki að
kjósendur hafa orðið fyrir vonbrigðum með forset-
ann. Ekki er sanngjarnt að segja að Obama forseti
hafi brugðist öllum helstu fyrirheitum sínum um
breytingar. Auðvitað tekur raunveruleikinn iðulega
fram fyrir hendurnar á vel meinandi stjórnmála-
mönnum þar vestra sem annars staðar. Þeir, sem
vilja gera breytingar, hitta tregðulögmálin fljótt fyrir
og þótt slík lögmál séu ekki algild, eins og t.d. þyngd-
arlögmál Newtons, eru þau ótrúlega seig. Breytingar
eru ekki endilega til bóta og fjölmörg dæmi sýna að
óþarfar breytingar eru oftast til bölvunar. Stjórn-
málamenn gera breytingar sínar gjarnan í þágu Pét-
urs, en á kostnað Páls. Þess vegna er líklegt að Páll
taki breytingunum illa. Og þótt „Pétur“ sé fjölmenn-
ur og jafnvel miklu fjölmennari en „Páll,“ kann Páll
að hafa komið sér vel fyrir, kunna sitthvað fyrir sér
og vera ákveðinn í að gefa ekki sitt eftir fyrr en í fulla
hnefana. Endi stimpingarnar svo að Páll hafi að lok-
um betur, þá kennir Pétur ekki endilega Páli um nið-
urstöðuna, heldur stjórnmálamanninum sem loforðin
gaf, en tókst ekki að efna. „Svik“ skal það heita, þótt
mikið hafi verið reynt.
Alheimslöggan er sest
við skrifborðið og gengur
ekki lengur vaktir
* Barack Obama forseti ýtir á aðSeðlabanki Bandaríkjanna flýtisér hægt í aðlögun sinni að eðlilegu
ástandi. Forsetinn óttast mjög kosn-
ingarnar til þings í nóvember nk.
Einkum hræðist hann að meirihluti
demókrata í öldungadeildinni kunni
að tapast.
Reykjavíkurbréf 25.07.14