Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.06.2014, Blaðsíða 22

*Lengi vel hafa fiskabúr þótt hafa róandi áhrif á taug-arnar. Því hefur stórum fiskabúrum meðal annarsverið komið fyrir á sjúkrahúsum, biðstofum oghjá tannlæknum. Sumir hafa jafnvel gengið skref-inu lengra og sameinað garðrækt og fiskabúr ogtvöfaldað ánægjuna með svokallaðri vatnarækt-un. Vatnamosi, vatnaburknar og aðrar plöntur
eru þá gjarnan brúkaðar með vægast sagt fallegri
útkomu.
S
vokölluð garðyrkjumeðferð hefur fengið vaxandi hljóm-
grunn upp á síðkastið og halda sumir því fram að garð-
yrkja geti verið bót margra meina. Breski geðlæknirinn
Sue Stuart-Smith hefur kannað málið nánar en sjálf er
hún með einkar græna fingur. Stuart-Smith skrifaði nýverið
grein á fréttavef The Telegraph þar sem hún fer yfir kosti garð-
yrkju fyrir heilsuna en hún vinnur nú að ritun bókar um efnið,
The Well Gardened Mind, sem kemur út í júlí á næsta ári.
Í nýlegri rannsókn National Garden Scheme (NGS) kom í ljós
að tæp áttatíu prósent aðspurðra telja aðgang að einhvers konar
garði nauðsynleg lífsgæði. Stuart-Smith telur ástæðu þess hve
græðandi garðyrkja er fyrir sálina vera margþætta. Til að
mynda má finna ákveðna endurfæðingu í ríki garðplantna sem
má gjarnan hafa til hliðsjónar þegar kemur að því að yfirstíga
vandamál í persónulegu lífi einstaklinga. Þar að auki eru í garð-
yrkju fólgnar ákveðnar venjur og fastar reglur sem geta smitað
út frá sér skipulagi og aga.
Blekking sem bætir
Einnig telur geðlæknirinn hollt fyrir einstaklinga að hlúa að ein-
hverju og er garðurinn kjörinn vettvangur til að gefa af sér og
finna sjálfsvirðinguna sem fylgir því að viðhalda lífi. Þrátt fyrir
mikið líkamlegt strit getur ákveðin hvíld einnig verið fólgin í því
að fást við plöntur þar sem þær eru hvorki á iði né háværar
eins og flestar skepnur. Barnalæknirinn Donald Winnicott hefur
einnig sett fram kenningu um blekkingu sem felst í því að barn
ímyndar sér eitthvað sem það langar í og þegar sú verður raun-
in þá finnst barninu það hafa skapað viðkomandi hlut. Þá barns-
legu ánægju má færa yfir á garðrækt en hversu gamall sem þú
ert finnst þér þú hafa skapað líf úr engu, sem er að sjálfsögðu
ekki raunin. Þessi tilfinning er engu að síður andlega græðandi
að sögn Stuart-Smith.
Þrátt fyrir friðsæld þá er umlykur garðræktina er hægt að fá
útrás fyrir ákveðna árásargirni þegar arfi er rifinn og tættur en
allt stuðlar það þó að góðum vexti viðkomandi planta. Garðyrkj-
an hefur því þótt kjörin fyrir fólk sem á við andlega kvilla að
stríða. Sem dæmi má nefna geðheilsustöðina Growing Space í
Wales þar sem ungmenni stunda garðrækt af kappi með góðum
árangri. Víða má finna fallega garða á höfuðborgarsvæðinu, samkvæmt því ætti geðheilsan því að vera ágæt.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
GEÐLÆKNIRINN SUE STUART-SMITH
KANNAR MÁLIÐ
Garðyrkja
bætir geðheilsu
GRÆNIR FINGUR VIRÐAST EKKI EINGÖNGU GRÆÐA
GARÐINN HELDUR EINNIG SÁLINA. ÁSTÆÐURNAR
VIRÐAST BÆÐI VERA MARGAR OG FJÖLBREYTTAR.
Davíð Már Stefánsson davidmar@mbl.is
Heilsa og
hreyfing
Garðyrkja í vatni
Margir kannast við að eiga erfitt
með að sofna og tengist það
gjarnan svefnkvíða. Oft vill það
engu að síður vera svo að þegar
loks tekst að sofna þá sefur við-
komandi eins og ungabarn. Ýmis
ráð hafa því verið notuð til að
festa svefn og snúast þau mörg
hver um einhverskonar rútínu.
Forðast skal vinnu eða annað lýj-
andi áreiti í um klukkustund áður
en lagst er til rekkju og þá getur
verið gott að klæðast þægilegum
sokkum enda fátt verra en kaldar
tær á rúmstokki. Einnig getur ver-
ið fínt að hafa daufa birtu í ein-
hverju horninu en mörgum þykir
kolsvart myrkrið þrúgandi. Að
sama skapi getur verið fínt að
sofna út frá rigningarhljóði eins og finna má á vefslóðinni rainymood.com en þá verður að
sjálfsögðu að passa upp á að ekki myndist eldhætta út frá hljóðgjafanum, hver sem hann er.
Taktfastir regndroparnir sía gjarnan út aukahljóð sem annars gætu haldið vöku fyrir viðkom-
andi.
RIGNING GETUR RÓAÐ
Svefnkvíði kvelur marga
Margir eiga erfitt með svefn og er þeim gjarnan ráðlagt að
forðast vinnu klukkutíma áður en lagst er til hvíldar.
Einhverjir hafa eflaust orðið varir við brenninetlur
í sumarsólinni. Eins og nafnið gefur til kynna getur
sá sem snertir jurtina orðið fyrir ertingu en plant-
an er þakin tveggja millimetra brennihárum sem
vernda hana. Jurtin er þó ekki eingöngu hvimleið
því fáar plöntur státa af jafnmiklu næringargildi og
brenninetlan og hafa menn gjarnan nýtt sér það.
Plantan, sem er einungis slæðingsjurt hér á landi
og finnst aðallega í görðum eða í nánd við ræktað
land, inniheldur gríðarlegt magn kalks, járns og C-
vítamíns auk annarra bætiefna og því kannski ekki
að furða að hún hafi þróað með sér þá varn-
artækni er minnst var á hér að framan. Brenni-
netlur hafa víða verið notaðar í jurtate og er það
talið hreinsa líkamann og bæta hjartaheilsu við-
komandi. Græðlingar plöntunnar eru gjarnan not-
aðir við tegerð en jurtin getur orðið rúmur metri
að hæð. Því skal þó haldið til haga að nálgast skal
plöntuna með mikilli varúð þar sem ertingin getur
verið ansi sársaukafull. Hægt er að nota brenninetlu í te.
SLÆÐINGSPLANTA
NÝTT TIL MANNELDIS
Brenninetlur stút-
fullar af næringu