Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.06.2014, Blaðsíða 25

Hvað borðarðu til að halda þér í
formi? Ég gæti borðað Saffran í öll
mál.
Hvaða óhollusta freistar þín?
Blandi í poka á laugardegi er stund-
um erfitt að sleppa.
Hvað ráðleggurðu fólki sem vill
bæta mataræðið? Að setja sér
markmið. Persónulega finnst mér
best að vinna með einhverjum öðr-
um, þá er maður líklegri til að halda
sér einbeittum og það er aldrei langt
í keppnisskapið.
Hvaða gildi hefur hreyfing fyrir
þig? Að æfa er það skemmtilegasta
sem ég geri! Frídagar eru mikil-
vægir en jafnframt leiðinlegustu
dagarnir í vikunni að mínu mati.
Hvað eru algeng mistök hjá fólki
við æfingar? Að hugsa meira um
lengd æfingar en gæði eru algeng
mistök. Mikið er unnið eftir þessari
reglu í mínu félagi. Maður fær lítið
út úr því að gera æfingar illa og þess
vegna skipta gæðin svo ótrúlega
miklu máli.
Hverjar eru fyrirmyndir þínar? Ég
hef aldrei átt mér fyrirmyndir, ég vil
bara alltaf vera besta útgáfan af
sjálfri mér og góð fyrirmynd fyrir
aðra.
15.6. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25
háttalag annarra, hegðun, fram-
koma eða aðstæður gera það að
verkum að barn hefur ekki frelsi til
að vera það sjálft. Við slíkar að-
stæður laga börn sig að aðstæðum
til að forðast vanlíðan, en þetta er
grundvöllur meðvirkni.“ Sem dæmi
nefndir Kjartan rifrildi foreldra
sem barn verður reglulega vitni að.
„Við slíkar aðstæður getur barnið
tekið upp á því að blanda sér inn í
rifrildið, hafa áhrif á rifrildið eða
forðast það með því að einangra
sig. Allar þessar leiðir setja barnið í
aðstæður sem því eru ekki eðlis-
lægar. Barnið er farið að laga sig
að vanvirkum aðstæðum af ein-
skærri sjálfsbjargarviðleitni. Barnið
lærir leiðir til að láta sér líða betur
í aðstæðum sem valda því sárs-
auka.“
Birtingarmynd meðvirkni
Hlutverk barna sem ala með sér
meðvirkni geta verið margvísleg en
allt eru þau flóttaleiðir barnsins í
sjálfsbjargarviðleitni þess til að láta
sér líða betur að sögn Kjartans.
„Algengt hlutverk elsta barns er að
verða fjölskylduhetjan, en þá leggur
barnið sig fram við að fá hrós og
viðurkenningar fyrir að standa sig
vel í skóla og íþróttum. Þetta kann
að virðast jákvæð afleiðing en getur
haft slæm áhrif á tilfinningalíf
barnsins. Bjargvætturinn er annað
hlutverk, en þá einblínir barnið á
hagi annarra og líðan og setur aðra
fram fyrir sjálft sig.“ Í öðrum til-
vikum segir Kjartan börn taka sér
hlutverk svarta sauðsins með því að
vera hvatvís og setja upp tilfinn-
ingalega veggi. „Við sjáum líka
týnda barnið sem einangrar sig og
trúðinn sem notar skopskynið til að
fela eigin tilfinningar. Hlutverkin
eru margs konar og flestir hafa
verið í fleiri en einu hlutverki á lífs-
leiðinni en hlutverkið sem barnið
fer í á milli tveggja og átta ára ald-
urs hefur mér fundist vera mesti
áhrifavaldurinn á líf barnsins. Hvert
hlutverk skilur eftir sig ákveðna
vanvirkni sem betur kemur í ljós á
fullorðinsaldri.“
Umfjöllun um meðvirkni hefur
ekki skipað stóran sess í fjölmiðla-
umræðunni þó að vandinn sé gíf-
urlega stór að mati Kjartans. „Með-
virknivandinn er grunnur allra
fíkna og hefur bein áhrif á gífur-
legan fjölda einstaklinga á Íslandi.
Meðvirkni hefur áhrif á samskipti
okkar, háttalag og lífshamingju,“
segir Kjartan, en Lausnin – Fjöl-
skyldumiðstöð hefur haldið nám-
skeið um bæði meðvirkni og sam-
skipti sem fjöldi fólks hefur sótt.
„Námskeiðin geta verið fyrsta
skrefið og síðan tökum við fólk
einnig í einstaklingsviðtöl og/eða
tökum fjölskylduviðtöl. Meðvirkni
er ekki ólæknandi en hún krefst
meðhöndlunar sem reynir á þol-
inmæði og vilja fólks, og til okkar
hér hjá Lausninni hefur gífurlegur
fjöldi fólks leitað aðstoðar.“
* Einkenni - Lítil sjálfs-virðing:
* Ég á erfitt með að takaákvarðanir.
* Ég dæmi allt sem éghugsa, segi og geri
harðlega og finnst það
aldrei nógu gott.
* Ég fer hjá mér þegarég fæ viðurkenningu,
hrós eða gjafir.
* Ég bið aðra ekki um aðmæta þörfum mínum
eða þrám.
* Ég tek álit annarra áhugsunum mínum, til-
finningum og hegðun
fram yfir mitt eigið.
* Mér finnst ég ekki veramanneskja sem hægt
er að elska og virða.
Flestir vilja bæta minni sitt og þá sérstaklega fyrir próf eða
verkefni sem krefjast þess að muna vel hvort sem það eru
ræður eða líkön. Nýlegar rannsóknir benda til að hlátur og
vinátta sé góð leið til að virkja heilann og bæta minnið.
Hláturinn lengir ekki bara lífið* Íþróttamenn hlaupa ekki meðpeninga í vasanum heldur von íhjarta og draum í kollinum.
-Emil Zatopek.
til afgrei›slu samdægurs, árger› 2010 n‡uppger›ir beint
frá USA - N‡ir rafgeymar, vind- og vatnshlífar.