Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.06.2014, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.6. 2014
G
unnar Kristjánsson,
sóknarprestur á
Reynivöllum í Kjós
og prófastur í Kjal-
arnessprófastsdæmi
lætur af störfum í janúar á næsta
ári vegna aldurs. „Þetta verða mikil
umskipti því að við hjónin höfum
búið hér í Kjósinni í tæp 36 ár,“
segir Gunnar. „Ég kom heim frá
doktorsnámi í Þýskalandi haustið
1978 og eina prestakallið sem stóð
til boða var í Kjósinni og þangað lá
leiðin. Við hugsuðum okkur að vera
hér í eitt til tvö ár en ílentumst í
þessari fallegu sveit.“
Hvað tekur við hjá þér þegar þú
lætur af störfum?
„Ég hef stundað fræðistörf og
skrifað og ætla að halda því áfram.
Nýlega sendi ég frá mér bók um
Martein Lúther og nú sé ég fram á
að sá gamli draumur geti ræst að
skrifa bók um séra Matthías Joch-
umsson. Ég tók mér rannsókn-
arleyfi í nokkra mánuði fyrir fáein-
um árum og stundaði rannsóknir
við Harvard-háskóla í Boston þar
sem ég kynnti mér bandarískt bak-
svið séra Matthíasar í guðfræði,
bókmenntum og heimspeki sem allt
hafði mótandi áhrif á hann. Stofn-
endur og aðstandendur Harvard-
háskóla voru guðfræðingar í Boston
sem séra Matthías leit mjög til, há-
skólinn er nefndur eftir séra John
Harvard. Þetta yrði ekki ævisaga
Matthíasar, enda hefur Þórunn
Valdimarsdóttir skrifað slíka bók,
heldur bók um menningarlega og
trúarlega mótun þjóðskáldsins, hug-
sjónir og hugmyndir.“
Styrkur í trúnni
Víkjum að þér og trúnni. Varstu
trúaður strax sem barn?
„Já, ég var það. Ég held að ég
hafi verið nokkuð dæmigert barn á
íslensku sjómannsheimili á tímum
þegar börnum var kennt að fara
með bænir. Mamma var trúuð kona
þótt hún talaði ekki mikið um trú
sína frekar en pabbi eins og okkar
Íslendinga er háttur. Trú Íslendinga
er einstaklingsbundin og nátt-
úrutengd en ekki sérlega tengd
kirkjunni sem stofnun, þar búum
við að trúarmenningu sem hefur
mótast af langri húslestrahefð og
klassískum trúarbókmenntum sem
þjóðin mat mikils.“
Af hverju ákvaðstu að verða
prestur?
„Ég ætlaði mér ekki endilega að
verða prestur. Guðfræðin varð fyrir
valinu því mér fannst hún vera
spennandi og breið fræðigrein. Inn-
an hennar rúmast svo margt, þar er
Ritningin, bókmenntafræði, túlk-
unarfræði, trúarheimspeki, fornald-
arsaga, almenn menningarsaga, sál-
gæslufræði, prédikunarfræði og
fleira. Eftir nám í guðfræði hér
heima fór ég í framhaldsnám í
trúarheimspeki til Boston og þegar
ég kom heim varð ég að taka
ákvörðun um starf og þá lá beinast
við að verða prestur. Þá lá leiðin
austur á Hérað.“
Er prestsstarfið erfitt?
„Það er erfitt og krefjandi starf
að vera prestur en að sama skapi
afar gefandi. Kirkjan hefur ekki
alltaf meðbyr og presturinn hefur
oft vindinn í fangið. Kirkjurnar eru
sjaldnast þéttsetnar. Presturinn
heldur samt siglingunni áfram, hann
hefur boðskap að flytja.“
Þegar fólk lendir í mótlæti eða
upplifir mikla sorg, hvort finnst þér
þá algengara að það afneiti Guði
eða finni styrk í trúnni?
„Reynsla mín í starfi hefur sýnt
mér að maðurinn finni styrk í
trúnni þegar hann er einn og yf-
irgefinn í miklu mótlæti og djúpri
sorg. Fáir hafa skrifað betur um
þetta en Halldór Laxness í Heims-
ljósi þegar hinn ósýnilegi vinur
kemur til Ólafs Kárasonar. Í sorg-
inni upplifir fólk iðulega að því sé
gefinn styrkur sem það veit ekki
hvaðan kemur, en túlkar kannski
seinna, meðvitað eða ómeðvitað,
sem guðlega návist.“
Að vera læs á menninguna
Þú sendir nýlega frá þér bók um
Martein Lúther og siðbótina. Segðu
mér aðeins frá henni.
„Ég hef skrifað talsvert, einkum
ritgerðir og greinar, en þessi bók
um Martein Lúther er lang-
viðamesta verk mitt. Bókin á sér
rætur alveg til ársins 1978 þegar
mér var boðið á söguslóðir Lúthers
sem flestar voru austan járntjalds.“
Hvað heillar þig við Lúther?
„Lúther er einn af mótendum
sögunnar. Enginn sem skoðar sögu
Vesturlanda getur litið framhjá hon-
um því mótunaráhrif hans á menn-
ingu og samfélag eru gríðarleg.
Hann var óbreyttur munkur og
kennari þegar hann hóf upp raust
sína. Fáum árum síðar var hann
dæmdur útlægur og réttdræpur á
ríkisþingi keisaradæmisins. Þá hafði
rómversk-kaþólska kirkjan nýlega
dæmt hann til eilífrar fordæmingar,
sem enn er í gildi. En ekkert sló
Lúther út af laginu, hugrekki hans
var ótrúlegt.
Áhrif hans voru afar víðtæk. Þýð-
ing hans á Nýja testamentinu úr
grísku er meistaraverk og enn í dag
er lesið upp úr því í þýskum kirkjum.
Hann sameinaði Þjóðverja um eitt
ritmál og stíll hans vekur enn að-
dáun. Hann var afar róttækur guð-
Trúin er í
eðli sínu þrá
GUNNAR KRISTJÁNSSON PRESTUR Á REYNIVÖLLUM SEGIR
ÍSLENSKU ÞJÓÐKIRKJUNA HAFA Á UNDANFÖRNUM ÁRA-
TUGUM STEFNT TIL AUKINNAR ÍHALDSSEMI Í GUÐFRÆÐI
OG STJÓRNSKIPAN. HANN ER EKKI SÁTTUR VIÐ ÞÁ ÞRÓ-
UN. HANN RÆÐIR EINNIG UM MOSKUMÁLIÐ SVONEFNDA,
MIKILVÆGI UMBURÐARLYNDIS, EÐLI TRÚARINNAR
OG GILDI ÞESS AÐ ÞEKKJA SÖGUR BIBLÍUNNAR.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is
* Ég vil sjá íslensku kirkjuna einsog hún var lengst af. Hún hafðieindregin þjóðkirkjueinkenni, var sam-
ofin menningu og þjóðlífi með alveg
sérstökum hætti, opin, frjálslynd með
víðar dyr og lágan þröskuld. Þann
kirkjuskilning hefði þurft að þróa í fjöl-
menningarsamfélagi líðandi stundar.“
Svipmynd