Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.06.2014, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.6. 2014
Svipmynd
M
athúsið Bergsson við
Templarasund virðist
njóta mikilla vinsælda
meðal reykvískra ráða-
manna. Blaðamaður hefur
mælt sér mót við Sóleyju Tómasdóttur,
borgarfulltrúa Vinstri-grænna, en fyrsti
maðurinn sem stígur inn úr rigningunni á
eftir honum er Halldór Auðar Svansson,
nýr borgarfulltrúi Pírata, klæddur í leð-
urjakka. Skömmu síðar ljúkast dyrnar upp
að nýju og Karl Sigurðsson, fyrrverandi
borgarfulltrúi Besta flokksins, æðir inn
ásamt unnustu sinni, Tobbu Marinósdóttur
rithöfundi. Við innsta borðið í salnum segir
Sóley að meirihlutasamstarfið leggist vel í
sig og hún sé sannfærð um að það muni
ganga vel. „Ég leyfi mér að vona að ástand-
ið í borginni sé nú aftur stöðugt. Það hafa
verið óvenjulegir tímar í Reykjavík frá
árinu 2006. Í nýja meirihlutanum eru allir
nema hægrið og mér finnst það mjög
spennandi, ekki síst í ljósi þess að við erum
nú með mjög hægrisinnaða ríkisstjórn. Það
virðist vera hægribylgja í mörgum sveitar-
félögum og mér finnst gott að við séum að
mynda ákveðið mótvægi við hana hér í
Reykjavík enda mikilvægt að fjölbreytni sé
fyrir hendi í sveitarfélögum á Íslandi. Við
erum fjórir ólíkir flokkar sem komum sam-
an hver úr sinni átt og myndum þennan
meirihluta. Við tókum okkur tíu daga í við-
ræðurnar þar sem grunnstefið var ótrúlega
mikill samhljómur. Auðvitað tókumst við á,
það þarf að finna lendingu í ýmsum erfiðum
málum en það er búið að leggja góðan
grunn að samstarfi. Allir flokkarnir hafa
eitthvað gott til málanna að leggja og ef við
nýtum það besta frá öllum verður útkoman
góð fyrir Reykjavík,“ segir Sóley.
Sóley hafði áður gefið út að síðasta kjör-
tímabil yrði hennar síðasta í borgarpólitík-
inni en hætti svo við að hætta og gegnir nú
hlutverki forseta borgarstjórnar í nýjum
meirihluta Samfylkingar, Bjartrar fram-
tíðar, Vinstri-grænna og Pírata. Hún tekur
fram að ýmislegt hafi breyst í millitíðinni
síðan hún gaf út yfirlýsinguna. „Fólk hefur
stundum sagt mér að ég sé hvatvís. Ég á
það til að taka ákvarðanir og fullyrða um
framtíð mína út frá því hvernig mér líður
þá stundina. Það var sannarlega þannig árið
2010 að ég hét sjálfri mér að gera þetta
ekki aftur. Kosningabaráttan hafði verið
hræðileg fyrir mig persónulega, mikil átök
voru innan flokksins og almennt ekki góð
stemning. Ég gat ekki hugsað mér að gera
þetta aftur. En eftir því sem leið á kjör-
tímabilið fann ég að ég hafði öðlast dýr-
mæta reynslu og þekkingu sem væri synd
að nýta ekki í þágu borgarinnar. Svo er
auðvitað erfitt að sleppa takinu. Mér finnst
starfið skemmtilegt og það hefur fennt yfir
hræðilegustu kaflana í kosningabaráttunni
2010. Ég er fegin því núna að hafa ákveðið
að halda áfram, ég finn að ég hef ennþá
mikið að gefa í þetta starf.“
Hinn 16. júní var Sóley kosin forseti
borgarstjórnar til eins árs. Starf hennarer
ekki síst áhugavert í ljósi þess að hún sagði
af sér sem fyrsti varaforseti borgarstjórnar
árið 2010, ásamt Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur forseta, vegna vinnubragða þáverandi
meirihluta. Þá voru í meirihluta margir af
samstarfsmönnum hennar í núverandi meiri-
hluta. Sóley segir að staðan núna sé ger-
ólík. „Árið 2010 tókum við Hanna Birna að
okkur hlutverk þrátt fyrir að vera í minni-
hluta. Þetta var tilraun til að dreifa hlut-
verkum sem af ótrúlega mörgum ástæðum
gekk ekki. Það var ekki nægilegt samráð til
þess að við gætum sinnt þessum hlut-
verkum vel og það gafst ekki vel að við
værum að stýra fundum þar sem við vorum
hjartanlega ósammála meirihlutanum. En
núna erum við í nýjum meirihluta. Við Hall-
dór gengum ekki til liðs við gamla meiri-
hlutann, heldur mynduðum nýjan með
áherslum allra fjögurra flokkanna. Að vera
forseti í því verkefni er mér mikill heiður.“
Málamiðlanir stundum góðar
Gjaldfrjálsir leikskólar voru stærsta kosn-
ingamál Vinstri-grænna og fyrir kosningar
sagði Sóley að gjaldfrjáls þjónusta við börn
myndi kosta um þrjá milljarða á ári. Í
kosningabaráttunni slógu fulltrúar Samfylk-
ingar og Bjartrar framtíðar þessa hugmynd
út af borðinu á þeim forsendum að þær
væru óraunhæfar. Í samstarfssáttmála nýja
meirihlutans segir að árið 2015 verði fjár-
magn til skóla- og frístundasviðs aukið um
100 milljónir og árið 2016 verði 200 millj-
ónir til viðbótar settar til lækkunar á náms-
gjöldum í leikskólum. Þá segir jafnframt að
„stefnt verði að því að taka frekari skref til
að bæta kjör barnafjölskyldna á síðari hluta
kjörtímabilsins“ og þær ákvarðanir muni
taka mið af stöðu borgarsjóðs. „Mikilvæg-
ustu tíðindin eru þau að við erum að stíga
skref í áttina að gjaldfrjálsum leikskóla,“
segir Sóley. „Auðvitað gerist þetta mun
hægar en við vildum en það er bara þannig
að maður verður gera málamiðlanir í fjög-
urra flokka meirihluta. Fólk hefur auðvitað
skoðanir á því hvort við vorum of mjúk eða
hörð eða náðum öllu því í gegn sem við
mögulega gátum, en ég er sannfærð um að
við hefðum ekki getað lent samstarfssátt-
mála með betri hætti. Ef fólk vill meira, þá
verða bara fleiri að kjósa Vinstri græn í
næstu kosningum. Gjaldtaka á leikskólum
er arfleifð gamalla tíma, þegar fólk var að
kaupa gæslu fyrir börn sín. Það eru mörg
ár síðan leikskólinn var viðurkenndur sem
fyrsta skólastigið, án þess að við höfum
formgert það í kerfinu. Það ríkir nær alger
samstaða um að menntun eigi að vera
gjaldfrjáls og engum dettur í hug að taka
upp skólagjöld á öðrum skólastigum, hvorki
á grunn-, framhalds- eða háskólastigi. Það
er þannig alger tímaskekkja að innheimta
hundruð þúsunda á ári fyrir leikskólana.
Jafnt aðgengi að menntun er forsenda jafn-
ræðis í lýðræðissamfélagi og þess vegna
verðum við að afnema efnahagslegar hindr-
anir.“
Aðspurð hvernig staðið verði að því lof-
orði að reisa 3.000 leiguíbúðir í Reykjavík á
kjörtímabilinu, líkt og fram kemur í sam-
starfssáttmálanum, segir Sóley að borgin
muni ekki nema í litlum mæli byggja. „Fólk
talar eins og við borgarfulltrúar ætlum bara
að fara út með hamar og nagla og byggja
þessar íbúðir. Þetta snýst um að vera með
gott skipulag þar sem við gerum ráð fyrir
öðru en eignahúsnæði.Við þurfum að gera
Félagsstofnun stúdenta, Búseta og öðrum
leigu- og búseturéttarfélögum kleift að fara
í uppbyggingu og tryggja þannig meiri
sanngirni á markaðnum.“
Frumkraftar viðbrögð við ógn
Árum saman hefur Sóley mátt sitja undir
því að vera kölluð öfgamannaeskja þegar
kemur að hugmyndum hennar um kven-
frelsi og verið úthrópuð á athugasemdakerf-
um netsins. Aðspurð hvernig kvenfrelsisbar-
áttan geti vakið svo heiftúðug viðbrögð
segist Sóley telja að einhvers konar frum-
kraftar brjótist fram í fólki þegar sótt er að
forréttindum þess. „Ég var á Nordiskt For-
um í vor á fyrirlestri um hatursorðræðu
gegn femínisma og þar var kona að lýsa
ástandinu í Svíþjóð. Hún sagði frá at-
hugasemdakerfum, lýsingarorðum og að-
ferðum andfemínista. Hún hefði hreinlega
getað verið að lýsa íslensku samfélagi. And-
staðan við femínisma er ekki skipulögð, það
eru ekki haldnir landsfundnir and-femínista
eða samráðsfundir en samt er ástandið ná-
kvæmlega eins í þessum tveimur löndum og
sjálfsagt víðar. Óttinn við breytingar virðist
vera svo mikill að frumstæðir kraftar brjóta
sér leið upp á yfirborðið. Krafan um jafn-
rétti virðist einhverra hluta vegna vera
svona ógnvekjandi – þetta er hvort tveggja
ótti við hið óþekkta og ótti við að missa
völdin hjá fólki sem neitar að horfast í augu
við forréttindi sín. “
Sóley hefur mátt þola sinn skammt af
óhróðri í gegnum tíðina og meðan á viðtal-
inu stóð þurfti hún meðal annars að aðgæta
hvort facebooksíða, sem einhver hafði stofn-
að með vísan í nafn sonar hennar og beitt
til þess að dreifa ósmekklegum og and-
femínískum skilaboðum, hefði verið tekin
niður. „Ég er orðin frekar ónæm á þessum
tíu árum sem eru liðin síðan ég varð svona
umdeild. Það safnast ansi þykkur skrápur á
konur en það er hins vegar ekki gott að
þurfa að bera með sér skráp. Meðferðin á
femínískum konum er ekki bara slæm fyrir
þær persónulega, heldur eru hún áhrifarík
þöggunaraðferð á hugmyndafræðina í heild
sinni. Mér finnst ekkert skrýtið að konur
veigri sér við því að taka þátt í baráttunni
af ótta við harkalega andstöðu og úthrópun.
Klám rætt reglulega
í borgarstjórn
Hún segir hins vegar „erfiðu slagina“ hafa
skilað árangri og sér finnist gott að hugsa
til þess að baráttan geri gagn. „Ég man til
dæmis eftir því að árið 2007 stóð til að
halda klámráðstefnu í Reykjavík og við vor-
um nokkrar sem beittum okkur gegn henni.
Þá var ég varaborgarfulltrúi og Svandís
Svavarsdóttir borgarfulltrúi VG. Okkur
fannst mikilvægt að málið yrði rætt á fundi
borgarstjórnar, en það reyndist Svandísi
ekki auðvelt að koma því á dagskrá. Ástæð-
an var sú að einhverjum borgarfulltrúum
þótti óviðeigandi að orðið klám kæmi fyrir á
dagskrá borgarstjórnarfundar. Það var nú
samt gert, borgarstjórn ályktaði þver-
pólitískt gegn ráðstefnunni og hún var sleg-
in af. Í dag er klám rætt reglulega í borg-
arstjórn og kynjajafnrétti er orðið
viðurkenndara viðfangsefni stjórnmála en
áður.“
Sú gagnrýni hefur heyrst að borgar-
fulltrúar Reykjavíkur séu einsleitur hópur
fólks sem búi flestallt á sama stað í mið-
borginni eða vestur í bæ og sýni málefnum
annarra hverfa takmarkaðan áhuga. Sóley
segist aldrei hafa komið í hverfi án þess að
einhver minnist á að viðkomandi hverfi hafi
Erfiðu slagirnir
skila árangri
SÓLEY TÓMASDÓTTIR, FORSETI BORGARSTJÓRNAR Í NÝJUM MEIRIHLUTA,
TELUR VINSTRISTJÓRN Í REYKJAVÍK MYNDA MIKILVÆGT MÓTVÆGI VIÐ
HÆGRIBYLGJU Í ÖÐRUM SVEITARFÉLÖGUM. HÚN ER ÝMSU VÖN, SEGIR
AÐ Í ÁRANNA RÁS HAFI SAFNAST Á HANA ÞYKKUR SKRÁPUR EN ÓTTAST
JAFNFRAMT AÐ KONUR VEIGRI SÉR VIÐ AÐ TAKA ÞÁTT Í KVENRÉTTINDA-
STARFI AF ÓTTA VIÐ AÐ VERÐA ÚTHRÓPAÐAR EINS OG HÚN.
Halldór A. Ásgeirsson haa@mbl.is