Morgunblaðið - 24.10.2014, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 2014
Mig langar að lýsa yfir mikilli forundran á
því að einhverjum geti þótt það gáfulegt
að koma í veg fyrir að fólk eldra en 25 ára
geti lagt stund á framhaldsskólanám og
staðið jafnfætis þeim sem yngri eru. Þeir
háttvirtu ráðherrar og nefndarmenn sem
komu að þeirri ákvörðun við gerð fjárlaga
hafa auðsjáanlega notið þess að ganga hina stöðluðu um það bil 20 ára skóla-
göngu sem hefst með fyrsta bekk grunnskóla. Hins vegar passa ekki allir inn
í þann kassa. Allt það nám sem undirritaður, 32 ára, hefur lagt stund á og
hefur skilað haldbærum niðurstöðum hefur farið fram eftir 25 ára aldur. Með
þessari ákvörðun er hins vegar fótum kippt undan hugmyndum hans um
áframhaldandi nám, sem fela í sér að ljúka fullgildu stúdentsprófi frá mála-
braut, en það er ekki áhersluatriði í frumgreinadeildum háskólanna.
„Ég mun ekki hvetja til hugsunar utan kassans, séu engin merki um hugs-
un innan hans.“ (Terry Pratchett)
Hjalti Stefán Kristjánsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Framhaldsnám innan kassans
Stúdentshúfur Eldri nemendur í
framhaldsskóla eru nú tæplega 4.000.
Góð beinheilsa er
ekki sjálfgefin, hún
fellur ekki af himnum
ofan. Margt hefur
áhrif á beinþéttnina
s.s. aldur, erfðir og
sjúkdómar. Hins veg-
ar höfum við sterk
vopn í hendi gegn
beinþynningu, sem eru
gott mataræði og
hreyfing. Með þessum
vopnum má viðhalda vöðvastyrk og
beinþéttni og minnka líkur á bylt-
um og beinbrotum. Gætum sér-
staklega að því að fá nægilegt kalk
og D-vítamín ásamt daglegri hreyf-
ingu, og verum þess minnug að
hvert skref skiptir máli. Gott er t.d.
að nota stigann en ekki lyftuna ef
kostur er, leggjum bílnum þannig
að við þurfum að ganga aðeins til
þess að komast á áfangastað og
notum ganglimina í allar styttri
ferðir. Það er á ábyrgð foreldra að
huga að beinheilsu barnanna og
eldra fólk gæti þurft aðstoð við að
viðhalda beinheilsu sinni. Ráðin eru
sem fyrr: Kalk, D-vítamín og hreyf-
ing.
En hvers vegna þurfum við að
huga svona vel að beinunum? Bein-
þynning er sjúkdómur í beinum
sem veldur því að beinmassinn
minnkar og misröðun verður í innri
byggingu beinsins sem leiðir til
aukinnar hættu á beinbrotum.
Beinþynning á sér stað þegar bein-
magnið minnkar hraðar en líkaminn
endurnýjar það. Flest brot af völd-
um beinþynningar verða á fram-
handlegg, hryggjarliðum, rifjum og
mjöðm og valda þau verkjum, veru-
legri hreyfi- og færniskerðingu. Al-
varlegustu beinbrotin, þ.e. mjaðm-
abrotin og stóru samfallsbrotin
leiða ekki eingöngu til langrar
sjúkrahúsvistar heldur minnka
einnig lífslíkur. Á heimsvísu er talið
að beinbrot af völdum beinþynn-
ingar verði á þriggja
sekúndna fresti. Hér á
landi verða á milli
1.400 og 1.500 beinbrot
vegna beinþynningar á
ári eða um þrjú til
fjögur beinbrot á dag,
þar af eru um 250
mjaðmabrot, eða alla
virka daga ársins. Við
miðjan aldur mun ein
af hverjum þremur
konum og einn af
hverjum fimm körlum
brotna af völdum bein-
þynningar síðar á ævinni en áhætt-
an eykst með auknum aldri.
Beinvernd, félag áhugafólks um
beinþynningu, leggur sitt af mörk-
um til að fræða landsmenn um mik-
ilvægi heilbrigðara beina. Starfsemi
félagsins felst fyrst og fremst í
fræðslustarfi og nú fer í hönd metn-
aðarfullt vetrarstarf. Beinvernd
heldur úti vefsíðu www.beinvernd.is
og Facebook síðu https://www.fa-
cebook.com/beinvernd og er mikinn
fróðleik að finna á þessum síðum.
Félagið gefur út fréttabréf og nú er
svo komið að þau eru rafræn og
hægt er að skrá sig sem félaga í
Beinvernd á vefsíðu félagsins og fá
fréttabréfin send með tölvupósti fé-
lagsmönnum að kostnaðarlausu.
Síðastliðið haust gáfu íslenskir kúa-
bændur Beinvernd nýjan, færan-
legan beinþéttnimæli (ómtæki) að
gjöf. Þessi mælir er hentugur til að
mæla beinþéttni og kanna hvort
ástæða sé til nánari greiningar sem
gerð er með stærri og nákvæmari
beinþéttnimæli, svokölluðum DXA-
mæli. Slíkir mælar eru til á Land-
spítalanum, Sjúkrahúsinu á Ak-
ureyri og hjá Hjartavernd. Nú á
haustdögum fer fyrirhugað verkefni
með nýja ómmælinum í gang í sam-
starfi við heilsugæsluna í landinu.
Beinvernd lánar mælinn í ákveðinn
tíma og heilsugæslan getur boðið
upp á beinþéttnimælingar og
fræðslu um beinþynningu og for-
varnir. Það er von félagsins að
þessi nýi beinþéttnimælir nái að
fara hringferð um landið á næstu
misserum. Einnig verður tækið not-
að í vísindarannsóknum á beinþynn-
ingu hér á landi. Þessi gjöf mun
efla til muna forvarnarstarf gegn
beinþynningu á landsvísu því mik-
ilvægt er að greina sjúkdóminn í
tíma, áður en fyrst brot verður.
Hinn 20. október ár hvert halda
beinverndarfélög innan alþjóða
beinverndarsamtakanna, Int-
ernational Osteoporosis Foundation
IOF, upp á alþjóðlegan beinvernd-
ardag til að vekja fólk til vitundar
um að beinþynning er heilsufars-
vandamál sem ber að taka alvar-
lega. Beinvernd er eitt af þessum
beinverndarfélögum. Að þessu sinni
verður athyglinni beint að körlum
og beinþynningu. Beinheilsu karla
hefur ekki verið sinnt sem skyldi og
margir telja að beinþynning sé ein-
ungis sjúkdómur eldri kvenna, en
svo er ekki. Allir geta fengið bein-
þynningu, einnig karlar. Eins og
fram hefur komið mun fimmti hver
karl eftir fimmtugt brotna af völd-
um beinþynningar og 1/3 af öllum
mjaðmarbrotum í heiminum verður
hjá körlum. Líkt og hjá konum
þurfa karlar að gæta að því að fá
nóg af kalki og D-vítamín auk þess
að hreyfa sig a.m.k. 30 mínútur á
dag, reykja ekki og gæta hófs í
neyslu áfengis.
Þekking er besta og sterkasta
vopnið til að stuðla að breytingum.
Með þekkingu á sjúkdómnum bein-
þynningu, forvörnum, greiningu og
meðferð getum við stuðlað að því að
draga úr ótímabærum beinbrotum
sem skerða lífsgæði þeirra er fyrir
þeim verða.
Hefur þú innri styrk?
Eftir Halldóru
Björnsdóttur » Góð beinheilsa er
ekki sjálfgefin.
Margt hefur áhrif á
beinþéttnina s.s. aldur,
erfðir og sjúkdómar.
Gott mataræði og
hreyfing skipta þar
miklu máli.
Halldóra Björnsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Beinverndar.
Aukablað alla
þriðjudaga
Árin segja sitt1979-2014
Hjónin Ragnar Guðmundsson, matreiðslu-meistari og kona hans
Bára Sigurðardóttir, stofnendur og eigendur Lauga-ás.
Laugarásvegi 1
104 Reykjavík • laugaas.is
Lauga-ás hefur frá 1979
boðið viðskiptavinum
sýnum uppá úrval af
réttum þar sem hráefni,
þekking og íslenskar
hefðir hafa verið hafðar
að leiðarljósi.
)553 1620
Verið velkominn
VINNINGASKRÁ
25. útdráttur 23. október 2014
326 11742 20335 29686 37218 47895 60735 70610
910 12746 20660 29740 37701 48042 60838 70879
1431 12838 20748 29777 37721 48237 60998 70995
1648 13581 20793 29799 37787 48802 61184 71154
2249 13594 20801 29876 37791 48898 61471 71476
2357 13849 20867 30075 37966 48955 61983 71817
2667 13858 20905 30253 37996 49434 62044 72406
2803 13957 20987 30884 38130 50838 62129 73141
3077 14301 21461 30936 38703 51135 62355 73255
3393 15262 21899 31190 38825 52532 62810 73989
4823 15371 22786 31386 40065 52558 62928 74684
6411 15699 22881 31517 40086 52819 63639 74827
6720 15930 22900 31728 40779 53005 63900 74876
6821 16066 23220 31744 40787 53904 64039 75449
7008 16097 24364 32053 41033 54691 65000 75583
7461 16526 24397 32064 42085 55500 65048 75941
7566 16735 24540 32132 42260 55558 65188 76360
8201 16756 24701 32311 42308 55586 65314 76403
8437 16864 25112 33243 42798 55959 65471 76473
8483 17186 25116 33639 42972 56131 65707 76742
8787 17294 25237 34280 43047 56261 66104 76843
9595 17796 25287 34522 43598 56526 66110 77157
9798 17841 25595 34676 44062 58351 66313 77634
9922 17903 26649 35130 44303 58776 66756 78521
10212 18120 26795 35579 44482 58882 67211 79179
10503 18996 27455 35843 45340 58933 67861 79678
10567 19003 27587 35917 45799 59059 68565
10616 19211 27754 36145 45814 59114 68657
10804 19558 28028 36380 45995 60314 68659
10989 19920 28211 36944 46357 60492 69323
11462 19937 29072 37035 46939 60563 70050
11682 20265 29150 37050 47788 60605 70366
661 7171 21080 27018 40937 54817 63139 74403
859 8098 21216 27289 41876 55412 64857 75295
1110 10864 21366 27880 41926 56925 65452 76312
1317 11179 21417 29827 42024 58006 66435 76841
1624 11636 21717 34388 43881 58411 67843 76962
2330 11966 22233 34626 45126 58712 68123 77271
2700 12592 22518 35961 47562 59089 68519 78651
2844 12779 23149 36872 47680 60472 68758 78810
4180 14845 23620 38279 49419 60681 70283 79889
4296 16199 24061 38556 50333 60694 73080
4361 16675 24213 39663 51062 61892 73692
5232 17696 25385 40090 51223 62239 73946
6070 21004 25573 40194 54165 62834 74331
Næsti útdráttur fer fram 30. október 2014
Heimasíða: www.das.is
Vinningur
Kr. 10.000 Kr. 20.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 20.000 Kr. 40.000 (tvöfaldur)
Vinningur
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
158 4728 50920 68808
Vinningur
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
4377 13795 19187 27859 43314 65978
7434 13889 20535 30502 43847 68793
8057 14074 23071 33980 46678 75792
10485 17245 25025 40207 55842 78401
Aðalv inningur
Kr. 2.000.000 Kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
3 5 6 3