Morgunblaðið - 29.11.2014, Qupperneq 10

10 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2014
Morgunblaðið/Golli
Hugsjónakona Líffræðingurinn Rannveig Magnúsdóttir hjá Landvernd.
Malín Brand
malin@mbl.is
Regnskógarnir eru heim-kynni um helmings líf-vera jarðarinnar en á 20.öld rýrnuðu þeir um tæp-
an helming vegna skógarhöggs,
landnáms til ræktunar og beitar, ná-
magraftar og vegalagna. Rýrnunin
heldur áfram og haldi þróunin
áfram munu regnskógarnir hverfa
áður en langt um líður. Vís-
indamenn eru uggandi yfir þessari
staðreynd og leita leiða til að sporna
við rýrnuninni. Pálmaolían er oft
nefnd í sömu andrá og regnskóg-
arnir og fyrir því er góð og gild
ástæða, eins og fram kom í inn-
gangi.
Pálmaolían vel falin
Í nýútkominni bók þeirra Rak-
elar Garðarsdóttur og Margrétar
Marteinsdóttur, Vakandi veröld –
ástaróður, er meðal annars fjallað
um hvernig mat- og snyrtivörufram-
leiðendur hafa beitt brögðum til að
leyna því að þeir noti pálmaolíu í
vörurnar, með því að kalla hana öðr-
um nöfnum í innihaldslýsingum og
stundum er jafnvel bara minnst á
jurtaolíu. Rannveig Magnúsdóttir er
doktor í spendýravistfræði og starf-
ar hjá Landvernd. Hún hefur skoð-
að útbreiðslu pálmaolíu og áhrif
ræktunar hennar á lífríki regnskóg-
anna. „Merkingarnar eru oft svo vit-
lausar, pálmaolían merkt sem jurta-
olía eða formúla, þannig að ég held
að enginn sé með yfirsýn yfir hversu
algengt er að olían sé notuð í snyrti-
vörur. En þegar kafað er ofan í mál-
in er hún í gríðarlegum fjölda
snyrtivara,“ segir Rannveig. Það
sem freistar framleiðenda öðru
fremur við pálmaolíuna er verðlagið.
En það er annað sem hefur áhrif, út-
skýrir Rannveig. „Á sínum tíma fór
heimurinn í stríð við transfitusýrur
og komst umræðan á visst hræðslu-
stig. Þó að umræðan um pálmaolíu
hafi þá þegar verið hafin held ég að
þetta hafi hrint af stað snjóflóði og
matvælaframleiðendur fóru að leita
annað. Þeir töldu sig hafa dottið í
lukkupottinn þegar þeir fundu
pálmaolíuna sem er mettuð fitusýra
þannig að þegar hún er hituð upp
Fegurð á kostnað
regnskóganna?
Ein ódýrasta olía sem völ er á til vinnslu snyrtivara og ýmissa matvæla er
pálmaolía. Margir setja þó spurningarmerki við notkun olíunnar vegna þess
að olíupálminn vex eingöngu í hitabeltinu og hefur „lungum jarðar“, sjálfum
regnskógunum, verið rutt burt til að búa til pláss fyrir olíupálmaplantekrur.
Rannveig Magnúsdóttir líf fræðingur telur brýnt að neytendur séu á verði.
Hugmyndir Bókin Vakandi veröld.
Í dag frá klukkan 10:10 - 13:10 verður
haldin ráðstefna í stofu 101 í Odda
þar sem fjallað verður um stöðu og
vernd íslenskra mófuglastofna.
Fuglavernd stendur fyrir ráðstefn-
unni og verður þar einnig rætt um þá
ábyrgð sem maðurinn ber á mófugl-
um í alþjóðlegu samhengi. Erindin
byggjast á nýlegum eða nýjum rann-
sóknum í fuglafræðum og er nið-
urstaðan fróðleg fyrir alla þá sem
áhuga hafa á íslensku fuglalífi.
Ráðstefnan ber yfirskriftina: Eiga
mófuglar undir högg að sækja?
Staða stofna, búsvæðavernd og al-
þjóðlegar skyldur. Í upphafi ráðstefn-
unnar verður lagt fram yfirlit yfir ís-
lenskar mófuglategundir og
útbreiðslu þeirra en einnig verður
fjallað um áhrif landbúnaðar og skóg-
ræktar og svo verður sérstakur fyr-
irlestur um mat á stofnum og hvernig
best fari á að vakta þá.
Vefsíðan www.fuglavernd.is
Morgunblaðið/Ómar
Spói Staða mófugla verður rædd á ráðstefnunni sem Fuglavernd stendur fyrir.
Fuglavernd ræðir stöðu mófugla
Í Hugmyndasmiðjunni á Kjarvals-
stöðum frá kl. 13-16 í dag verður
ör-námskeið fyrir börn á aldrinum
7-10 ára. Leiðbeinandi er Þór
Sigurþórsson myndlistarmaður og
verður kannað hvernig náttúran
getur birst á mismunandi máta
sem efniviður í myndlistarverkum.
Þátttakendur skoða fyrst sýningu
Andreasar Erikssonar, Roundabo-
uts/Efsta lag, sem nú stendur yfir
á Kjarvalsstöðum og vinna síðan
myndir þar sem hugmyndir og efn-
ið eru sótt á einn eða annan hátt
til náttúrunnar.
Ekki þarf að skrá sig á nám-
skeiðin og þátttaka er ókeypis.
Endilega ...
... farið með börnin á námskeið
Morgunblaðið/Einar Falur
Námskeið 7-10 ára börn eru velkomin.
Á morgun, laugardaginn 29. nóv-
ember, verður jólabasar KFUK opinn á
milli klukkan 14 og 17. Að basarnum
standa félagskonur KFUM og KFUK á
Íslandi en basarinn á sér rúmlega 100
ára sögu sem gerir hann sennilega að
elsta basar landsins.
Boðið er upp á handunnar vörur og
ýmiss konar heimabakað hnossgæti.
Á hverju ári koma saman hópar
kvenna á öllum aldri og sauma, hekla,
prjóna og föndra vörur fyrir basarinn
en allur ágóði rennur til æskulýðs-
starfs félagsins. Vinnu og efnis-
kostnað gefur félagsfólk. Æskulýðs-
starf félagsins skiptist í yngri deildir,
unglingadeildir og ungmennastarf. Til
yngri deilda heyra 9-12 ára krakkar og
þau sem eru á aldrinum 13-16 ára til-
heyra unglingadeildum. Ungmenn-
astarf féagsins er einkum fólgið í sam-
starfi við Kristilegu skólahreyfinguna.
Innan hennar starfa Kristileg skóla-
samtök fyrir 16-20 ára og Kristilegt
stúdentafélag fyrir ungmenni á aldr-
inum 20–30 ára.
Auk þess að geta gert góð kaup á
jólagjöfum eða jólaskreytingum má
komast í jólaskap á basarnum þar sem
iðulega er jólaandi í loftinu. Sérstakt
jólakaffihús er starfrækt á staðnum
og þar má kaupa vöfflur og heitt kakó.
Basarinn er haldinn í húsi KFUM og
KFUK að Holtavegi 28 og er nánari
upplýsingar um hann að finna á vef-
síðu félagsins, www.kfum.is, og á
Facebooksíðunni
www.facebook.com/kfumogkfuk.
Endilega …
… mætið á jólabasar KFUK
Basar Ýmiss konar
handverk er selt.
Skannaðu kóðann
til að fara inn á
vefsíðuna.