Morgunblaðið - 29.11.2014, Side 40

40 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2014
Albanía hefur nú loksins opnast fyrir erlendum ferðamönnum.
Enn hefur alþjóðavæðingin ekki náð að festa þar rætur og er
lítt sjáanleg. Þar má sjá ævaforna menningu, söguna á hverju
horni, gríðarfallega náttúru og fagrar strendur og kynnast
einstakri gestrisni heimamanna þar sem gömul gildi eru í
hávegum höfð.
Verð 336.950 kr. á mann í 2ja manna herbergi.
Innifalið: Flug, hótel í London,
hótel með hálfu fæði í Albaníu,
öll keyrsla í Albaníu, allar
skoðunarferðir, ísl. fararstjóri,
skattar og aðgangur þar sem við á.
Hin fagra og forna Albanía
28. mars - 8. apríl
Páskaferð
Þær eru margar
ræðurnar sem haldn-
ar hafa verið um mik-
ilvægi iðn- og verk-
náms fyrir
einstaklinga, fyr-
irtæki og samfélag.
Er umhugsunarefni
hvað veldur að orðin
breytast ekki í at-
hafnir. Of fáir sækj-
ast eftir starfs-
menntun og enn færri ljúka námi
en brotthvarf nemenda er mikið
innan iðn- og verkgreina. Þar
kemur margt til, meðal annars að
ekki er búið að tryggja nemendum
starfsnám á vinnustað.
Það er eitt af viðfangsefnum at-
vinnulífsins í samvinnu við skóla
og stjórnvöld að námsferill nem-
andans til enda sé tryggður strax
við innritun í skóla. Einnig er
mikilvægt að námsleiðir, sem
hægt er að velja á sviði iðn- og
verknáms, endi ekki í blindgötu
heldur opni leiðir inn í stúdents-
próf eða nám á öðrum skólastig-
um. Breytt skipulag iðn- og verk-
náms og efling þess er eitt
veigamesta úrlausnarefnið sem
blasir við í vinnu sem hafin er
vegna ágætrar Hvítbókar
menntamálaráðherra. Meðal þess
sem þarf að fara yfir er skipting í
bóknámshluta og verknámshluta
og hvernig báðir þessir þættir taki
mið af tækni og þörfum 21. aldar
en ekki því sem tíðkaðist um
miðja síðustu öld.
Atvinnulífið
vill taka þátt
Í þeirri vinnu mun atvinnulífið
taka fullan þátt en jafnframt er
líklegt að atvinnulífið þurfi að
skuldbinda sig í meira mæli í þágu
menntunar svo raunhæft verði að
styrkja námið og fjölga iðnnem-
um. Gildir þetta bæði um atvinnu-
rekendur og launþegahreyfinguna.
Atvinnulífið vill gjarnan koma að
auknu samstarfi á þessu sviði,
jafnvel skoða breytta fjármögnun
námsins. Fyrirtækin í
landinu leggja nú
þegar hundruð millj-
óna króna í fræðslu-
mál, þ.m.t. í vinnu-
staðanám fyrir iðn-
og verknámsnem-
endur enda mikið í
húfi að vel takist til.
Þar sem umhverfi
iðn- og starfsnáms er
hvað helst til fyr-
irmyndar, eins og í
Þýskalandi og Aust-
urríki, eru tengsl
skóla, stjórnvalda og
atvinnulífs náin og formgerð. Vert
er að geta þess að í Danmörku
standa nú yfir umfangsmiklar
breytingar á iðn- og starfsnámi
þar sem markmiðið er að auka
gæði náms, kröfur og fjölda nem-
enda. Aðilar vinnumarkaðarins
hafa komið að þeirri stefnumótun
og framkvæmd. Munu breyting-
arnar taka gildi næsta haust.
Það má einnig leika sér að því
að spyrja hvort hugtakanotkun og
hugarfar standi eflingu námsins
fyrir þrifum. Getur allt nám í
framhaldsskóla sem endar með
lokaprófi fallið undir stúdents-
próf? Er raunhæft að tala um
stúdent af félagsvísindabraut sam-
hliða stúdent af húsasmíðabraut?
Eru einhver tabú í umræðunni um
eflingu verknámsins sem horft er
framhjá?
Áhrifavaldarnir
Það er líka vert að hafa í huga
að unga fólkið vill verknám en það
er eins og kerfið bjóði því ekki
upp í dans. Í könnun sem unnin
var fyrir Samtök atvinnulífsins
fyrr á árinu kom í ljós að um 37%
þeirra sem fóru í bóknám í fram-
haldsskóla hefðu kosið að fara í
verknám og að um 60% þeirra
sem fóru í bóknám hefðu viljað
taka eitthvert verknám samhliða
bóknáminu. Í þessu felast mikil
tækifæri og skýr skilaboð. Unga
fólkið er til en kerfið og umhverfið
ekki.
Á ýmsum fundum hefur sumum,
bæði innan sem utan landstein-
anna orðið tíðrætt um að ná þurfi
til mömmunnar, hinnar einu
sönnu. Það eru jú mömmurnar
sem hafa mest áhrif á börnin og
val þeirra í hvaða skóla skal hald-
ið. Ekki ætla ég að leggja það á
herðar hinnar íslensku móður
einnar og sér hvernig málum er
fyrirkomið í iðn- og verknámi en
það er hins vegar ljóst að áhrifa-
valdarnir eru nokkrir þegar komið
er að vali á námsbraut í fram-
haldsskóla. Mestir eru foreldr-
arnir en líka systkini og vinir eins
og fyrrnefnd könnun dregur fram.
Einnig hafa náms- og starfsráð-
gjafar í grunnskólum sem og fé-
lagslíf framhaldsskóla áhrif á unga
fólkið okkar. Jafnframt er ástæða
til að minnast á nemendurna sjálfa
og þá ábyrgð sem fylgir því að
innrita sig gagnvart námi og
skóla. Það hlýtur að vera áhersla í
samfélaginu að nemendur nýti sér
þetta góða tækifæri til náms og
undirbúnings þátttöku á vinnu-
markaði.
Mikilvægur tími til að hugleiða
möguleika og tækifæri sem felast í
hinum ýmsu námsbrautum fram-
haldsskóla – ekki síst í iðn- og
starfsnámi er í kringum 8. og 9.
bekk en einnig 10. bekk grunn-
skóla. Foreldrar- og þá ekki bara
mömmur, verða að vera meðvit-
aðir um áhrif sín og ábyrgð. Því
er ekki úr vegi að spyrja hvort þú,
sem foreldri nemanda í efri bekk
grunnskóla, sért búin/n að taka
samtalið við barnið þitt? Er ekki
rétt að nota tímann meðan unga
fólkið hlustar enn á okkur?
Ert þú búin/n að
taka samtalið?
Eftir Þorgerði
Katrínu
Gunnarsdóttur
»Ekki ætla ég að
leggja það á herðar
hinnar íslensku móður
einnar og sér hvernig
málum er fyrirkomið í
iðn- og verknámi.
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
Höfundur er forstöðumaður á
mennta- og nýsköpunarsviði Samtaka
atvinnulífsins.
Grein Þorvaldar
Finnbjörnssonar í Mbl.
21. nóvember um birt-
ingu vísindamanna á
niðurstöðum rannsókna
sinna í ritrýndum tíma-
ritum og tilvitnanir í
þær var mjög fróðleg.
Vel kemur fram að
tilvitnun er þýðing-
armikil vísbending og
nánast mælikvarði á
mikilvægi viðkomandi
tímaritsgreinar og vísindarannsókn.
Tilvitnanatíðni starfsmanna há-
skóla vegur um þriðjung í mati (röð/
ranking) á viðkomandi háskóla.
Þessa virðist ekki alltaf hafa gætt
mikið við ráðningar á Íslandi við Há-
skóla Íslands eða í heilbrigðiskerfinu
sem oft er samtengt. Stöðunefndir
eru yfirleitt skipaðar þremur ein-
staklingum sem hafa haft óáfrýj-
anlegt vald til að meta umsækjendur.
Ættar- og kunningja kerfið hefur oft
verið ráðandi og verðleikum hnikað
til að ýmist upphefja eða niðurlægja
einstaklinga án nokkurra möguleika
þeirra síðar á áfrýjun og endur-
skoðun á mati eins og er hjá vel-
flestum siðmenntuðum þjóðum.
Háskóli Íslands hefur um árabil
hafnað nokkrum af fremstu vís-
indamönnum landsins. Flestir þeirra
hafa horfið af landi brott og tekið við
háum embættum við þekkta erlenda
háskóla eða orðið að hafa hægt um sig
hér á landi. Þessir einstaklingar hafa
náð samtals um þrettán þúsund
(13.000) tilvitnunum sem er meira en
flestar einstakar deildir Háskóla Ís-
lands.
Hlálegt er að undirritaður sem er
einn hinna vanhæfu er nú í nóvember
í „glímu“ við fremstu læknaháskóla á
Norðurlöndum og Bandaríkjunum.
Hvorutveggja hefur gerst áður en
ekki samtímis.
Norræni læknaháskólinn er Karól-
ínska stofnunin og sjúkrahús þar sem
aftur var boðið á ráðstefnu með öðr-
um fræðimönnum og prófessorum frá
Evrópu og öðrum heimshlutum til að
skiptast á skoðunum og niðurstöðum
rannsókna.
Bandaríski læknahá-
skólinn er Harvard þar
sem staðið er í ritdeilu
við prófessora í út-
breiddu sérfræði-
tímariti vegna véfeng-
ingar á niðurstöðum
rannsókna þeirra.
Hvorugt gæti gerst
ef ekki væri einhver
þekking að baki sem
hefur leitt til skrifa í
fræðirit, boðsfyr-
irlestra, vitnað hefur
verið til í kennslubók-
um og bókarkaflar skrifaðir.
Íslenskar stöðunefndir töldu samt
þessa vísindavinnu á sínum tíma vera
ómerkilega sem og sérfræðinám,
starfsferil og kennslu við einn
fremsta læknaháskóla Bandaríkj-
anna. Mótmæli leiddu til brott-
rekstrar úr starfi og frekari útilok-
unar með blessun Hæstaréttar.
Slík vinnubrögð hafa leitt til brott-
hvarfs margra best menntuðu ein-
staklinga í læknisfræði sem og öðrum
greinum og skýra að hluta starfsanda
og kvartanir unglækna um lélega
klíníska kennslu á lyflæknisdeild
LSH (skv. úttekt landlæknis). Ný
steinsteypa mun ekki laga þetta.
Skyldi þurfa að glíma við þrjá há-
skóla í einu til að sýna fram á að eitt-
hvað sé athugavert við þá rökhyggju
að einstaklingur sem er kallaður til að
fræða m.a. prófessora við Karólínsku
stofnunina og Háskólann í Lundi og
fær birtar umvandanir við nið-
urstöður prófessora Harvard og
Johns Hopkins er ekki talinn hæfur
til að fræða íslenska læknastúdenta?
Vísindagreinar
og tilvitnanir
Eftir Birgi
Guðjónsson
Birgir
Guðjónsson
»Er ekkert athuga-
vert við þá rök-
hyggju að einstaklingur
sem fræðir erlenda pró-
fessora er ekki talinn
hæfur til að fræða ís-
lenska læknastúdenta?
Höfundur er læknir, MACP, FRCP,
AGAF, fv. assistant professor við
Yale School of Medicine.