Morgunblaðið - 29.11.2014, Page 65

MENNING 65
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. NÓVEMBER 2014
HeimildarmyndasmiðurinnKári G. Schram hefurlengi sérhæft sig í gerðmynda um íslenskan
menningararf og má þá helst nefna:
Blikið, sögu Melavallarins (2012),
Fyrstu ferðina, sögu landa-
fundanna (2003) og Sögu Íslands
(1996). Nýjasta mynd hans, Jökl-
arinn, sver sig ágætlega í þennan
hóp. Myndin er safn svipmynda af
einum frægasta „jöklara“ síns tíma,
Þórði Halldórssyni (1905-2003),
kenndum við jörðina Dagverðará
sem stendur við rætur Snæfellsjök-
uls. Þórður var í senn mikill sæ-
garpur, refaskytta, listamaður,
skáld og reikandi náttúrubarn.
Lífskraftur hans var með þvílíkum
eindæmum og atgervið svo hispurs-
laust og glettið að nærvera hans
var nánast ljóstillífandi. Þannig
snart hann alla í kringum sig og
nærði á göfugum þrótti um leið og
hann miðlaði óspart af visku sinni
um þjóðfræðileg efni og ýktum eig-
in skáldskap. Áhorfendur sjá Þórð
til að mynda staðhæfa, afar sposk-
an á svip, sitjandi úti í móa, að
hann sjálfur, Egill Skallagrímsson
og Skugga-Sveinn séu merkileg-
ustu Íslendingarnir!
Þórður fær að leika lausum hala
á tjaldinu, enda best til þess fallinn
að lýsa sjálfum sér. Núið var hans
stund, hann elti alla sína villtustu
drauma og lifði til fullnustu með
því að halda staðfastlega í sína sér-
stæðu hætti og lífsviðhorf. Þannig
rambaði hann úr einu stórbrotnu
ævintýri yfir í annað án þess að
virðast nokkurn tímann líta um öxl
enda var ein lykilkenning hans sú
að: „Það er sama hvað fyrir kemur;
maður má aldrei æðrast! Aðeins má
leyfa einni hugsun að komast að:
Hvað er skynsamlegast að gera í
stöðunni?“ Áhorfendur fræðast
einnig um afar kostulega vináttu
Þórðar við marga fremstu lista-
menn síns samtíma. Hann virðist til
dæmis hafa haft djúpstæð áhrif á
menn eins og Gunnar Dal, Dieter
Roth og Halldór Laxness, en marg-
ar sögur Þórðar rötuðu nánast
óbreyttar í skáldverkið Kristnihald
undir jökli.
Kári nær að draga fram afar líf-
lega mynd af Þórði með því að
klippa saman safn eldra myndefnis,
splæsa nýju við og spila lýsandi
frásagnir á hljóðrás yfir. Oft er erf-
itt að henda reiður á hver talar yfir
myndefninu og hvers eðlis tengsl
sögumanna voru við Þórð. Nöfn
lýsenda prentast vissulega á mynd-
flötinn en flestir eru lítt kynntir og
fara huldu höfði á meðan aðrir, t.d.
Gunnar Dal, rifja endurtekið upp
sín kynni í mynd. Myndefnið er
misgamalt, flakkað er fram og til
baka í tíma þannig að Þórður eldist
og yngist á víxl og á stundum gæti
óviss uppruni myndefnisins stuðað
áhorfendur. Einnig eru hljóð-
upptökur spilaðar þar sem Þórður
sjálfur fer með gáskafull ljóð og
sögur en þá er sem betur fer oft
birt ljósmynd af tilefninu og við-
staddir félagar lauslega kynntir við
upphaf afspilunar.
Kvikmyndataka Kára í viðbættu
myndefni verkar eins og kynngi-
magnandi merkingarauki á heild-
ina. Ljósbrot og skuggar leika um
tjaldið, sólstafir brjótast gegnum
ský, Snæfellsjökull fyllir oft ramm-
ann og lögur leikur eftirminnilega
við land. Tónlistarundirspil og graf-
ísk vinnsla giftist sömuleiðis vel við
framvinduna. Skemmtileg mynd-
blöndun og viðbætt blágrá ára alls
myndefnis slær dulan og ljóðrænan
tón og nær enn fremur að binda
misgæðagott gamla efnið saman.
Ekki skapast augljós samfella líkt
og í hefðbundnum frásagnar-
kvikmyndum því myndefnið tengist
fremur lífrænt og grafískt. Myndin
er því brotakennd, impressíónísk
og listræn líkt og Þórður var sjálf-
ur. Frásögnin er opinská og hvat-
vísleg en nær um leið ákveðinni
nánd við persónu sína í hennar
náttúrulega umhverfi þannig að
magnaði Jöklarinn nær ljóstillífun
nærveru sinnar til áhorfenda hand-
an tíma og rúms. Kári nær í þess-
ari mynd líkt og fyrri verkum sín-
um að varðveita dýrmæta arfleifð
þjóðarinnar og draga upp afar lif-
andi mynd af goðsagnakenndri per-
sónu sem svo sannarlega á erindi
við komandi kynslóðir.
Mannleg náttúra undir jökli
Arfleifð „Kári nær í þessari mynd líkt og fyrri verkum sínum að varðveita dýrmæta arfleifð þjóðarinnar og draga
upp afar lifandi mynd af goðsagnakenndri persónu,“ segir m.a. í gagnrýni um Jöklarann. Hér sést Þórður á stillu.
Bíó paradís
Jöklarinn bbbmn
Leikstjórn, handrit, stjórn kvikmynda-
töku, klipping og framleiðsla: Kári G.
Schram. Meðframleiðandi: Hollvina-
félag Þórðar frá Dagverðará. Heimild-
armynd, 49 mín. Ísland 2014.
HJÖRDÍS
STEFÁNSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Kunn Hin þekkta sænska myndlistarkona Yvonne Larsson í sýningarsal
Norræna hússins fyrir framan eitt stórra málverkanna á sýningunni.
Fyrsti þáttur af sjö í nýrri gaman-
þáttaröð, Hreinn Skjöldur, verður
sýndur á Stöð 2 annað kvöld kl.
21.10. Steindi jr. fer með aðal-
hlutverk þáttanna, leikur mann
sem heitir því skemmtilega nafni
Hreinn Skjöldur og segir í þátt-
unum af honum, bestu vinkonu
hans og bróður hennar. „Dagurinn
sem serían fer í loftið verður stór
dagur fyrir grínunnendur,“ er haft
eftir Steinda jr. í tilkynningu vegna
þáttanna sem hann skrifaði einnig
handritið að og framleiddi með
Ágústi Bent Sigbertssyni og Magn-
úsi Leifssyni. Hreinn Skjöldur er
einfaldur maður og áhrifagjarn
sem kemst m.a. í tæri við andsetinn
skólastjóra, neðanjarðarátkeppni
og djammara sem yfirtaka Herjólf.
Einfaldur og áhrifagjarn Hreinn Skjöldur
Morgunblaðið/Golli
Steindi jr. Fer með hlutverk Hreins
Skjaldar í samnefndum gamanþáttum.
7
12
POWERSÝNING
KL. 10
Tilboð í bíó GILDIR Á ALLAR SÝNINGARMERKTAR MEÐ RAUÐU
Sími: 553-2075 www.laugarasbio.is
Miðasala og nánari upplýsingar
16
L
L
MOCKINGJAY PART 1 Sýnd kl. 4 - 7 - 10 (p)
MÖRGÆSIRNAR 2D Sýnd kl. 2 - 4 - 6
MÖRGÆSIRNAR 3D Sýnd kl. 2
DUMB & DUMBER TO Sýnd kl. 2 - 5 - 8 - 10:20
NIGHTCRAWLER Sýnd kl. 8 - 10:30
LAUGARÁSBÍÓ Sýningartímar