Fréttablaðið


Fréttablaðið - 16.02.2013, Qupperneq 32

Fréttablaðið - 16.02.2013, Qupperneq 32
16. febrúar 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32 Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is Ég útskrifaðist úr leiklist-arskólanum 2003. Guð minn góður, það eru tíu ár síðan! Áður en ég fór í leikaranámið var ég búin með einn vetur í bók- menntafræðinni og þremur árum eftir að ég útskrifaðist byrjaði ég aftur, meðfram vinnu og leiklist- inni. Ég kláraði BA-námið og síðan mastersnámið, skilaði masters- ritgerðinni daginn áður en sonur minn kom í heiminn fyrir fjórtán mánuðum. Hann var svo hugul- samur að koma tveimur vikum of seint þannig að ég náði að klára ritgerðina.“ Ekki hliðhollt strákum Og hún fjallaði um birtingarmynd- ir kvenna í Pixar-myndunum, ekki satt? „Já, eða reyndar í barnaefni almennt. En ég tók Disney sérstak- lega fyrir, þar sem hann er stærsti framleiðandinn og mjög ráðandi á Vesturlöndum, og það leiddi mig að Pixar enda hafa fyrirtækin runn- ið saman og eru orðin eitt. Þótt rit- gerðin hafi fyrst og fremst snúist um birtingarmyndir kvenna þá, eins og alltaf í femínismanum, snerist þetta upp í skoðun á birt- ingarmyndum annarra minnihluta- hópa, kyngerva og kynþátta. Þetta var mjög sjokkerandi. Mér finnst Pixar-myndirnar æðislegar, vel gerðar og vel til þeirra vandað en þeim mun mikilvægara er að benda á hvaða heim þær eru að sýna. Sá heimur er ekki beint endurspeglun á fjölbreytileikanum í okkar heimi. Sérstaklega vantar konur og aðra kynþætti spegilmynd, það er bara eins og þær séu vampýrur. Í öllu barnaefni eru þrír karlmenn á móti einni konu. Meira að segja þegar kona er aðalpersónan, eins og til dæmis í Mjallhvíti og Pocahontas, þá breytast hlutföllin ekkert.“ Komu þessar niðurstöður þér á óvart? „Maður hafði auðvitað ein- hverja hugmynd um hvernig þetta væri, en þetta var miklu meira afgerandi en mig grunaði. Niður- stöður rannsókna benda til að því meira barnaefni sem stelpur horfi á því minni framtíðarmöguleika sjái þær fyrir sjálfar sig. Og annað áfall var að sjá að þær konur sem þó eru þarna þjóna oft bara því hlut- verki að sýna fram á að karlhetjan sé gagnkynhneigð. Það er nefnilega þannig að feðraveldið er ekkert sérstaklega hliðhollt strákum held- ur. Það er í rauninni bara hliðhollt þeim hvíta karlmanni sem, innan gæsalappa, vill kúga. Þeir sem ekki falla inn í það þrönga form eru litnir hornauga. Ef það er t.d. ýjað að því að karlpersóna sé samkynhneigð er það í besta falli hlægilegt en í versta falli er hann illmenni. Svo er ákveð- inn tólerans fyrir því að stelpur séu „stráka legar“ en voðalegt tabú að strákar séu „stelpulegir“ – það á að vera slæmt – sem er auðvitað alveg út í hött!“ Svo ertu ein af bloggurum á bók- menntavefnum Druslu bækur og doðrantar. Var líka svona kynja- pæling að baki þar? „Neeei. Þær byrjuðu á þessu Þórdís Gísla- dóttir og Þorgerður E. Sigurðar- dóttir, höfðu svo samband við mig og fleiri konur og, jú, á einhverj- um tímapunkti varð þetta dálítið kynjamiðað. Meðal annars hugsað til að gera konur meira áberandi í bókmenntaumræðunni.“ Femínistavetur í leikhúsinu Hefurðu verið að leika eitthvað með allan tímann sem þú varst í náminu? „Já, það hafa verið svona eitt til tvö verkefni á ári, misviða mikil. Svo hef ég unnið í hlutastarfi í bókabúðinni Eymundsson síðan ég var 19 ára. En klukku tímunum í sólarhringnum hefur fækkað síðan sonur inn kom, ég held það hefði verið erfitt að vera í tveimur vinnum og fullu námi með lítið barn. Á sumrin hef ég svo verið með bókmenntagagnrýni í Víðsjá á Rás 1.“ Og nú ertu í hverju verkefninu af öðru hjá Þjóðleikhúsinu? „Já, ég er í þremur verkum í Kassanum í vetur. Var í Jónsmessunótt, eftir Hávar Sigurjónsson, er að æfa Karma fyrir fugla eftir Kristínu Eiríksdóttur og Kari Grétu dóttur, og verð svo í danska leikritinu Kvennafræðaranum seinna í vetur.“ Þið frumsýnið Karma fyrir fugla þann 1. mars. Hvernig verk er það? „Það er bara frábært! Krist- ín Jóhannesar er að leikstýra og þetta er óvenjulegt verk en mjög flott og fjallar um sölu á konunni í sinni víðustu mynd, misnotkun og áfallið sem konan er í eftir það. Þær komust að því höfundarnir að vændiskonur eiga það sameiginlegt með hermönnum í stríði að þjást af áfallastreituröskun og reyndar ekki bara vændiskonur heldur allir þeir sem hafa lent í kynferðislegri mis- notkun. Það lýsir sér þannig að þótt þessir skelfilegu atburðir séu liðn- ir hjá halda líkaminn og hugurinn áfram að sýna sömu viðbrögð. Það er auðvitað erfitt að reyna að setja sig inn í þennan heim, en þakklátt. Það er svo gaman að fá að taka þátt í verkefni sem bæði er listrænt áhugavert og skiptir mann líka máli. Það gerist ekkert alltaf. En þetta er líka kómískt verk, ekki ein- hver táradalur um misnotkun. Enda er hlátur oft góð leið til að opna inn í kvikuna.“ Svo tekur Kvennafræðarinn við? „Já, þetta er óvenjumikill femínista vetur hjá mér í leikhúsinu. Kvennafræðarinn byggir á sam- nefndri bók sem kemur út reglulega í Danmörku, en hefur held ég bara komið tvisvar út á íslensku. Leik- ritið hefur gengið gríðarlega vel í Danmörku og hlotið verðlaun þar þannig að það verður spennandi að sjá hvort íslenskir áhorfendur tengja við það á sama hátt.“ Tvær aðskildar konur Þú hefur mjög sterkar skoðanir. Myndirðu einhvern tíma leika í verki sem gengi þvert á þína sann- færingu? „Sem betur fer hef ég aldrei lent í því að þurfa að gera það upp við mig. Þegar maður er í stofnanaleikhúsunum hefur maður auðvitað minna val, en ég held það séu samt fordæmi fyrir því að hafna hlutverki ef það geng- ur þvert á einhverja sannfæringu manns. Þannig að, jú, ég hugsa að ég myndi neita að leika í slíku verki. Maður er nú orðinn 35 ára og lætur bjóða sér minna en þegar maður var ungur og hræddastur af öllu við að vera leiðin legur. Mér finnst alveg dásamlegt að leika og vona að ég geti gert það áfram, en ef það er ekki hægt af einhverri ástæðu munu himinn og jörð ekki farast. Mig langar t.d. bæði til að skrifa meira og mennta mig meira. Þegar þú ert leikari ertu alltaf háður því að aðrir fíli þig, það leikur eng- inn fyrir skúffuna. Og það getur verið dálítið hættulegt fyrir egóið. Maður er rosalega ánægður þegar maður er með vinnu og svo alveg á Önnur leikur, hin skrifar Maríanna Clara Lúthersdóttir verður í undarlegri stöðu þann 1. mars. Þá verður frumsýnd fyrsta kvikmyndin sem hún leikur í, Þetta reddast, en hún kemst ekki á frumsýninguna því hún verður á sviði í Þjóðleikhúsinu að frumsýna Karma fyrir fugla. Þessi staða er dálítið dæmigerð fyrir líf hennar því hún segist eiginlega vera tvær konur í einni. MARÍANNA CLARA „Þetta er óvenjumikill femínistavetur hjá mér í leikhúsinu.“ FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON Fyrsta kvikmyndin í fullri lengd sem þú leikur í, Þetta reddast eftir Börk Gunnarsson, verður frumsýnd 1. mars. Þú kemst þá ekki á frumsýningu? „Nei, ég verð að frumsýna Karma fyrir fugla á sama tíma. Ég vona samt að ég nái að sjá hana í bíó, þótt það sé dálítið hallærislegt að kaupa sig inn á mynd sem maður leikur í sjálfur. En ég hlakka til– hún var tekin upp 2009 og hugmyndin unnin 2007 og ég held að hún sé skemmtilegur og afhjúpandi spegill á fyrir-hrun-samfélagið. Bæði hvað varðar afstöðu til velgengni – það var víðar útrásarvíkingahugsunarháttur en í fjármála- bransanum – og kannski líka til femínisma.“ ➜ Þetta reddast botninum þegar maður hefur ekki vinnu og svoleiðis getur maður auðvitað ekkert lifað. Þess vegna hugsaði ég þegar ég fór aftur í bók- menntafræðina að maður þyrfti að hafa sterkan grunn. Ég er ekki bara atvinnulaus eða vinnandi leik- kona, ég er kona, ég er námsmaður, ég er bókmenntafræðingur, ég er eiginkona, ég er móðir og allt þetta fyllir upp í heildarmyndina af mér. Hvort ég er atvinnulaus eða vinn- andi leikkona kippir ekkert fót- unum undan því hver ég er. Fyrir mér er það algjörlega lykillinn að því að vera ánægð í þessum bransa. Þegar mikið gengur á í heiminum finnst manni stundum svolítið trivi- alt að vera leikkona, en það er svo sem hægt að segja um nánast hvaða stétt sem er, maður verður bara að finna hvernig maður getur gert sem mest gagn í þeirri stöðu sem maður er í hverju sinni.“ Þig langar ekkert að fara að skrifa leikrit eða skáldsögur? „Jú, kannski seinna. En það situr á hak- anum á meðan ég er að leika svona mikið. Leikkonan leikur og bók- menntafræðingurinn skrifar.“ Eru þær alveg aðskildar? „Já. Ég ætla ekki að segja að þær hittist ekki annað slagið yfir kaffibolla, en það er einmitt svolítið þakklátt að hafa þær báðar. Leikhúsið er sam- starf en við skriftirnar er maður einn og þegar ég skrifa vanda ég mig endalaust, ligg yfir hlutunum, en í leikhúsinu verður maður stund- um bara að sleppa og láta vaða sem er líka mjög gott. Þannig að ég held að þessar tvær konur í mér séu ákveðið mótvægi hvor við aðra og bæti hvor aðra upp.“ Maður er nú orðinn 35 ára og lætur bjóða sér minna en þegar maður var ungur og hræddastur af öllu við að vera leiðinlegur.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.