Fréttablaðið - 05.07.2013, Síða 12

5. júlí 2013 FÖSTUDAGUR| FRÉTTIR |
Sigur Múhamads Morsi í forseta-
kosningum á síðasta ári var mikill
sigur fyrir Bræðralag múslima,
samtök sem njóta mikilla vinsælda
en hafa jafnan verið þyrnir í
augum valdaklíkunnar.
Fall Morsis er að sama skapi
mikið áfall fyrir hreyfinguna.
Morsi situr nú í stofufangelsi og
margir helstu leiðtogar Bræðra-
lagsins hafa einnig verið hnepptir
í fangelsi, þar á meðal Múhamad
Badí, æðsti leiðtogi samtakanna.
Á miðvikudagskvöld birtist í
egypska ríkis sjónvarpinu Abdúl
Fatta al Sísí, æðsti yfirmaður
egypska hersins, og tilkynnti þjóð-
inni að Morsi hefði verið steypt af
stóli, rúmum tveimur sólarhring-
um eftir að herinn gaf honum loka-
frest til að ná sáttum við andstæð-
inga sína. Andstæðingarnir höfðu
krafist afsagnar Morsis, en hann
staðið fast á því að hann væri rétt-
kjörinn forseti í lýðræðis legum
kosningum, þeim fyrstu þeirrar
tegundir í gjörvallri sögu Egypta-
lands.
Á blaðamannafundinum með
al  Sísí voru einnig viðstaddir
bæði nokkrir leiðtogar stjórnar-
andstöðunnar, þar á meðal
Múhamed El Baradei, fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Alþjóð-
legu kjarnorkumálastofnunarinn-
ar. Einnig sátu þar við háborðið
þeir Ahmed El Tajib, helsti leið-
togi egypskra múslima, og Tava-
dros II., páfi koptakirkjunnar, en
koptar eru kristnir menn og um
það bil níu prósent þjóðarinnar.
Í gærmorgun tók svo Adlí
Mahmúr Mansúr, yfirdómari við
stjórnlagadómstól Egyptalands,
formlega við forsetaembættinu
til bráðabirgða. Stjórnlagadóm-
stóllinn hafði verið Morsi afar
erfiður allan tímann, sem hann sat
í embætti.
Mikill mannfjöldi fagnaði á mið-
vikudagskvöld inngripi hersins og
brotthvarfi Múrsís, en fjölmargir
stuðningsmenn hans og Bræðra-
lagsins eru að sama skapi ósáttir
við niðurstöðuna.
Að mati Sverris Agnarssonar,
formanns Félags múslima á
Íslandi, segist engu að síður reikna
með því að nú fari í hönd rólegar
vikur, einhvers konar millibils-
ástand á meðan fólk bíður þess
hvernig málin þróast.
„En svo líða nokkrar vikur og
fólk áttar sig á að ekkert gerist.
Sömu öflin eru áfram við völd,
sama spillingin, engum verður
refsað og fátæktin mun ekki
hverfa. Á endanum fara menn
á stjá aftur og þá getur þetta
orðið blóðugt. Ég óttast það,“
segir Sverrir, sem þekkir vel til í
Egyptalandi.
Óvissa um
lýðræðið í
Egyptalandi
Fyrsti lýðræðislega kjörni forseti Egyptalands situr
nú í stofufangelsi ásamt mörgum helstu leiðtogum
Bræðralags múslima. Herinn hefur steypt Morsi
af stóli og fengið einum helsta andstæðingi hans,
yfirdómara stjórnlagadómstóls, forystuhlutverkið í
nýrri bráðabirgðastjórn.
DÓMARAR HÆSTARÉTTAR Yfirdómarinn Adlí Mansúr tekur við heillaóskum frá félögum sínum í gærmorgun, þegar hann tók
formlega við forsetaembættinu. NORDICPHOTOS/AFP
MORSI KVADDUR „Bæ, bæ, Morsi“ og „Leiknum er lokið“ stendur á skiltinu, sem
einn af andstæðingum Morsis veifaði sigri hrósandi fyrir utan hús hæstaréttar í
miðborg Kaíró í gær. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Sverrir Agnarsson, formaður Félags múslima á Íslandi,
segir það mikinn misskilning að í Egyptalandi hafi staðið
yfir einhver sérstök barátta milli íslamskra afla annars
vegar og veraldlegra eða frjálslyndra afla hins vegar.
„Níutíu prósent Egypta eru múslimar og engin hreyfing í
landinu á nokkurn möguleika nema að tengjast íslam.“
Hann segir byltinguna í Egyptalandi árið 2011 hafa
verið skylda því sem gerðist í Túnis en allt annars eðlis en
það sem gerðist í Líbíu og er nú að gerast í Sýrlandi.
„Í Egyptalandi, rétt eins og í Túnis, er það grasrótin
sjálf sem fer af stað. Ég man eftir að svipað gerðist líka
til að byrja með í Sýrlandi þegar mótmælin þar hófust.
Þarna sástu unga menn úti á götum standa vopnlausa
andspænis hernum. Þetta var svo allt saman tekið yfir af
einhverjum öfgamönnum sem heimurinn studdi. Svo er
bara arabaheimurinn allur í rúst.“
Í Egyptalandi gerðist það að stjórnmálaöfl tengd
Bræðralagi múslima unnu ótvíræðan sigur í lýðræðislegum
kosningum. Múhamad Morsi kemur einnig úr röðum
Bræðralagsmanna.
„Upphaflega er þetta hreyfing stofnuð af Hassan
al-Banna,“ segir Sverrir. „Hann var þeirra Jónas frá Hriflu,
má segja. Þetta var frá upphafi eins konar ungmenna-
félagshreyfing. Þeir æfðu íþróttir, ráku kvöldskóla og
sjúkrahús, efldu menntunina og styrktu menninguna til
mótvægis við áhrif Breta. Þarna innanborðs eru hættuleg
öfl, en öfgafólk er víða, líka í hægri hreyfingum hér á
Vesturlöndum.“
Sverrir segist engan veginn vera neinn sérstakur Morsi-
maður. „Þetta er bara svo skrítið. Maður skilur ekki alveg
hvaða hugmynd um lýðræði er þarna á ferðinni. Morsi var
lýðræðislega kosinn forseti og Bræðralag múslima fékk
meirihluta í kosningum. Stjórnarskráin var líka samþykkt
með 65 prósentum atkvæða, og hún var ekkert verri en
sú gamla. Morsi hefur heldur ekki verið að skjóta neinn,
hann hagar sér mjög vel í raun og veru. Þetta er ekkert
skylt Tyrklandi eða öðrum einræðisríkjum.“
Sverrir segir Morsi vissulega hafa gert mistök. Auk þess
hafi hið erfiða efnahagsástand óspart verið notað til að
magna upp óánægju almennings. „Það er búið að undir-
búa þessi mótmæli í þrjá mánuði. Það streymir í þetta
fjármagn frá öflum sem vilja ekki sterka stjórn. Þeir eru
hræddir við að íslamistar fari með völdin, en þeir náðu
bara völdum í lýðræðislegum kosning-
um. Það er ekkert flóknara.“
Sverrir bendir á að í næstu viku
hefst ramadan, föstumánuður
múslima sem jafnan er mikil hátíð
um allan arabaheiminn: „Á sumrin
er 40 stiga hiti í Kaíró og allir
borgarbúar eru úti á götunum
eftir að sólin sest, allt kvöldið og
langt fram á nótt. Það þarf ekki
að skipuleggja neinn mótmæla-
fund, því allir eru hvort eð er úti
á götunum. Þegar svona er þá er
auðvelt að æsa upp liðið, fólk
er órólegt og hrætt og
fátæktin er mikil.“
STOFNANDI BRÆÐRALAGS MÚSLIMA VAR ÞEIRRA JÓNAS FRÁ HRIFLU
Bræðralag múslima var stofnað árið 1928. Þetta eru samtök heittrúaðra múslima sem náðu
fljótt vinsældum en hafa aldrei notið velvildar valdastéttarinnar. Samtökin hafa jafnan
unnið öflugt starf að velferðar- og menningarmálum, en innanborðs hafa einnig verið
einstaklingar og hópar sem ekki hafa hikað við að beita ofbeldi. Stjórnvöld hafa tekið
hart á móti, fangelsað fjölda liðsmanna og bannað samtökunum þátttöku í stjórn-
málum.
Áratugum saman hefur herinn í reynd farið með öll völd í landinu, eða allt frá herfor-
ingjabyltingunni árið 1952. Staða hersins virðist enn mjög sterk, kannski ekki síst vegna
þess að almenningur í Egyptalandi virðist treysta hernum og ekki síður vegna þess að
stjórnlagadómstóll landsins hefur jafnan staðið þétt við bakið á herforingjunum.
Það rétt rúma ár, sem Morsi og félagar hans úr Bræðralagi múslima sátu að völdum
hefur stjórnlagadómstóllinn reynst þeim erfiður ljár í þúfu. Dómararnir gerðu sér
lítið fyrir og leystu upp neðri deild þjóðþingsins síðasta sumar, þegar Morsi var
nýtekinn við sem forseti. Allt benti til þess að þeir ætluðu einnig að leysa upp
efri deildina og stjórnalagaþingið í desember síðastliðnum, en Morsi greip þá
inn í og tók sér einhliða stóraukin völd, hraðaði vinnu við nýja stjórnarskrá og
lét kjósa um hana um miðjan desember. Sú stjórnarskrá hefur nú verið numin
úr gildi.
Íslamistar, herinn og hæstiréttur
SVERRIR
AGNARSSON
MÚHAMAD MORSI
HASSAN AL-BANNA
ASKÝRING | 12
FORSETA EGYPTALANDS STEYPT AF STÓLI
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is