Fréttablaðið - 17.10.2013, Blaðsíða 54

17. október 2013 FIMMTUDAGUR| MENNING | 38
LEIKLIST ★★★ ★★
Aladdín eftir Bernd Ogrodnik
BRÚÐUHEIMAR Í SAMSTARFI VIÐ
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ: LEIKSTJÓRN: ÁGÚSTA
SKÚLADÓTTIR. HANDRIT, BRÚÐUGERÐ,
LEIKMYND OG TÓNLIST: BERND OGRODNIK.
HLJÓÐMYND: HALLDÓR SNÆR BJARNA-
SON. LÝSING: ÓLAFUR ÁGÚST STEFÁNSSON.
ÞÝÐING: KARL ÁGÚST ÚLFSSON.
Leikbrúðumeistarinn Bernd Ogrod-
nik frumsýndi á dögunum í sam-
vinnu við góðan hóp listafólks nýjan
brúðuleik, byggðan á sögunni um
Aladdín. Um Bernd og framlag hans
til brúðuleiklistar hér á landi ætti
í sjálfu sér að vera óþarft að hafa
mörg orð. Að öllum öðrum ólöst-
uðum, þar með töldum þeim ágætu
brúðukonum sem tóku á sínum tíma
við keflinu af frumherjanum Jóni E.
Guðmundssyni (1915-2004) og hafa
ótrauðar haldið merki listarinnar á
lofti síðan, hefur Bernd með verk-
um sínum og raunar ekkert síður
með sinni góðu persónulegu nær-
veru, ódrepandi þrautseigju, ást á
íslenskri menningu, áhuga og vel-
vild í garð alls annars brúðulista-
fólks, blásið nýjum anda í íslenska
leikbrúðulist og sett henni hærra
viðmið en hún hefur nokkru sinni
fyrr búið við.
Það var mikill gleðidagur þegar
hann og kona hans, Hildur M. Jóns-
dóttir, opnuðu Brúðuheima í Borg-
arnesi vorið 2010 og að sama skapi
sorglegt að þau skyldu neyðast til
að loka þeim fyrir rúmu ári. Allir
draumar okkar rætast ekki, en
sumir kunna að rætast á annan hátt
en við höfðum hugsað okkur sjálf;
kannski verður það svo nú. Um tíma
var jafnvel óttast að ekki yrði fram-
hald á starfi Bernds hér, en honum
eru vitaskuld margir vegir færir
erlendis. Því er alveg sérstakt fagn-
aðarefni að Þjóðleikhúsið skuli hafa
gert við hann samstarfssamning til
fimm ára, samning sem tryggir
honum aðstöðu til vinnu og sýninga-
halds í litlum baksal á þriðju hæð í
áhorfendarými aðalbyggingarinnar.
Eiga stjórnendur leikhússins heiður
skilinn fyrir það.
Hætt er við að flest íslensk börn
kannist við söguna um Aladdín úr
frægri teiknimynd Disney-smiðj-
unnar frá 1992; vonandi eru þó ein-
hver enn sem hafa lesið hana, eða
heyrt hana lesna, í klassískri þýð-
ingu Steingríms Thorsteinssonar í
Þúsund og einni nótt. Hitt er annað
mál að leikfærslur af öllu tagi á sög-
unni um fátæka skraddarasoninn og
töfralampann eru síður en svo nýjar
af nálinni og má vísa áhugasömum
um það, eins og svo margt annað, á
merkisritið Wikipediu, án þess að
tekin sé ábyrgð á því að allar upp-
lýsingar þess séu hundrað prósent
réttar. Ég get þó ekki stillt mig um
að nefna það sem ég las þar, og hafði
ekki heyrt fyrr, að sagan sé ekki
fremur en sögurnar af Ali Baba og
Sindbad sæfara hluti af hinu upp-
haflega arabíska safni, heldur birt-
ist fyrst í franskri þýðingu Antoines
Gallands snemma á átjándu öld,
fyrstu útgáfu Þúsund og einnar
nætur á vesturevrópskt tungumál.
Kvaðst Galland hafa numið hana af
vörum sýrlensks sagnaþular, en ein-
hverjir munu hafa orðið til að bera
brigður á það og getið þess til að
hann hafi sjálfur soðið hana saman
úr gömlum ævintýraminnum.
Flestir fræðimenn munu þó ekki
telja ástæðu til að efa, að sagan sé
að stofni til austræn flökkusögn, að
sögn Wikipediu.
Útgáfa Bernds af sögunni er eðli-
lega einfölduð og í mörgum atriðum
frábrugðin gerð hennar í Þúsund og
einni nótt eða teiknimynd Disneys.
Í höndum Bernds verður sagan öllu
kómískari en við höfum oftast séð
hana áður, dramatíkin ekki eins
krassandi, hætturnar sem hetjunn-
ar bíða ekki eins ægilegar. Sagan er
svolítið lengi að taka við sér þarna
á Brúðuloftinu, brúðurnar margar
sem vilja fá að komast að og þurfa
sinn tíma, en þegar á líður lifnar
yfir og ekki annað að sjá og heyra
en bæði börn og fullorðnir fylgdust
hugfangnir með allt til loka.
Og þá er aðeins eftir að óska
brúðumeistaranum og hans galdra-
verki langra lífdaga í nýjum heim-
kynnum. Vonandi eiga mörg íslensk
börn eftir að fara margar ferðir á
vit ævintýranna upp bratta stigana
á Brúðuloftið. Er það ekki einmitt
á háaloftinu sem fjársjóðir fortíð-
arinnar geymast oft og einatt best,
fjársjóðir sem við gleymum of oft í
erli og ærustu nútímans?
Jón Viðar Jónsson
NIÐURSTAÐA: Undurfalleg brúðuleik-
sýning, eilítið þunglamaleg í byrjun en
sækir í sig veðrið þegar á líður.
Leikhúsloft verður Brúðuloft
„Það fallega við þetta verk er
hversu opið það er,“ segir Kristín
Jóhannes dóttir leikstjóri. „Það er
hægt að varpa því sem er í gangi
á hverjum tíma inn í verkið vegna
þess að það fjallar um mjög opið og
stórt málefni sem er alltaf algilt.
Það er það sem gerir verk sígild að
þau tala beint til nútímans.“
Kristín segist vera að skoða okkar
tíma í nálgun sinni á verkið. „Ég er
að búa til samtal á milli nútímans og
tíma Lorca, sem skrifaði þetta 1936,
og býð gestum úr nútímanum inn í
stofu Bernhörðu eins og til dæmis
Pussy Riot, Femen og fleirum sem
koma fram milli atriða og ávarpa
áhorfendur eða persónur leikrits-
ins.“
Hús Bernhörðu Alba er mikil
kvennasýning, um sjötíu konur
koma að uppsetningunni og þegar
mest er eru rúmlega þrjátíu konur
á sviðinu í einu. Það vekur því furðu
að Kristín hefur valið þá leið að
láta karlmann, Þröst Leó Gunnars-
son, fara með hlutverk Bernhörðu
sjálfrar. Hvað liggur að baki þeirri
ákvörðun? „Þetta verk var skrifað
í bullandi uppgangi fasismans og
þjóðernishreyfingarinnar og það
stóðu yfir stórkostlegar hreinsan-
ir á Spáni. Franco hafði þá þegar
tekið forystuna og þótt hin ytri
fyrirmynd hafi verið einhver fjöl-
skylda sem Lorca kannaðist við þá
eru margar heimildir fyrir því að
hin raunverulega fyrirmynd hafi
verið Franco og þegar maður fer að
lesa verkið ofan í grunninn og veit
að þessi persóna er í raun karlmað-
ur í dulargervi þá verður það mjög
augljóst. Um leið verður eiginlega
útilokað að gera nokkurri konu það
að fara í þetta hlutverk.“
Tónlistin í verkinu er eftir Hildi
Ingveldardóttur Guðnadóttur og er
flutt af Vox Feminae og Stúlkna-
kór Reykjavíkur undir stjórn Mar-
grétar Pálmadóttur. „Hlutverk kórs-
ins í sýningunni er tvíþætt. Annars
vegar túlka þær þorpskonurnar sem
er afl á sviðinu og hins vegar sjá
þær um alla hljóðmynd verksins,“
segir Kristín.
Leikkvennahópurinn í sýning-
unni er glæsilegur og Kristín seg-
ist undrast og þakka fyrir það á
hverjum degi að hafa tekist að koma
saman þessum hópi. „Það er einhver
ótrúlega mögnuð dínamík innan
þessa hóps og það er fágætt að lenda
í svona uppmögnun, þetta er ekki
bara summan af þessum leikkonum
heldur margfeldið af þeim og út úr
því kemur alveg stórkostleg orka.“
Þótt sýningin sé mikil kvenna-
sýning koma þó nokkrir karlmenn
að uppsetningunni, sem betur fer
eins og Kristín orðar það. „Eins og
kemur fram í verkinu þá er stór-
hættulegt að setja grindverk þarna
á milli. Of mikil karlorka eða of
mikil kvenorka aðskilin frá hinum
pólnum er stórvarasamt ástand.
Það skapar ójafnvægi sem endar
alltaf með ósköpum eins og dæmin
sanna.“ fridrikab@frettabladid.is
Stórhættulegt að setja
grindverk milli kynja
Hús Bernhörðu Alba eft ir Federico Garcia Lorca verður frumsýnt í Gamla bíói
annað kvöld. Kristín Jóhannesdóttir, leikstjóri sýningarinnar, vill koma á samtali
milli nútímans og tíma Lorca, þegar fasistar voru að taka völdin á Spáni.
HÚS BERNHÖRÐU Kristín Jóhannesdóttir og hluti leikhópsins. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
BRÚÐULOFTIÐ Aladdín eftir Bernd
Ogrodnik.
Um sjötíu konur
koma að uppsetningunni
og þegar mest er eru
rúmlega þrjátíu konur á
sviðinu í einu.
Í tilefni Lestrarhátíðar í Reykja-
vík – Ljóð í leiðinni – stendur Bók-
menntaborgin fyrir barsvari í
kvöld klukkan 20 á Café Mezzo.
Bókmenntafræðingarnir Davíð
Kjartan Gestsson og Björn Unnar
Valsson semja hæfilega ljóðrænar
spurningar. Vegleg verðlaun í boði
fyrir hlutskörpustu þátttakendurna.
Keppnin fer fram með hefð-
bundnu sniði og tveir eru saman
í liði.
Barsvar um bókmenntir
Hver skrifaði hvað um hvern?
BÓKVIT Í BRENNIDEPLI Spurt verður
um bókmenntir á Café Mezzo í kvöld.
Miðasala fer fram á Miði.is og í síma 540-9800
Skráðu þig á póslistann okkar á www.jolagestir.is
MIÐASALA HEFST
24. OKTÓBER KL. 10!
PÓSTLISTAFORSALA FER FRAM DAGINN ÁÐUR
GÓA OG FJARÐARKAUP
KYNNA MEÐ STOLTI
14. DESEMBER Í HÖLLINNI
Jólastjarnan 2013Söngkeppni fyrir 16 ára og yngri. Sigurvegarinn kemur fram á sjálfum
stórtónleikunum 14. desember í Höllinni
Skráning er hafin á visir.is/jolastjarnan.
.
MENNING