Fréttablaðið - 16.11.2013, Blaðsíða 38

16. nóvember 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 38
Þetta er frumraun mín í leikhúsi,“ segir Systa Björnsdóttir hönnuður um leikmynd og bún-inga í Refnum á Litla sviði Borgarleikhússins.
„Ég kem í rauninni úr allt öðrum
heimi. Hef verið úti á Ítalíu í tæp
tuttugu ár og meðal annars unnið í
kvikmyndum, auglýsingum og sýn-
ingum úti um allan heim en aldrei
komið nálægt leikhúsi.“ Hún segir
fólkið í Borgarleikhúsinu hafa
verið henni hjálplegt. „Auðvitað
snýst svona hönnun alltaf um það
sama, handrit, áherslur og þarfir
leikara. Verstu óvinir mínir í þessu
verkefni voru sjónlínurnar. Ég er
ekki vön að þurfa að taka mikið
tillit til þeirra en þetta er búið að
vera lærdómsríkt og skemmtilegt
og ég sé eftir að hafa ekki kynnst
heimi leikhússins fyrr.“
Ekki á náttfötunum út í búð
Systa hefur haft bækistöð í Míl-
anó frá því hún fór út, bjó þar með
Ítala um tíma en flutti til Íslands á
síðasta ári með son sinn Ísak sem
verður þriggja ára í janúar. Hvað
kom til?
„Ég hafði verið úti öll mín fullorð-
insár, var í bullandi karríer, alltaf
að ferðast og sinna spennandi verk-
efnum. Svo eignaðist ég Ísak og þá
fór ég að hugsa allt út frá honum.
Þegar fæðingarorlofinu lauk var
hann sjö mánaða og alltaf hjá barna-
píu og þegar ég fór að leita að leik-
skóla handa honum komst ég að því
að ég þurfti að koma með sápu og
klósettpappír að heiman. Umhverf-
ið var einstaklega óbarnvænt svo ég
ákvað að prófa að flytja heim.“
Hún segir þó heilmikil viðbrigði
að setjast að á Íslandi eftir tutt-
ugu ára fjarveru. „Ég kom hingað
bara sem gestur á þessu tuttugu
ára tímabili og þá var alltaf skipu-
lögð dagskrá og mikil gleði, þannig
að ég sá dálítið bjagaða mynd af líf-
inu hér. Það er óneitanlega erfitt að
flytja hingað úr stóru samfélagi eins
og Mílanó sem er milljónaborg. Hér
get ég til dæmis ekki farið á náttföt-
unum út í búð að kaupa í matinn eins
og þar! Mér fannst ég alltaf vera að
sjá sama fólkið hér og í byrjun vissi
ég ekkert hvort ég ætti að heilsa
því. Var farin að brosa vandræða-
lega. Ítalir eru svo opnir og ég var
orðin vön því að fólk segði það sem
því fyndist. „Þú hefur bara fitnað.“
„Mikið lítur þú vel út í dag.“ „Þetta
er falleg blússa sem þú ert í,“ og
annað þess háttar. Ítalir spyrja allt-
af hvernig maður hafi það og þá er
ekkert athugavert við að segja bæði
jákvæða og neikvæða hluti. Mér
finnst eins og það sé ekki í boði hér,
fólk tekur því eins og maður sé að
kvarta og það er ekki vinsælt.“
Engin tvö verkefni eins
Systa er úr Svarfaðardal, dóttir
Björns Daníelssonar og Fjólu Guð-
mundsdóttur. „Pabbi var kennari í
Húsabakkaskóla. Þótt við værum í
sveit áttum við bara ketti og páfa-
gauka. Það var allur búskapurinn,“
segir Systa brosandi.
Eftir nám í MA og á listabraut
Kennaraháskólans kveðst hún hafa
haldið til Ítalíu í nám í leikmynda-og
búningahönnun. „Ég ætlaði ekkert
að stoppa lengi. En að námi loknu
byrjaði ég að vinna sem aðstoðar-
maður hjá stórum leikmyndahönn-
uðum. Það er mikill skóli og maður
verður að vera hógvær og dugleg-
ur. En smátt og smátt fór fólk að
biðja mig að taka að mér verkefni
meðfram svo ég fór að vinna sjálf-
stætt. Það byrjaði mjög skarpt því
ég fór strax að vinna með stórum
nöfnum, Tony Kaye til dæmis sem
gerði American History X, og ég fór
að ferðast mikið, meðal annars til
Suður-Ameríku, Suður-Afríku, til
Asíu og út um allt. Það skiptir miklu
máli að leikmyndahönnuður sé með
frá byrjun og það sem gerir starfið
skemmtilegt er að engin tvö verk-
efni eru eins, oft erum við að búa til
heim sem aldrei hefur verið til, eða
var til fyrir löngu síðan. Það liggur
mikil undirbúningsvinna á bak við
hvert verk og ferlið er oft langt.“
Hún kveðst vera orðin sérfræðing-
ur í að breyta húsnæði á marga vegu
og oft hafa látið smíða stórar leik-
myndir í stúdíóum. „Þar eru smíðuð
heilu húsin en stundum er ekki hægt
að opna hurðirnar,“ lýsir hún.
Það voru viðbrigði fyrir Systu
að koma heim vegna atvinnunnar.
„Ég hafði ekki þurft að leita mér að
vinnu í mörg, mörg ár fyrr en ég
kom til Íslands en úti gat ég valið
um verkefni,“ segir hún og kveðst
hafa farið til Ítalíu til að vinna á
mánaðarfresti fyrst eftir að hún
flutti heim, enda með ákveðinn
kúnnahóp þar, eins og Vodafone
og IKEA. Þar kom að hún ákvað að
fækka utanlandsferðum og reyna
þess í stað að finna sér verkefni hér
á landi. „Ég var svo heppin að kynn-
ast kvikmyndafyrirtækinu Pega-
susi, gerði til dæmis leikmyndina
í Hrauninu, nýjum framhaldsþætti
fyrir RÚV sem Pegasus fram-
leiddi og fljótlega hefst vinna við
skemmtilega sýningu í Hönnunar-
safni Íslands.“
Engar pabbahelgar
Þægindin á Íslandi og þráin eftir
Ítalíu togast á í huga Systu. „Ég
er búin að vera hér í ár og stund-
um langar mig að komast í heims-
borgaraskapið en þá er líka hægt að
hoppa upp í flugvél og fara. Ég var
40 mínútur að keyra niður á strönd
frá heimili mínu, klukkutíma upp í
Alpana og það var tiltölulega stutt
til Parísar en ég get ekki sagt að
ég hafi alltaf verið að njóta lífsins
á þessum stöðum. Mest flakkaði ég
bara vinnunnar vegna og stundum
fannst mér ég búa meira á hótelum
og í flugvélum en heima hjá mér.“
Systa segir frábært að vera með
börn á Íslandi og Ísak sé á yndis-
legum leikskóla, Hagaborg. Hún
kveðst ekki vera í neinu sambandi
við barnsföður sinn, svo ekki er um
neinar pabbahelgar að ræða. „En
ég á góða fjölskyldu sem elskar
Ísak og hjálpar mér mikið. Ég hef
ferðast um heiminn, kynnst alls
konar fólki, smakkað alls konar
mat og notið ólíkrar menningar, ég
hef átt velgengni að fagna í starfi
og finnst allt í lagi að hægja á mér
og setja son minn í fyrsta sæti. Og
þótt ég búi á Íslandi og sé orðin
mamma er ekki þar með sagt að
ferillinn sé búinn!“
Það er óneitanlega
erfitt að flytja hingað úr
stóru samfélagi eins og
Mílanó sem er milljóna-
borg. Hér get ég til dæmis
ekki farið á náttfötunum
út í búð að kaupa í matinn
eins og þar.
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
gun@frettabladid.is
Setti soninn í fyrsta sæti
Systa Björnsdóttir bjó í Mílanó í tuttugu ár og vann við leikmyndahönnun fyrir auglýsingar og kvikmyndir víða um lönd en
flutti heim á síðasta ári til að veita syni sínum betri aðbúnað í æsku. Nú hefur hún gert sína fyrstu leikmynd fyrir leikhús.
HÖNNUÐURINN „Ég kom hingað bara sem gestur á tímabili og þá var alltaf skipulögð dagskrá og mikil gleði, þannig að ég sá dálítið bjagaða mynd af lífinu hér,“
segir Systa. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
SÝNISHORN AF VERKEFNUM SYSTU Á ÍTLALÍU
TOSCANA
1 Kynning-
arefni fyrir
Toscana-
hérað; allt
sem héraðið
hefur upp á
að bjóða var
tekið fyrir
á listrænan
hátt.
JÓLA-
AUGLÝSING
VODAFONE
Margir risa-
stórir hlutir
smíðaðir,
meðal annars
hljóðfæri.
SANPELLI-
GRINO
„Eitt af
fyrstu
verk um
Systu sem
leikmynda-
hönnuðar,
hluti unninn
í tölvu-
vinnslu en
tekið upp í
stúdíói.
VIÐ
STRÖNDINA
Góðar
bókmenntir
eru eitt af því
sem Toscana-
hérað státar
af.