Fréttablaðið - 18.12.2013, Blaðsíða 34

KYNNING − AUGLÝSINGÖryggi barna MIÐVIKUDAGUR 18. DESEMBER 20134
Heima- og frítímaslys hafa verið
algengasta tegund slysa frá því
að skráning í Slysaskrá Íslands
hófst árið 2002, eða um helming-
ur allra skráðra slysa. Rannsóknir
benda til að flestar komur vegna
meiðsla á bráðadeildir sjúkrahúsa
í Evrópu séu einnig vegna heima-
og frítímaslysa, en þau eru auk
þess sú tegund slysa sem oftast
leiða til innlagnar.
Edda Björk Þórðardóttir, verk-
efnastjóri hjá embætti landlækn-
is og doktorsnemi í lýðheilsuvís-
indum, hefur tekið saman tölur
yfir komur á bráðasvið Landspít-
alans síðastliðinn áratug. Niður-
stöðurnar birtust í Talnabrunni,
fréttabréfi landlæknis um heil-
brigðisupplýsingar í október. Hér
er birt brot með leyfi Eddu.
„Þegar gögn frá bráðasviði
Landspítalans eru skoðuð kemur
í ljós að heima- og frítímaslysum
hefur fjölgað síðastliðinn áratug,
úr 38 slysum í 44 á hverja 1.000
íbúa á árunum 2003 til 2012.
Þegar þessi slysaflokkur er skoð-
aður nánar kemur í ljós að slysun-
um fjölgar mest á þessu tímabili
hjá yngstu og elstu Íslendingun-
um. Þegar yngstu aldurshóparn-
ir eru skoðaðir sést að hættan á
heima- og frítímaslysum er mest
hjá börnum yngri en fimm ára.
Slysum hefur fjölgað einna mest
í þeim aldurshópi undanfarinn
áratug, eða úr 67 slysum í 83 slys á
hverja 1.000 íbúa. Meðal drengja
á þessum aldri hefur slysum fjölg-
að úr 72 slysum í 92 á hverja 1.000
íbúa síðastliðinn áratug. Fjölg-
un hefur einnig orðið á slysum
stúlkna á þessu aldursskeiði, úr
62 í 74 slys á hverja 1.000 íbúa frá
2003 til 2012.
[...]
Frá árinu 2003 hafa aldrei verið
skráð jafnmörg heima- og frí-
tímaslys miðað við mannfjölda á
bráðasviði Landspítalans og árið
2012. Nauðsynlegt er að rýna
nánar í slysagögn, sérstaklega
um slys aldraðra og barna, og
rannsaka meðal annars tildrög
þeirra, athafnir sem ollu slys-
unum ásamt tegund og alvar-
leika meiðsla. Nánari rannsókn
á ofangreindum þáttum er for-
senda þess að hægt sé að koma
á fót árangursríku forvarnar-
starfi til að snúa þessari þróun
við.
Frekari upplýsingar úr Slysa-
skrá Íslands má nálgast á vef
embættis landlæknis.
Heima- og frítímaslysum fjölgar
Heima- og frítímaslys eru algengust slysa. Þeim hefur fjölgað síðastliðinn áratug. Aukningin er mest í yngstu og elstu hópunum.
Edda Björk Þórðardóttir hefur tekið saman tölur yfir komur á bráðasvið Landspítalans síðastliðinn áratug en heima- og frítímaslys eru
um helmingur allra skráðra slysa. MYND/STEFÁN
Nauðsynlegt er
að rýna nánar í
slysagögn, sérstaklega
um slys aldraðra og
barna.
Í Miðstöð slysavarna barna heldur Herdís Storgaard nám-skeið fyrir verðandi og nýbak-
aða foreldra. „Miðstöðin er til
húsa að Borgartúni 41 en þar er
ég með litla sýningaríbúð sem er
sérinnréttuð til kennslu. Þetta er
í raun míníútgáfa af heimili þar
sem bent er á mögulegar hætt-
ur. Allir verðandi og nýbakað-
ir foreldrar fá boðsbréf í gegn-
um Heilsugæslu höfuðborgar-
svæðisins. Þeir geta svo farið inn
á heimasíðuna msb.is og skráð
sig á 90 mínútna námskeið sem
er þeim að kostnaðarlausu,“ út-
skýrir Herdís.
Á námskeiðinu fer hún yfir ör-
yggismál á heimilum og öryggi
barna í bílum. Hún fjallar meðal
annars um brunaslys, eftirlit með
blöndunartækjum, hættur sem
lausar gardínusnúrur geta skap-
að, mikilvægi þess að festa bóka-
hillur og kommóður og mikil-
vægi beislisnotkunar í barnabíl-
stólum og barnavögnum. Eins um
hættuleg eiturefni á heimilum og
hættuna af opnum eldi og heitum
drykkjum svo eitthvað sé nefnt
„Námskeiðið gengur fyrst og
fremst út á að vekja foreldra til
umhugsunar um að börn hafa
ekki þroska og getu til að sjá
hætturnar fyrir eins og við full-
orðna fólkið. Við löbbum í gegn-
um heimilið og staðnemumst við
mögulegar hættur. Foreldrar fá
síðan gátlista til að fara með heim
en auk þess afhendi ég aukagát-
lista fyrir heimili ömmu og afa
enda gerast slysin ekki síður þar.
Að endingu fer ég svo yfir mik-
ilvægustu atriðin sem snúa að
öryggi barna í bílum og sýni til-
heyrandi búnað.“
Herdís segir 60 prósent slysa
hjá börnum yngri en fjögurra ára
verða inni á heimilum sem bend-
ir til þess að foreldrar séu ekki
nógu vel að sér varðandi þessi
mál. „Þeir foreldrar sem mæta
á námskeiðin eru mjög ánægð-
ir og halda margir áfram að vera
í sambandi og margir fylgjast
með Facebook-síðunni Árvekni-
slysavarnir barna. Þar er ég með
vikulega pistla um öryggi barna
auk þess sem fólki er heimilt að
senda spurningar. Á heimasíð-
unni msb.is er líka mikið af gagn-
legum upplýsingum ásamt gagn-
virkum myndum af sýningar-
íbúðinni.“
Herdís fékk lengi vel styrki frá
velferðarráðuneytinu og Land-
læknisembættinu til að halda
for varnarstarf inu gangandi.
Hún stofnaði sjálf félag utan
um starfsemina árið 2011 en nú
hefur verkefni hennar sem fyrr
segir verið lagt niður. „Ég hef rætt
þennan mikilvæga málaflokk við
embættis- og ráðamenn en tala
fyrir daufum eyrum sem er mikil
synd enda fer heima- og frítíma-
slysum barna fjölgandi, sam-
kvæmt Slysaskrá Íslands. Ég er
því afar þakklát þeim fyrirtækj-
um sem sýna þá samfélagslegu
ábyrgð að stíga inn og halda verk-
efninu gangandi. Eins og staðan
er núna gef ég vinnu mína við
kennsluna en ég biðla til f leiri
fyrirtækja að taka þátt til að létta
róðurinn.“
Herdís segir hluta af samstarf-
inu við IKEA felast í því að brýna
fyrir fólki að nota öryggisfesting-
ar fyrir rúllugardínur. „Á hverju
ári eru ung börn hætt komin
vegna þess að þau festa gardínu-
böndin um hálsinn og liggur við
köfnun. Mörgum gardínupakkn-
ingum fylgja öryggisfestingar
en þeir sem lesa ekki leiðbein-
ingarnar eiga það til að henda
þeim. Við þjónustuborð IKEA er
hægt að fá nauðsynlegar festing-
ar ókeypis ef þær vantar. Ég hvet
fólk eindregið til þess að festa
þessi bönd eins og til er ætlast.“
Flest slys inni á heimilum
Herdís Storgaard heldur úti Miðstöð slysavarna barna með stuðningi IKEA, Sjóvár og Frumherja. Slysavarnaverkefni barna, sem var
styrkt af ríkinu, hefur verið lagt niður en með góðu samstarfi við fyrrgreind fyrirtæki tókst að halda Miðstöðinn opinni.
Herdís er afar þakklát þeim fyrirtækjum sem sýna þá samfélagslegu ábyrgð að styrkja forvarnarverkefni hennar. MYND/GVA
„60 prósent slysa
hjá börnum
yngri en fjögurra ára
verða inni á heimilum.”
HUGIÐ AÐ RAFMAGNS OG
GARDÍNUSNÚRUM
„Nú þegar margir hafa skipt út ljósum og sett upp seríur í glugga og
víðar, þá brýnir IKEA fyrir fólki, ekki síst foreldrum ungra barna, að skilja
aldrei eftir lausar snúrur þar sem börn ná til. Allar lausar snúrur geta
skapað köfnunarhættu. „Við brýnum alltaf fyrir viðskiptavinum okkar að
festa snúrur niður eða ganga þannig frá þeim að ung börn flækist ekki í
þeim. Þetta á við um bæði rafmagnssnúrur og snúrur og bönd í glugga-
tjöldum. IKEA býður öllum að koma og fá ókeypis öryggisfestingar fyrir
rúllugardínur, hvort sem þær eru keyptar í IKEA eða ekki,“ segir Þórarinn
Ævarsson, framkvæmdastjóri IKEA á Íslandi.