Fréttablaðið - 27.06.2014, Blaðsíða 18

27. júní 2014 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Langt í 100 bestu
Þorvaldur Gylfason prófessor sagði
í kvöldfréttum Stöðvar 2 í fyrradag
að Alþingi væri að daðra við aðför
að lýðræðinu með því að setja á fót
stjórnarskrárnefnd til að skipta
ekki út gildandi stjórnarskrá
fyrir tillögu stjórnlagaráðs.
Brynjar Níelsson, lögmaður
og þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, segist
á Facebook-síðu sinni
væntanlega vera einn
af valdaránsmönnunum
sem hrifsuðu völdin
af prófessornum.
Brynjar ráðleggur
Þorvaldi að lesa
stjórnarskrá þá
sem enn er
í gildi, þá
myndi hann kannski átta sig á að
það telst ekki valdarán að fara ekki
eftir skoðanakönnunum, sama hvað
honum finnst þær lýðræðislegar.
Brynjar bætir því við að lokum að
honum sýnist að það geti dregist eitt-
hvað að HÍ verði meðal 100 bestu
háskóla í heimi.
Pressa á ríkisstjórnina
Styrmir Gunnarsson,
penni á Evrópuvaktinni,
setur pressu á ríkisstjórn-
ina í pistli í gær þar
sem hann segir
að ekki heyrist
orð frá stjórnar-
flokkunum um
hvað þeir
hyggist
gera
varðandi afturköllun aðildarum-
sóknar Íslands að Evrópusam-
bandinu. Hann segir hyggilegt fyrir
þá að átta sig á því hvað tíminn
er fljótur að líða og þeir geti ekki
gengið að neinu sem vísu um úrslit
næstu þingkosninga. Styrmir segir
ljóst að forystumenn flokkanna verði
að taka sig saman í herðunum
og taka ákvörðun og ekki
fari á milli mála að and-
stæðingar aðildar verði að
auka starfsemi sína en ekki
draga úr henni. Evrópu-
andstæðingarnir ætla sér
greinilega ekki að
láta málið sofna
í nefnd. Hreint
ekki. fanney@
frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Landspítala voru í gær færðar að gjöf
110 milljónir króna til kaupa á svoköll-
uðum aðgerðaþjarka. Gjöfin kemur úr
sjóði sem stofnaður var í þessum tilgangi
en samkvæmt samkomulagi við spítal-
ann skyldi ráðist í kaupin, tækist að safna
fyrir um helmingi kaupverðsins. Söfn-
unin hefur staðið yfir í tæpt ár og gengið
vonum framar, enda eldhugar sem efndu
til hennar og kveiktu áhuga hjá öðrum til
þátttöku.
Mikilvægi aðgerðaþjarkans er marg-
þætt og hugurinn að baki söfnuninni
skiptir einnig máli. Framlög hafa borist
víðs vegar að af landinu, smá og stór,
frá einstaklingum, félagasamtökum og
fyrirtækjum, að ógleymdum þeim merka
Pokasjóði sem lagði drjúgt til mála.
Þannig sýnir fólk hug sinn til Landspítal-
ans sem stendur augljóslega undir nafni
sem þjóðarsjúkrahúsið okkar allra. Þessi
söfnun er líka frábært dæmi um sam-
takamáttinn, hvernig hann getur flutt
fjöll, stuðlað að framförum og fært okkur
nýja sigra.
Faglegt mikilvægi aðgerðaþjarkans er
óumdeilt. Tæki sem þessi eru til á sjúkra-
húsum víða um heim og fer fjölgandi.
Um læknisfræðilegt gildi ætla ég ekki að
fjölyrða en vísa á viðtal við Eirík Jóns-
son yfirlækni í Læknablaðinu á liðnu ári.
Bætt meðferð og skjótari bati sjúklinga
er stærsti ávinningurinn en að auki fæst
sá stóri bónus að Landspítalinn fetar inn í
heim nýjustu tækni nútíðar og framtíðar.
Ég hef nefnt nafn Eiríks Jónssonar og
vil þakka honum sérstaklega fyrir fram-
sýni og metnað sem hann ber í brjósti
fyrir sérgrein sína, sjúklinga og fram-
tíð Landspítalans. Eiríkur hefur verið ein
helsta driffjöðrin að baki söfnuninni og
hans þáttur er ómetanlegur.
Alþingi samþykkti á liðnu ári áætlun
um aukin framlög næstu árin til endur-
nýjunar á tækjakosti Landspítalans, auk
þess sem rekstrargrunnur spítalans var
styrktur. Þetta skiptir miklu og mun gera
spítalanum kleift að standa undir mikil-
vægri endurnýjun tækja frá ári til árs.
Kaupin á aðgerðaþjarkanum hefðu ekki
verið gerleg hefði söfnunin ekki komið til
– en með þessu merka söfnunarátaki og
auknum framlögum úr ríkissjóði er þetta
þjóðþrifamál mögulegt. Vörn síðustu ára
hefur verið snúið í sókn hjá Landspítala-
num og fram undan eru bjartari tímar.
Fáein orð um samtakamátt
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Kristján Þór
Júlíusson
heilbrigðisráðherra
➜ Þannig sýnir fólk hug sinn til
Landspítalans sem stendur augljós-
lega undir nafni sem þjóðarsjúkra-
húsið okkar allra.
F
átt er jafnpersónulegt og nafn manns. Sama á við um
þá ákvörðun foreldra hvað barnið þeirra eigi að heita.
Jú, vissulega vilja aðrir stundum hafa skoðun á þeirri
ákvörðun – en á ríkisvaldið að vera í þeim hópi?
Á Íslandi er í gildi margflókinn bálkur um mannanöfn.
Þar er kveðið á um hámarksfjölda nafna sem maður getur borið,
hvernig millinöfn og kenninöfn megi vera og síðast en ekki sízt
um opinbert eftirlit með nafngiftum. Ef nafn er ekki á opinberri
skrá má ekki gefa það barni nema opinber nefnd hafi áður úr-
skurðað að það sé í lagi; að það
sé í samræmi við íslenzkt mál-
kerfi, taki eignarfallsendingu
eða hafi unnið sér hefð í málinu.
Þá verður nafnið að vera skrifað
í samræmi við almennar rit-
reglur, nema hefð sé fyrir öðrum
rithætti. Dreng má ekki gefa
kvenmannsnafn og stúlku ekki karlmannsnafn og svo framvegis.
Af og til koma upp afkáralegar afleiðingar þessarar nafnapóli-
tíkur. Fréttablaðið sagði frá því í vikunni að tíu ára gömul stúlka
héti einmitt „Stúlka“ í þjóðskrá, af því að mannanafnanefnd neit-
ar að leyfa henni að heita nafni brezkrar ömmu sinnar, Harr iet.
Og af því að Þjóðskrá túlkar núna lagabókstafinn þrengra en áður,
fær Harriet ekki íslenzkt vegabréf til að ferðast til útlanda.
Ef Harriet ætti foreldra sem bæði væru erlendir ríkisborg-
arar, mætti hún heita nafninu sínu. En af því að annað þeirra er
íslenzkur borgari, þarf hún að undirgangast þá bjánalegu reglu
að mega ekki heita nafni úr eigin fjölskyldu, nema þá að annað
rammíslenzkt nafn fylgi með. Systkini hennar tvö eru fædd
erlendis og mega þá heita það sem þau heita.
Markmiðið með núgildandi mannanafnalögum var ekki sízt að
vinna að „varðveislu íslenska mannanafnaforðans og íslenskra
nafnasiða“. Annað markmið þeirra var að rétta hlut útlendinga
sem flyttu hingað til lands, þannig að þeir væru ekki þvingaðir
til að taka sér íslenzk nöfn eins og áður var. Nú er hins vegar svo
komið að fólk fætt í útlöndum og með erlendan ríkisborgararétt er
orðið stór hluti af íbúum landsins. Nafnalögin ná í rauninni ekki
yfir þennan hóp, sem getur leyft börnunum sínum að heita þeim
nöfnum sem fólk vill. Um leið fjölgar hjónaböndum þar sem annað
hjóna er erlent, en þá strax vill íslenzka ríkið fara að skipta sér af
nafngiftum barnanna. Og svo gilda enn þrengri reglur um nöfn
barna sem tveir íslenzkir borgarar eiga saman.
Forsjárhyggja af þessu tagi á ekki heima í nútímasamfélagi.
Ef Íslendingar vilja almennt varðveita íslenzka nafnaforðann og
-hefðina, gera þeir það sjálfir, án hjálpar sérstaks smekkfólks í
opinberum stofnunum.
Undanfarin ár hafa verið lögð fram frumvörp á Alþingi um að
leggja niður mannanafnanefnd og mannanafnaskrá og fela innan-
ríkisráðherra hlutverk mannanafnanefndar. Það er hins vegar
breyting sem gengur of skammt, vilji fólk á annað borð losna við
forsjárhyggjuna í þessu efni. Ef við afnemum ekki reglurnar um
eignarfallsendingar, rithátt, að millinafn megi ekki hafa eignar-
fallsendingu, að ekki megi taka upp ættarnafn maka nema maður
sé útlendingur og svo framvegis, verður bara til eitthvert nýtt
apparat smekkfólks á nöfn hjá ráðherranum.
Bezt er að leyfa fólki að ráða sjálft, en halda hugsanlega í
varnagla eins og þann sem er í núverandi lögum, að nafn megi
ekki vera þeim sem ber það til ama.
Við þurfum ekki ríkisforsjá um hvað fólk má heita:
Úrelt nafnalög