Fréttablaðið - 12.02.2015, Qupperneq 12

12. febrúar 2015 FIMMTUDAGUR| FRÉTTIR | 12
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjanabjorg@frettabladid.is
Viktoría
Hermannsdóttir
viktoria@frettabladid.is
Vændi tengt mansali er algengt
hérlendis. Þetta segir Heiða Björk
Vignisdóttir sem skrifaði meistara-
ritgerð í lögfræði um tengsl vændis
og mansals við skipulagða glæpa-
starfsemi hérlendis. Í ritgerðinni
komst hún að því að vændi væri
umtalsvert á Íslandi og það vændi
sem hér væri stundað tengdist í
mörgum tilfellum mansali. Bæði
er um að ræða konur af erlendum
uppruna sem komi hingað til að
stunda vændi en einnig séu dæmi
um að íslenskar konur séu fórnar-
lömb mansals. Þeir sem standa
fyrir mansalinu eru bæði íslenskir
og erlendir aðilar og oft eru tengsl
við skipulögð glæpasamtök.
„Það er miklu meira vændi hér en
meðaljóninn gerir sér grein fyrir.
Erlendar konur eru sendar hing-
að í þeim eina tilgangi  að stunda
vændi. Það er líka meiri eftir-
spurn eftir vændi heldur en fram-
boð,“ segir Heiða. Hún segir augu
almennings hafa opnast fyrir því á
undanförnum árum að mansal sé til
staðar hérlendis líkt og annars stað-
ar. Bendir hún í því tilliti á nektar-
dansstaðina sem starfræktir voru
hér um árabil. Flestir voru staðirn-
ir þrettán og í kringum aldamótin
komu um þúsund erlendar konur
hingað til lands til þess að dansa á
þessum stöðum. „Það er engin til-
viljun að flestum þessum stöðum
var lokað þegar einkadansinn var
bannaður,“ segir Heiða.
Sönnunarstaðan erfið
Sakfellingartíðni er afar lág í
þessum málum, hérlendis sem og
erlendis. Um er að ræða flókin og
margþætt mál. 
„Sönnunarstaðan er erfið í þess-
um málum og vissulega ekkert
hægt að hnika frá þeim kröfum
sem gerðar eru til sönnunar í þess-
um málum frekar en öðrum. Fórn-
arlömbin taka yfirleitt ekki virkan
þátt í því að upplýsa um málin af
ýmsum ástæðum,“ segir Heiða. Í
mörgum tilfellum hefur þeim verið
hótað, þeim talin trú um að þau hafi
einnig framið brot í landinu eða
koma jafnvel frá löndum þar sem
erfitt er að treysta lögreglunni.
„Það þarf mikið til þess að þessi
mál fari alla leið á borð dómara.
Hvað þá þegar fórnarlambið vill
ekki viðurkenna að það sé fórnar-
lamb eða upplifir sig ekki þannig.
Vill ekki segja frá og óttast um líf
sitt, þá er lítið sem lögreglan getur
gert.
Líkt og Fréttablaðið hefur fjallað
um eru dæmi um það að mansals-
fórnarlömb hafi verið dæmd og
setið í fangelsi hérlendis vegna
skjalafals. „Þau játa þá frekar á sig
skjalafals, vegna falsaðra skilríkja,
en vilja ekki segja frá öðru vegna
ótta.“
Heiða telur að það ætti að gefa
þessu málefni meiri gaum og er
afar ánægð með aukna áherslu í
þessum málum hjá lögreglustjór-
anum á höfuð borgarsvæðinu. Aukið
fjármagn til handa lögreglu er auk
þess nauðsynlegt svo hægt sé að
taka á þessum vanda af aukinni
hörku. Úrræði handa hugsanlegum
mansalsfórnarlömbum virðist líka
algjörlega vanta og aukna þekkingu
á þessu sviði hjá þeim sem þurfa í
starfi sínu að meta hvort um man-
salsfórnarlömb er að ræða.“
Mun færri fórnarlömb
Líkt og komið hefur fram í umfjöll-
un Fréttablaðsins var Kristínar-
húsi, sem var búsetuúrræði fyrir
konur á leið úr vændi og mansals-
fórnarlömb, lokað í enda árs 2013.
Heiða segir að eftir að því var lokað
séu í raun lítil sem engin úrræði
fyrir fórnarlömb mansals.
Á þeim tveimur árum sem
Kristínarhús var opið dvöldu þar
15 erlendar konur sem grunur lék
á að væru fórnarlömb mansals.
Eftir að húsinu var lokað tekur
Kvennaathvarfið við kvenkyns
fórnarlömbum mansals. Kvenna-
athvarfið er hins vegar neyðar-
athvarf meðan Kristínarhús var
langtímaúrræði.
Frá því að úrræðinu var lokað
hafa dvalið í Kvennaathvarfinu 3-4
konur sem komu vegna gruns um að
þær væru þolendur mansals sem er
talsvert minna en árin tvö á undan.
Sigþrúður Guðmundsdóttir, fram-
kvæmdastýra Kvennaathvarfsins,
segir að líklega sé ástæðan ekki sú
að fórnarlömbin séu færri, þau hins
vegar skili sér ekki til þeirra.
„Mann grunar að það hafi ekki
með að gera að fjöldi þessara
kvenna hafi minnkað heldur að
maður sjái þær síður. Í fæstum til-
vikum voru þetta konur sem leit-
uðu sjálfar til okkar heldur frekar
að lögregla rækist á þær og kannski
eru bara þeir sem rekast á mögu-
leg fórnarlömb mansals meðvitað-
ir um að það sé enginn staður til.
Kannski liggur þessi munur þar.
Við erum skammtímaúrræði meðan
Kristínar hús var langtímaúrræði,“
segir hún.
Ef hugsanlegt fórnarlamb man-
sals kemur í Kvennaathvarfið er
skipað sérstakt teymi í kringum
fórnarlambið. „Það er gengið frá
því þegar hún kemur í athvarfið
að finna langtímaúrræði.“ Stund-
um sé um að ræða eigin íbúð eða
þá að fórnarlambið dvelji áfram í
athvarfinu. Það sé hins vegar ekki
heppilegt því eins og áður segir er
um neyðarúrræði að ræða. Fórnar-
lömbin þurfi meiri hjálp þar sem
þau komi úr afar flóknum og erf-
iðum aðstæðum.
Mansal í vændi á
Íslandi er algengt
Mikil tengsl eru á milli vændis og mansals hér á landi. Þetta er niðurstaða Heiðu
Bjarkar Vignisdóttur sem rannsakaði tengsl vændis við skipulagða glæpastarfsemi.
Við rannsókn sína á skipulagðri brota-
starfsemi tengdri vændi og mansali
aflaði Heiða Björk Vignisdóttir sér
upplýsinga víða. Hún tók viðtöl við
sérfræðinga á sviði mansals, studdist
við sett lög, greinargerðir, dómafram-
kvæmdir og skrif sérfræðinga.
Úr ritgerð Heiðu: „Vændi er ein
birtingarmynd mansals og mansal
er ein birtingarmynd skipulagðrar
glæpastarfsemi. Þær stúlkur sem
seldar eru mansali eru sendar heims-
horna á milli í þeim tilgangi að leggja
stund á vændi. Þær eru fluttar og
hýstar, oftast gegn eigin vilja, og fá
lítið eða ekkert af ágóða vændisins.
Gjarnan hefst brotið gegn þeim með
loforði um bætt líf og lífskjör, til
dæmis með boði um atvinnu í nýju
landi. Vegna bágrar stöðu þeirra,
fátæktar, örbirgðar og vonleysis taka
þær þessum gylliboðum fegins hendi.
Félagsleg vandamál geta gert fólk að
auðveldara skotmarki manseljenda og
því er það eitt af stefnumálum ríkja
að vinna í þeim þætti að sporna við
mansali. Dæmi eru um að fórnarlömb
mansals viti vel hvað bíður þeirra, en
kjósi það frekar en þær bágu aðstæður
sem þau komu úr, sem sýnir vel hve
auðvelt er að misnota neyð bág-
staddra einstaklinga. Mansal krefst
ekki hlekkja, fórnarlambið getur verið
líkamlega frjálst, en undir hælnum á
kúgara sínum vegna hótana, ofbeldis
eða annarra ógnana.“
SENDAR HEIMSHORNA Á MILLI TIL AÐ LEGGJA STUND Á VÆNDI
FLEST FÓRNARLÖMBIN KONUR
Konur eru fórnarlömb
mansals í 55-60% til-
fella.
Stúlkubörn eru
fórnarlömb mansals í
75% tilvika
fórnarlamba mansals eru
seld í kynlífsþrælkun og
eru 96% þeirra konur og stúlkubörn.
LOFORÐ UM
BETRA LÍF
Konur og
karlar eru
ginnt í
vændi með
loforðum um
betra líf.
NORDIC PHOTOS/
GETTY
62% 75% 60%
Erlendar
konur eru
sendar
hingað í þeim
eina tilgangi
að stunda
vændi. Það er
líka miklu meiri eftir-
spurn eftir vændi heldur
en framboð.
Heiða Björk Vignisdóttir
EINSTÖK
TILBOÐ!
Kletthálsi 11 -110 Reykjavík
Sími 525 8000 - bilaland@bilaland.is
www.bilaland.is
www.facebook.com/bilaland.is
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
TILBOÐ
GERÐU FRÁBÆR KAUP
RANGE ROVER SPORT HSE V8
Nýskr. 09/08, ekinn 91 þús. km.
dísil, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 7.980.000
TILBOÐSVERÐ!
6.490 þús.
HYUNDAI i40 WAGON PREMIUM
Nýskr. 05/12, ekinn 79 þús km.
dísil, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 4.690.000
TILBOÐ kr. 3.690 þús.
NISSAN MURANO 3.5
Nýskr. 09/09, ekinn 62 þús km.
bensín, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 3.570.000
TILBOÐ kr. 2.970 þús.
NISSAN NOTE VISIA
Nýskr. 09/13, ekinn 23 þús km.
bensín, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 2.570.000
TILBOÐ kr. 2.080 þús.
CHEVROLET CRUZE METAN
Nýskr. 07/11, ekinn 27 þús km.
bensín, beinskiptur.
Verð áður kr. 1.990.000
TILBOÐ kr. 1.550 þús.
PEUGEOT 308 ACTIVE HDI
Nýskr. 10/11, ekinn 26 þús km.
dísil, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 2.980.000
TILBOÐ kr. 2.580 þús.
LAND ROVER FREELANDER 2S
Nýskr. 05/13, ekinn 18 þús km.
dísil, sjálfskiptur.
Verð áður kr. 6.590.000
TILBOÐ kr. 5.990 þús.
Rnr. 270399
Rnr. 281592
Rnr. 320254
Rnr. 281664
Rnr. 320178
Rnr. 320186
Rnr. 102384
GÖNGUM FRÁ
FJÁRMÖGNUN Á
STAÐNUM
WWW.BÍLALAND.IS
1
1
-0
2
-2
0
1
5

2
2
:0
0
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
3
C
7
-0
A
3
0
1
3
C
7
-0
8
F
4
1
3
C
7
-0
7
B
8
1
3
C
7
-0
6
7
C
2
8
0
X
4
0
0
5
A

F
B
0
6
4
s
C
M
Y
K