Fréttablaðið - 14.02.2015, Blaðsíða 36

14. febrúar 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 36
LANGVARANDI ÓLGA Í ÚKRAÍNU
1990 1993 1996 1999 2002 2005 2008 2011 2014
1991 Úkraína
verður sjálfstætt
ríki, hafði til-
heyrt Sovétríkj-
unum síðan
1919. Leoníd
Kravtsjúk
kosinn forseti.
1994
Leoníd
Kútsjma
kosinn
forseti.
Styrkti á ný
tengslin við
Rússland.
2004
Appelsínugula
byltingin.
Viktor Jústsj-
enkó og Júlía
Tímosjenkó
í fararbroddi
lýðræðissinna.
2005 Viktor Jústsj-
enkó tekur við
forsetaembættinu.
Tímosjenkó verður
forsætisráðherra,
en er sakfelld fyrir
spillingu og mis-
notkun valda.
2010 Viktor
Janúkóvitsj
kosinn
forseti.
Sakaður um
spillingu og
þjónkun við
Rússa.
2013
Bylting
Evrópusinna
gegn Janúkó-
vitsj hefst í
nóvember.
2014 Krímskagi inn-
limaður í Rússland í
mars. Borgarastyrj-
öld í austurhéruð-
unum hefst í apríl.
Auðkýfingurinn
Petró Porosjenkó
kosinn forseti í júní.
Vonarglætan í Úkraínu
Pútín Rússlandsforseti virðist hafa náð fram flestum helstu kröfum sínum varðandi Úkraínu. Austurhéruðin fá aukna sjálf-
stjórn og ESB opnar á viðræður um helstu áhyggjuefni Pútíns. Í kvöld á að hefjast vopnahlé, sem gæti reynst brothætt.
Að nokkru leyti stendur Vladímír Pútín Rúss-landsforseti uppi sem sigurvegari eftir frið-a rs a m n i nga n a u m Úkraínu, sem gerðir
voru á nærri sextán klukkustunda
löngum næturfundi í Minsk í
Hvíta-Rússlandi nú í vikunni. Að
minnsta kosti ef framvinda mála
verður nokkurn veginn í samræmi
við það sem samþykkt var á fund-
inum.
Hann virðist hafa náð fram
flestum helstu kröfum sínum og
sneri heim til Rússlands sem frið-
arhöfðingi hinn mesti.
Þannig fá uppreisnarmenn í
austurhluta landsins, sem Rúss-
ar hafa stutt leynt og ljóst, vil-
yrði um stjórnarskrárbreytingar
sem eiga að tryggja austurhéruð-
unum Donetsk og Luhansk aukna
sjálfstjórn, þótt ekki sé skilgreint
nánar hve langt eigi að ganga í
þeim efnum.
Þetta hefur frá upphafi verið
ein helsta krafa Vladímírs Pútín
Rússlandsforseta fyrir hönd upp-
reisnarmannanna. Enn á þó eftir
að útfæra þessar stjórnarskrár-
breytingar, en að minnsta kosti
hefur stjórnin í Kænugarði feng-
ist til þess að ræða þennan mögu-
leika í fullri alvöru.
Þá fær Pútín loforð um að eitt
helsta áhyggjuefni hans í Úkraínu-
deilunni verði rætt, en það er sam-
starfssamningur Úkraínustjórnar
við Evrópusambandið, sami samn-
ingur og upphaflega varð til þess
að ólgan í Úkraínu hófst þegar
Janúkovítsj, þáverandi forseti,
ákvað skyndilega að fresta því að
undirrita þennan samning.
Það sem ætlast er til af Pútín
Á móti hefur Pútín reyndar þurft
að gefa eftir kröfur um að stjórnin
í Kænugarði fari frá völdum. Hann
hefur frá upphafi litið á hana sem
ólöglega byltingarstjórn öfga-
manna sem rússneskumælandi
íbúum austurhluta Úkraínu stafi
beinlínis hætta af. Verði stjórnar-
skrárbreytingarnar uppreisnar-
mönnunum þóknanlegar ætti það
áhyggjuefni þó í sjálfu sér að vera
úr sögunni.
Pútín hefur auk þess lofað að
beita áhrifum sínum og sjá til
þess að uppreisnarmennirnir
haldi vopnahléð. Hann þarf svo
einnig að sjá til þess að rússneskir
hermenn og aðrir Rússar, sem
farið hafa yfir landamærin til að
berjast með uppreisnarmönnum,
haldi aftur til síns heima.
Evrópusambandið hótar því
svo að frekari refsiaðgerðir gegn
Rússlandi verði að veruleika, tak-
ist ekki að koma þessu friðarsam-
komulagi í framkvæmd. Á hinn
bóginn hafa Evrópusambandið og
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn heit-
ið því að hjálpa Úkraínubúum við
uppbyggingu efnahagslífsins eftir
þetta langvarandi stríð í austur-
hlutanum.
Brotthættur friður
Spurningin snýst svo um fram-
haldið, bæði hvort uppreisnar-
menn sætta sig við að gefa eftir
vopnavöld sín í austurhéruðun-
um og einnig hvort Úkraínustjórn
sættir sig við að koma raunveru-
lega til móts við uppreisnarmenn
hvað varðar stjórnarskrárbreyt-
ingarnar.
Verði viðleitni beggja aðila bara
til málamynda, eins og til þessa,
má búast við því að allt fari fljót-
lega úr böndunum eina ferðina
enn.
Og jafnvel þótt niðurstaðan
verði ásættanleg fyrir báða, þá
líður væntanlega langur tími þang-
að til menn jafna sig á tíu mánaða
harðvítugri borgarastyrjöld sem
hefur kostað meira en fimm þús-
und manns lífið.
Klofin þjóð
Úkraína hefur í reynd verið klof-
in þjóð um langa hríð. Þótt úkra-
ínska og rússneska séu náskyld
tungumál, þá eiga rússneskumæl-
andi íbúar austurhlutans stundum
erfitt með að skilja úkraínskuna
sem íbúar vesturhlutans tala.
Og þótt skólakerfið hafi áratug-
um saman séð til þess að íbúar
vesturhlutans kunni nánast allir
rússnesku mjög vel, þá vilja þeir
almennt ekki gefa úkraínskuna
upp á bátinn. Þvert á móti þá vilja
þeir snúa við þeirri áratugalöngu
valdastöðu tungumálanna, sem á
rætur að rekja til Sovétríkjanna
og tryggði rússneskunni jafnan
ótvíræða yfirburði sem mikil-
vægara tungumál en úkraínska.
Þessa viðleitni vesturhlutans
upplifa íbúar austurhlutans hins
vegar sem yfirgang og vilja ekk-
ert endilega þurfa að leggja á sig
að læra úkraínsku, hvað þá meira.
Rússum hefur því orðið tíðrætt
um ofríki úkraínskra þjóðernis-
sinna gagnvart rússneskumæl-
andi íbúum austurhlutans. Því til
stuðnings hafa Rússar óspart bent
á að stjórnmálaflokkar með aug-
ljósar rætur í nýnasisma eigi nú
aðild að stjórninni í Kænugarði.
Sú stjórn hafi tekið völdin á síð-
asta ári eftir að hafa hrakið úr
embætti lýðræðislega kjörinn
forseta, sem fæddur er í austur-
héruðunum.
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
r
50km
KÆNU-
GARÐUR
RÚSSLAND
Stækkað
svæði
Ú K R A Í N A
Krímskagi
Innlimaður í
Rússland
Stanytsia
Luhanska
Luhansk
Horlivka
Shakhtarsk
Krasny Luch
Donetsk
Volnovakha
Mariupol
Novoazovsk
ASÓVSHAF
D o n e t s k -
h é r a ð
Ú K R A Í N A
R Ú S S L A N D
L u h a n s k -
h é r a ð
Krasnoarmiisk
SchastiaLysychansk
Izvaryne
PopasnaKramatorsk:
Höfuðstöðvar
Úkraínuhers Artemivsk
Debaltseve:
Umsátur
uppreisnarmanna
Yfirráðasvæði uppreisnar-
manna 12. febrúar
50 km vopnlaust
griðabelti
FRIÐARSAMKOMULAGIÐ
➜ Þrátt fyrir friðarsamkomulag hafa hörð átök haldið áfram í
austanverðri Úkraínu, einkum í og umhverfis bæinn Debaltseve
þar sem uppreisnarmenn segjast hafa umkringt stjórnarherinn.
NORDICPHOTOS/AFP
VÍGBÚNAÐUR
Aðskilnaðarsinnar á
skriðdreka í Luhansk-
héraði í október
síðastliðnum.
1
3
-0
2
-2
0
1
5

2
1
:1
2
F
B
1
1
2
s
_
P
0
7
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
7
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
3
D
0
-1
4
A
4
1
3
D
0
-1
3
6
8
1
3
D
0
-1
2
2
C
1
3
D
0
-1
0
F
0
2
8
0
X
4
0
0
3
B

F
B
1
1
2
s
C
M
Y
K