Skessuhorn - 26.06.2013, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 2013
Sumarið er tíminn til að huga að
matjurtagarðinum. Margskonar
jurtir er hægt að rækta í garðinum
heima á handhægan hátt og ættu
lesendur Skessuhorns með græna
fingur ekki að láta tækifærið
framhjá sér fara. Meðal þeirra
tegunda sem hægt er að rækta eru
jarðarber. Sædís Guðlaugsdótt-
ir í Gróðrarstöðinni Gleym-mér-
ei í Borgarnesi mælir sterklega
með ræktun jarðarberja sem hún
segir auðvelda í framkvæmd. Sæ-
dís leggur til að best sé að kaupa
góða tegund til að byrja með, t.d.
Glímu, sem gefur góð og safarík
ber. „Plantan skal sett niður með
20 – 25 sm. millibili í jörðu. Best
er að vera með karm í kringum
plönturnar sem hægt er að loka,
ýmist með plasti yfir harðasta vet-
urinn, akryldúk yfir kaldar nætur
að vori og svo með neti yfir berja-
tímabilið,“ segir Sædís. „Mamm-
an,“ sem hún kallar hverja plöntu,
„kemur með blómklasa snemma
vors og þá er gott að leyfa henni
að hafa bara 3-4 laufblaðaleggi á
meðan hún býr til fleiri klasa, þá
er hún viljugri til að blómstra.“
Yfir daginn segir Sædís að ekki
eigi að loka yfir plönturnar. „Það
verður að vera opið svo flugur
komi og frjóvgi blómin en gott er
hins vegar að loka á köldum nótt-
um. Loks þegar hvít blóm sjást
ekki lengur þá skal hætta að taka
burtu elstu laufblöðin og láta upp-
skeru-mömmuna í friði.“ Þegar
hausta tekur segir hún að mamm-
an sé komin með „börn“ (jarð-
arber), sem hanga á 20-25 sm.
legg. „Fyrir 1. september er best
að taka burtu alla leggina og nýju
plönturnar og allt lauf sem er á
mömmunni, hreinsa og setja nýtt
yfirlag kringum hana, t.d mold,
skeljasand eða trjákurl. Gott er
að muna að láta ekki nýju plönt-
urnar gróðursetja sig kringum
mömmuna. Ég mæli með að þau
séu færð í næsta hólf/pláss og þar
framhaldið ræktun á sama máta
og gert var,“ segir Sædís sem segir
að þegar búið verði að hreinsa og
klippa sé gott að loka yfir og láta
plöntuna koma með ný blöð fyr-
ir frost. Ef lokað er allan veturinn
segir hún að passa þurfi að vökva
því það þornar mjög undir plast-
inu. „Skynsamlegt er að vökva
með uppleystum áburði að vori
og öðru hverju. Ræktendur skulu
gæta þess að nota ekki of mikið af
köfnunarefni svo blaðvöxtur verði
ekki of mikill.“
Sædís hvetur að endingu fólk
til að skrá ártal og fjölda plantna
sem gróðursettar eru fyrir hvert
ár. Mikilvægt sé að hafa yfirlit yfir
ræktunina sem hægt er að end-
urtaka aftur og aftur. Eftir sex ár
megi síðan skipta út fyrstu upp-
skeru-mömmunni, því þá ber hún
ekki fleiri ávexti. Með þessu móti
er hægt að rækta keðju jarðar-
berjaplantna sem gefa eigandan-
um bústin og fersk jarðarber til að
nota, beint úr garðinum.
hlh
Sumarið fer vel af stað í gróðrar-
stöðinni á Þorgautsstöðum í Hvít-
ársíðu. Stöðina reka hjónin Árni B.
Bragason og Þuríður Ketilsdóttir á
Þorgautsstöðum II og selja þau fjöl-
breytt úrval trjáa og runna auk mat-
og kryddjurta. Einnig hafa þau til
sölu rósaplöntur, nokkrar tegund-
ir af sumarblómum og berjarunna
svo dæmi séu tekin. Árni segir söl-
una hingað til ágæta, ekki síst í mat-
jurtartegundum, þar sem gætir auk-
ins áhuga í ár. Það segir hann góð
tíðindi en heldur hafi síðustu tvö
ár dregið úr þeim áhuga á matjurt-
um sem gerði vart við sig í kjölfar
bankahrunsins 2008. Aukninguna
segir Árni ekki síst að þakka þátt-
unum Hið blómlega bú sem sýnd-
ir hafa verið á Stöð 2 undanfarn-
ar vikur. „Gestgjafi þáttarins, hann
Árni í Árdal, lagði leið sína til okk-
ar í einum þættinum og keypti nær
allar matjurta- og kryddtegundir
sem við bjóðum upp á til að planta
í garðinn sinn heima í Árdal. Eft-
ir þessa kynningu hafa margir lagt
leið sína til okkar til að fylgja for-
dæmi hans, enda var Árni ákaflega
ánægður með jurtirnar. Þetta var
því góð kynning fyrir okkur,“ seg-
ir Árni sem segir þættina fróðlega
og vel heppnaða og sérlega góða
kynningu fyrir Borgarfjörðinn.
Gróðrarstöðin á Þorgautsstöð-
um er sambland af aukavinnu og
áhugamáli hjá Árna og Þuríði en
stöðin er við afleggjarann að bæn-
um af Hvítársíðuvegi. Aðalstarf
Árna er sauðfjárræktarráðunautur
hjá nýrri Ráðgjafarmiðstöð land-
búnaðarins, en Þuríðar sem skóla-
liði hjá Grunnskóla Borgarfjarðar á
Kleppjárnsreykjum. Saman eru þau
einnig með sauðfjárbúskap heima
á Þorgautsstöðum. Árni segir við-
Uppskera í jarðarberjaræktinni
í garðyrkjustöðinni í Sólbyrgi á
Kleppjárnsreykjum í Borgarfirði er
í fullum gangi þessa dagana. Þeg-
ar blaðamaður Skessuhorns leit við
þar á fimmtudaginn voru starfs-
menn stöðvarinnar í óða önn að
tína og pakka niður í öskjur fyrri
uppskeru ársins. Að sögn Einars
Pálssonar garðyrkjubónda í Sól-
byrgi er þetta fyrsta stóra jarðar-
berjauppskera stöðvarinnar síðan
tekið var í notkun um 2.800 fer-
metra gróðurhús á staðnum í vet-
ur til ræktunarinnar. „Við byrjuð-
um að rækta jarðarber í þessu húsi
í febrúar en vorum áður með litla
ræktun í 200 fermetra gróðurhúsi.
Uppskeran lét að vísu aðeins standa
á sér þó veður hafi verið gott fram-
an af vori og er hún seinna en við
áætluðum vegna þessa að lítið sól-
skin var á tímabili. En eftir að sól-
in tók að birtast á nýjan leik fyrir
nokkrum dögum hefur uppskeran
tekið við sér og höfum við nú hafið
pökkun af fullum þunga. Við vönd-
um okkur vel við pökkun, tínum
svo að segja beint ofan í öskjurn-
ar og reynum að handfjatla berin
sem minnst,“ segir Einar sem rekur
stöðina ásamt Kristjönu Jónsdóttur
eiginkonu sinni.
Alls eru á bilinu 7-8 starfsmenn
í Sólbyrgi yfir há uppskerutímann
enda krökkt af eldrauðum jarðar-
berjum til að tína og pakka niður
fyrir neytendur. Seinni uppskeran
verður svo tínd í haust. Einar seg-
ir jarðaberin frá Sólbyrgi hafa feng-
ið góðar viðtökur meðal neytenda
en þau eru seld í gegnum Sölu-
félag garðyrkjumanna og má finna
í helstu matvöruverslunum lands-
ins. Einnig er hægt að kaupa berin
á Sveitamarkaðnum Ljómalind í
Borgarnesi og í snotrum sölubás
við heimreiðina að Sólbyrgi þar
sem vegfarendur afgreiða sig sjálf-
ir. Í Ljómalind á fólk meira að segja
kost á að kaupa heilar jarðaberja-
plöntur með berjum frá stöðinni
sem einnig hægt er að nota í eig-
in ræktun. Á báðum sölustöðunum
er einnig boðið upp á aðrar afurðir
Sólbyrgis svo sem gulrætur, krydd-
jurtir, gúrkur, paprikur og marglita
kirsuberjatómata. hlh
Jarðarber er hægt að nýta á fjöl-
breyttan hátt í matargerð, ekki síst í
margskonar gómsæta eftirrétti.
Auðvelt að rækta
jarðarberja plöntukeðju
Sædís Guðlaugsdóttir við jarðarberjaplönturnar í Gleym-mér-ei.
Hrafnhildur Einarsdóttir, dóttir Einars og Kristjönu, með nýtínd jarðarber.
Jarðarberjauppskeran
hafin í Sólbyrgi
Einar Pálsson (t.h.) garðyrkjubóndi í Sólbyrgi ásamt Halldóri Torfasyni starfs-
manni stöðvarinnar við pökkun.
Fjölbreytt úrval trjáa og runna er meðal þess sem er til sölu á Þorgautsstöðum.
Finna fyrir auknum áhuga á matjurtum
skiptavini stöðvarinnar koma víða
að. Hann og Þuríður selja mest af
trjám og runnum fyrir garða, ekki
síst sumarhúsagarða, en eigendur
sumarhúsa eru meðal helstu við-
skiptavina þeirra. „Þá kemur fólk
til okkar úr Dölunum og frá Akra-
nesi en heimamenn í uppsveitum
eru einnig duglegir að koma. Sumir
koma ár eftir ár og hafa verið í við-
skiptum lengi,“ segir hann. „Tíma-
bilið byrjar iðulega þegar liðið er á
vorið og er reytingur af fólki á ferð-
inni í maí. Loks þegar veðrið batn-
ar og sumarleyfi hefjast í júní aukast
heimsóknir til okkar. Mest er þó
iðulega að gera um helgar á sumr-
in,“ segir Árni að lokum.
hlh
Árni B. Bragason og Þuríður Ketils-
dóttir í Gróðrarstöðinni á Þorgauts-
stöðum.