Skessuhorn - 26.06.2013, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 2013
Ó hve reytingsengið þitt átti margan fúlan pytt
Vísnahorn
Ég held að mér sé óhætt
að fullyrða að engin lífvera
hefur haft eins mikil áhrif
á nærumhverfi sitt og bú-
svæði hér á jörð og mann-
skepnan. Sumt til góðs fyrir allavega tegund-
ina sjálfa eða hluta hennar, að minnsta kosti um
hríð en annað er bæði okkar tegund og öðrum
til mestu óþurftar. Trúlega fer engin tegund eins
illa með fæðu sína og mannkynið eða sérstaklega
sú undirgrein þess sem nefnist Vesturlandabú-
ar. Þó er það ekki fyrr en um miðja síðustu öld
að það fór að þykja sjálfsagt að allir hefðu nóg að
borða. Stundum ber það við að dýr eins og mink-
urinn og stöku sinnum tófan færa sig niður á plan
mannsins og fara að drepa sér til skemmtunar en
slíkt er yfirleitt litið frekar óhýru auga. Margir
halda því fram að tófan og varpfuglarnir finni sitt
jafnvægi með tímanum og það er í sjálfu sér vafa-
laust rétt. Spurningin er bara hvar það jafnvægi
lendir ef málin eru látin stjórnlaus. Svolítið hætt
við að geti hallað á mófuglinn. Fyrir margt löngu
var ort um tófuna sem sumum þykir raunar falleg
þó mér finnist það ekki:
Það tjáir ekki að tala um það þó tófan bíti.
Hún verður að hafa eitthvert æti
á meðan hún dregst á fæti.
Sá matur sem fyrir ekki svo mörgum árum
var einfaldlega venjulegur hversdagsmatur á
flestum heimilum er nú tæpast nefndur á nafn
án þess menn hrylli sig og oji. Í skásta falli
nefndur þorramatur og fjölmiðlamenn spyrja
reglulega í forundran hvort einhver borði
þetta virkilega. Ekki einu sinni hægt að fá
signa grásleppu lengur. Ekki eru þó allir full-
komlega sáttir við þessa þróun samanber Jó-
hann Hannesson:
Þegar ekkert fæst salt, kæst né sigið
og sést ei við húsveggi migið.
Þegar öll fæða er dóssett
og allsstaðar klósett
þá er örlaga víxlsporið stigið.
Reglulega byrja umræður um hvalveið-
ar okkar og eins og vanalega sýnist sitt hverj-
um. Reyndar hef ég aldrei séð að það sé sér-
staklega frábrugðið að drepa og éta hval eða
hverja aðra lifandi skepnu. Ekki verður tutt-
ugu tonna hvalur til úr engu og allt sem við
leggjum okkur til munns hefur með einhverj-
um hætti verið lifandi þó sumum þyki það
meiri glæpur að drepa hval heldur en mús-
lima. Í stjórnarrímu 1987 yrkir Jóhannes
Benjamínsson um Halldór Ásgrímsson:
Margur kítir kapteinninn
kvóti lítill er um sinn
Halldór grýtir harðsnúinn
hvalaskít í grænfriðinn.
Ættarmót og aðrir átthagahittingar eru
mjög í tísku um þessar mundir og Böðvar
Guðlaugsson byrjaði sinn Átthagafélagssöng
á þessa leið:
Blessað þokubælið mitt
byggðin yst á norðurhjara!
Ó hve reytingsengið þitt
átti margan fúlan pytt.
Sólarljósið silfurlitt
signi þig um eilífð bara.
Blessað þokubælið mitt
byggðin yst á norðurhjara.
Hýrust byggð sem herrann gaf
hér á jörðu fólki sínu.
(Kollótt fjöll í fisklaust haf
fara mættu í bólakaf.)
Bragðið finn ég ennþá af
útmánaðatrosi þínu.
Hýrust byggð sem herrann gaf
hér á jörðu fólki sínu.
Í Bragskælingarímu segir Lúðvík Kemp
svo frá lífsbasli og heimilisháttum Árna skálds
Sveinssonar þegar hann flutti til Siglufjarðar:
Djöfuls svik og síldarleysi
settu strik í reikninginn.
Safnaðist ryk á sálarhreysi,
seint burt viku óhöppin.
Glúpnaði sprund er gerðust undur
en greiddust sundur málin flækt.
Tryggðum bundinn törgulundur
tók að stunda hænsnarækt.
Keypti hana og hænur margar,
hokri vanur stálaþór.
Ýfðu granir ótal vargar,
Andskotanum blöskra fór.
Hneykslaðist á hana siðum
hjörva kvistur þá um sinn.
Á holdsins lystisemdasviðum
sá í fyrstu vanmáttinn.
Það virðist nokkuð lífsseig þessi viðleitni
hjá mannkyninu að hafa einhverja tilburði að
seðja hungur sitt þó Jesú Kristur sem við eig-
um nú víst að taka okkur til fyrirmyndar hafi
fastað í fjörutíu daga í eyðimörkinni að því er
Biblían segir og Tryggvi Magnússon nefnir í
sinni rímu:
Jesú Kristur auðn út á
öngvar vistir hafði hjá,
mikið þyrsti manninn þá
matarlyst nam einnig fá.
Sverðahróki svinnum þar
sultur jók á freistingar,
gaula tóku garnirnar,
getur bók um hörmungar.
Másuðu lungun eymdaróm,
urgaði tunga skrældan góm,
undir sungu iðrin tóm
ógnar hungurlegum róm.
Kölski girnist Kristi að ná,
kjafti firnaljótum brá,
fölskum glyrnum gaurinn sá
gaut einbirni drottins á.
Best er að reyna brögð ótrauð,
böls óhreinast sagði skauð,
þessum steinum breyttu í brauð,
bannaðu mein og léttu nauð.
Guðs ef réttur arfi ert,
allvel þetta færðu gert,
það mun frétta þykja vert,
þrjótur prettvís mælti bert.
Drottins sauður svar nam tjá
svörtum kauða vítis þá:
Lifa brauði einu á
enginn hauðurbúi má.
Því á storðu má hver mann,
meiður korða segja vann,
mat sem borðar mjög góðan,
með Guðs orðum blanda hann.
Kannske það væri nú rétt að breyta aðeins
um tón augnablik og í tilefni af sólstöðunum
birta þessa ágætu vísu eftir Bjarna frá Gröf:
Farðu sól úr sæ að rísa
sendu jarðarbörnum yl,
þegar geislar þínir lýsa,
þá er gott að vera til.
Ekki varð þetta nú langvarandi hugarfars-
breyting hjá mér og líklega við hæfi að snúa
sér aftur að syndinni enda er hún mér löngum
hugstæð sem og fleirum:
Hví að binda hug við kross
hel og lyndisundir
fyrst að syndin færir oss
flestar yndisstundir?
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Lestur minn á grein um fyrirhug-
aðar framkvæmdir í Skallagríms-
garði (Skalló) í seinasta Skessu-
horni er kveikjan að þessum skrif-
um mínum. Nú á að fá aðkomu-
mann, landslagsarkitekt, til að að
endurhanna Skalló. Það hringdu
ótal viðvörunarbjöllur þegar ég las
greinina. Er nú enn eitt umhverf-
isslysið í uppsiglingu? „Lagt er til
að grisjaður verði allt að helming-
ur trjáa í garðinum.“ Þarna ætlar
þessi aðkomumaður sér að eyði-
leggja mestu perlu okkar Borgnes-
inga og fá vel greitt fyrir frá sveit-
arfélaginu.
Mistök sem þessi verða ekki aft-
ur tekin, það hefur tekið trén vel
yfir hálfa öld að vaxa og það mun
taka annan eins tíma að bæta skað-
ann. Ég athugaði hverjir væru í um-
hverfis- og skipulagsnefnd Borg-
arbyggðar en frá þeim er tillag-
an komin. Þarna eru fjórir herra-
menn, allir utanbæjarmenn utan
einn sem býr í Borgarnesi. Ég spyr,
hverjar eru hvatirnar að baki þess-
ari ákvörðun? Hönnun Skalló er
frábær eins og hún er, engin ástæða
til að láta grufla í henni.
Vissulega má segja að alltaf sé
nauðsynlegt að grisja eitt og eitt tré
í garði sem þessum, það er verk-
efni handa reyndum garðyrkju-
manni, en þessar tillögur fela í sér
eyðileggingu garðsins. Ég hef tal-
að við hundruð ferðamanna sem í
Borgarnes koma og er það áberandi
hvað margir tala um fegurð garðs-
ins okkar.
Við Borgnesingar höldum þrjár
fastar hátíðir á hverju ári í Skalló:
Sautjánda júní, Brákarhátíð og
Sauðamessu. Það er hinum háa
trjágróðri að þakka að alltaf er logn
í Skalló og þannig viljum við hafa
það.
Svo virðist sem við íbúar bæjar-
ins verðum stöðugt að vera á varð-
bergi gagnvart umhverfishryðju-
verkamönnum. Fyrir um það bil
tuttugu árum ætlaði þáverandi bæj-
arstjóri að stífla Brákarsund með
landfyllingu og brjóta niður brúna,
en þá rönkuðu bæjarbúar við sér og
af stað fór þverpólitísk undirskrift-
aherferð og slysinu var afstýrt. Það
sama þarf að endurtaka sig núna.
Skalló er flestum okkar Borgnes-
inga helgur reitur, en það virð-
ast þeir í Umhverfis- og skipulags-
nefnd ekki skilja - ennþá.
Skallagrímsgarður er samkomu-
staður okkar Borgnesinga, okk-
ar eign og stolt, þangað eru all-
ir sem ganga vel um velkomnir, en
þeir sem vilja eyðileggja hann óvel-
komnir.
Ég hvet þig ágæti Borgnesingur
sem þetta lest, að mótmæla þess-
um fyrirhuguðu framkvæmdum og
senda tölvupóst til sveitarfélags-
ins eða hafa samband við „þinn“
sveitarstjórnarmann og láta álit þitt
í ljós. Einnig þætti mér gaman að
heyra frá þér ef þú ert á sama máli
og ég, stöndum saman og stöðvum
þessa vitleysu.
Með bestu kveðju,
Þorleifur Geirsson, Borgarnesi
gullhamrar@talnet.is
Pennagrein
Skallagrímsgarði til varnar
Skemmtun í Skallagrímsgarði á unglingalandsmóti 2010. Ljósm. hb.
Sólarhrings sólstöðugöngu um
þjóðgarðinn Snæfellsjökul lauk á
hádegi á sunnudaginn í Tröðinni
á Hellissandi. Gangan hófst laug-
ardaginn 22. júní í Dritvík þar sem
Bárður Snæfellsás tók land og end-
aði göngufólk för sína réttum sól-
arhring síðar. Jón Jóel Einarsson
var fararstjóri sólstöðugöngunnar
sem kennd er við björgunarsveit-
ina Lífsbjörg undir Jökli. Þetta er
í annað skipti sem sólstöðugang-
an er farin og var hún afbragðs-
vel heppnuð líkt og í fyrra. Veðr-
ið lék að þessu sinni við göngu-
fólkið sem naut umhverfis, útsýn-
is og menningar svæðisins. Heima-
menn tróðu upp með ýmsan fróð-
leik og skemmtun nánast alla leið-
ina en m.a. var farið yfir sögu Bárð-
ar Snæfellsáss, fólki var boðið í fót-
anudd og fleira til gamans gert und-
ir skipulagningu ferðaþjónustufyr-
irtækisins Út & vestur sem Jón Jóel
rekur ásamt eiginkonu sinni. Sam-
starfsaðilar voru Þjóðgarðurinn
Snæfellsjökull og björgunarsveitin
Lífsbjörg. mm
Göngunni lauk í Tröðinni á Hellissandi í hádeginu á sunnudaginn. Þar þakkaði Jón
Jóel fólki samfylgdina og Bárði Snæfellsás fyrir afbragðsgott ferðaveður.
Kjöraðstæður til
sólarhrings sólstöðugöngu