Læknablaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 28

FRÆÐIGREINAR / LYFLÆKNINGAR-KRABBAMEIN
Number
16
14
12
10
8
6
4
2
0
L
I I
■ ■III
■ 1111
■ Female
E
^ <9 & #r <§P <§? ^ & #
Age at diagnosis
Figure 1. Age (years) at diagnosis ofhepatocellular carcinoma.
Cumulative survival (%)
Follow up (months
Figure 2. Survival of
patients witlt hepatocellular
carcmoma.
Evrópu (3,4). Ekki er til einhlít skýring á því en
aukningin er að nokkru leyti rakin til faraldurs af
lifrarbólgu C. Lifrarfrumukrabbamein er illvígur
sjúkdómur. Æxlið greinist yfirleitt seint og horfur
sjúklinga eru slæmar. Faraldsfræði lifrarfrumu-
krabbameins hefur ekki verið rannsökuð hér á landi
áður. Þeir sjúkdómar sem teljast til helstu
áhættuþátta svo sem skorpulifur og lifrarbólgur af
völdum veira eru ekki taldir eins algengir hér á landi
og víða annars staðar (5).
Megintilgangur þessarar rannsóknar var að
athuga nýgengi og áhættuþætti lifrarfrumukrabba-
meins á íslandi.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin náði til allra íslendinga sem greindust
með lifrarfrumukrabbamein frá 1. janúar 1984 til 31.
desember 1998. Skilmerki við val þátttakenda var að
greining væri staðfest með vefjasýni (SNOMED
flokkun = T56000, M81703). Leitað var í tölvuskrám
Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði (RH) að
öllum þeim sem fengu vefjagreininguna krabbamein
upprunnið í lifur. Gerð var sams konar leit í skrám
meinafræðideildar Fjórðungssjúkrahússins á Akur-
eyri. Ef einhver vafi virtist á greiningunni endur-
skoðaði vefjameinafræðingur (JGJ) sýnin. Einnig var
leitað í Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags Islands
að öllum þeini sem fengu greininguna illkynja mein í
lifur (C22.0, ICD-10 og 1550, ICD-9) á tímabilinu. Ef
vefjafræðilega greiningu vantaði var athugað hvort
gerð hefði verið frumurannsókn (cytology). Þannig
var gerð tvöföld leit til að tryggja sem best að öll
tilfelli væru talin með.
Upplýsingar um meingerð æxlis og lifrar-
sjúkdóma voru unnar úr vefjagreiningarsvörum og
krufningarskýrslum Rannsóknastofu Háskólans í
meinafræði og meinafræðideildar Fjórðungssjúkra-
hússins á Akureyri. Sérstaklega var athugað hvort
lýst væri sjúklegum breytingum í lifrarvef utan
æxlis. Upplýsinga um greiningu, lifrarsjúkdóma og
aðra áhættuþætti, einkenni, rannsóknarniður-
stöður, útbreiðslu æxlis, sjúkdómsgang og meðferð
var aflað úr sjúkraskrám sjúkrahúsa.
Lifun var metin með því að leita í þjóðskrá
Hagstofu íslands að skráningu þátttakenda þann
31. desember 1998 sem var lokadagsetning í eftir-
fylgni rannsóknarinnar. Dánarvottorð voru
athuguð með tilliti til dánarorsakar.
Við tölfræðilega gagnavinnslu voru forritin
Excel og SPSS notuð. Við útreikninga á lifun var
notuð Kaplan-Meier aðferð. Utreikningar á ný-
gengi voru byggðir á mannfjöldatölum frá Hagstofu
íslands. Við útreikninga á aldursstöðluðu nýgengi
var miðað við alþjóðlegt staðalþýði (tölur frá
Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands).
Tilskilin leyfi fyrir rannnsókninni voru fengin hjá
Tölvunefnd og Vísindasiðanefnd.
Niðurstöður
Alls greindist 71 einstaklingur með lifrarfrumu-
krabbamein á tímabilinu samkvæmt vefjagreiningu,
51 karl og 20 konur. Auk þess voru átta einstaklingar
í Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands með
klíníska greiningu án þess að vefjagreining lægi fyrir.
í engu þessara tilvika hafði frumurannsókn verið
gerð og voru þeir því útilokaðir.
Meðalaldur við greiningu var 69,3 ár hjá körlum
(aldursbil 18-95 ár) og 72,9 ár hjá konum (aldursbil
52-89 ár). Flestir greindust á aldrinum 60-90 ára
(mynd 1).
528 Læknablaðið 2001/87