Læknablaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 43

UMRÆÐA & FRÉTTIR / PERSÓNUVERND OG FRIÐHELGI EINKALÍFS
fram undir nauðung. Lagasetningu um mannrétt-
indi hefur fleygt mjög fram að undanförnu og
henni hefur fylgt vaxandi umræða um
mannréttindamál. Ragnar kvað lögin ganga á
skjön við þessa þróun. Að hans mati væri einfald-
lega engin lausn að óbreyttum lögum, eina sem
gæti leyst gagnagrunnsmálið úr þeim hnút sem það
er í væri endurupptaka á Alþingi, í raun væri mál-
ið ekki flóknara en svo
Friðrík Vagn sagðist byggja afstöðu sína á eigin
siðviti, en vegna framkominnar spurningar um
það hvort hann myndi standa í vegi fyrir flutningi
upplýsinga úr sjúkraskrám yfir í miðlægan
gagnagrunn, ef sjúklingur æskti þess, kvað hann
svo ekki vera.
Spurt var hvort einstaklingunum í samfélaginu
bæri ekki samfélagslegar skyldur til þess að veita
upplýsingar læknisfræðinni til framþróunar og þar
með skylda til þess að senda upplýsingar í gagna-
grunninn.
Vilhjálmur taldi spurninguna fremur sovéska í
eðli sínu og taldi einnig vafasamt að gagnagrunn-
urinn yrði svo vísindalegt tæki sem margur vildi
vera láta. Hann varaði við því að í skjóli þess að
verið væri að stuðla að framförum gæfu menn eft-
ir nausðynlegt, skriflegt samþykki fyrir þátttöku í
læknisfræðilegri rannsókn. Vegna framkominna
athugasemda um það, að ekki hefði alltaf verið
farið kórrétt með persónulegar heilsufarsupplýs-
ingar til þessa, kvað Vilhjálmur það varla eiga að
leiða til þess að lögleitt yrði að fara óvarlega með
slíkar upplýsingar.
Ragnar benti á að lögin um gagnagrunn vísa
ekki einungis til framtíðar heldur eru þau aftur-
virk, til dæmis gagnvart látnum einstaklingum, en
þeir sem sömdu lögin virðst hafa litið á látna ein-
staklinga sem réttlausa. Ragnar kvað mjög sjald-
gæft að þannig væri stefnt gegn sjálfræði einstak-
linga í lagasetningu og benti á að æra látinna nyti
lagaverndar. Hvorki hafi verið sýnt fram á að
þetta væri gert í þágu vísinda né almannaheilla.
Auk þessa benti hann á að lögin brytu gegn barna-
sáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Einn fyrirspyrjenda spurði af hverju mönnum
þætti opið samþykki betra en neitunarvaldið sem
fyrir liggur í lögunum. Hann kvaðst ekki viss um
hvort fæli í sér meiri virðingu fyrir sjálfsákvörðun-
arrétti einstaklinganna. Fyrirspyrjandi benti enn-
fremur á að í lögunum væru skýr ákvæði um það,
hverjir skuli fjalla um þær upplýsingar sem útúr
grunninum fara.
Fram kom að fæstir virðast vita að enn er unnt
að segja sig frá grunninum og einn fundargesta
benti á þann möguleika, svo kyndugt sem það
kann að hljóma, að ef til vill yrði eini raunuveru-
legi gagnagrunnurinn sem útúr öllu stappinu
kæmi, gagnagrunnurinn um þá sem sagt hafa sig
Friðrik Vagn Guðjónsson, Vilhjálmur Árnason, Ragnar Aðalsteinsson og Björg
Rúnarsdóttir sátu ípallborði....
... ásamtJóni Snœdal og Tómasi Zo'éga.
frá grunninum! En mergurinn málsins leynist ef til
vill í þeim orðum Ragnars Aðalsteinssonar að
gagnagrunnslögin gengju út frá því, að upplýsingar
sem sjúklingur veitti lækni í sína eigin þágu,
breyttust í fjárhagsleg verðmæti og það væri
ástæða þess að brjóta mætti mannréttindi.
-bþ
Læknablaðið 2001/87 543