Læknablaðið - 15.01.2006, Side 31

FRÆÐIGREINAR / KRANSÆÐAÞRENGSLI
rannsóknin sýndi að stór kransæðabláæð þrýsti
þar á (mynd 9).
Vinstri umfeðmingskvísl: Samræmi milli úr-
lestrar TS-rannsóknar og hjartaþræðingar var gott
í efri hluta þessarar kvíslar en lakara fyrir miðhlut-
ann og útlægar greinar þar sem TS-rannsóknin var
greinilega síðri til mats á þrengslum.
Umræða
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að í saman-
burði við kransæðamyndatöku með hjartaþræð-
ingu getur TS-rannsókn með viðunandi nákvæmni
greint marktæk þrengsli í kransæðum sem eru yfir
2,0 mm í þvermál. Ennfremur virðist TS-mynd-
greining á kransæðum henta til að útiloka krans-
æðasjúkdóm hjá einstaklingum með litlar líkur á
kransæðaþrengslum. Með auknum aldri og æða-
kölkunarbreytingum í kransæðum gætir hins vegar
vaxandi misræmis í samanburði við niðurstöður
hjartaþræðingar og er það í samræmi við erlendar
rannsóknir (4). Samanburðurinn í núverandi rann-
sókn var afturvirkur og ekki staðlaður tími milli
rannsóknanna sem vissulega getur að hluta skýrt
mismun í stigun á kransæðabreytingunum. Ekki
var sérstaklega valið í rannsóknarhópinn og hann
einkennist af því að oftast er um einstaklinga að
ræða með ósérhæfða brjóstverki og áhættuþætti
fyrir kransæðasjúkdómi fremur en sjúklinga með
dæmigerða hjartaöng sem líklegra er að læknar
sendi í hjartaþræðingu.
í samanburði við hjartaþræðingu metur TS-
rannsókn best miðhluta framveggskvíslar og
efsta hluta umfeðmingskvíslar vinstri kransæðar,
ofmetur breytingar í vinstri aðalstofni og efst í
framveggskvíslinni, en vanmetur almennt útlægar
greinar vinstri kransæðar. Ennfremur getur TS-
rannsókn vanmetið breytingar í öllum æðahlutum
hægri kransæðar, oft vegna tæknilegra vandamál
við myndgreiningu. Æðin liggur umlukin fitu í
krika milli hægri gáttar og slegils. Myndtruflanir
frá blóðrennsli í hægri gátt geta einnig torveldað
úrlestur. TS-rannsókn er næm aðferð til að meta
fitubreytingar í æðaholi, en ef til staðar er vöðva-
brú þar sem hlutar vinstri kransæðarinnar liggja
í slegilsveggnum er hægt að mistúlka niðurstöð-
ur TS-rannsóknarinnar sem marktæk þrengsli.
Stundum nær vöðvinn að umlykja æðahluta alveg
hringlægt, en í öðrum tilfellum er æðakvísl í nokk-
urs konar gróf utanvert í vöðvanum.
Kransæðakalkanir finnast hjá ungu fólki þegar
um þrítugt og fara vaxandi með aldri (10). Greinileg-
ur kynjamunur er eins og fram kom við þessa rann-
sókn, sérstaklega í yngri aldurshópum. í núverandi
rannsóknarþýði er um 50% karla milli 40 og 50 ára
með kransæðakalk og svipaðar líkur eru á að finna
kalk hjá konum á aldrinum 50-60 ára. Kalkanir eru
Mynd 8. Tölvusneiðmynd af vinstri fram- Mynd 9. Stór biáœð (örvar) þrýstir á upp-
veggskvisi með víðtœkiun œðakölkunar- tök efstu hliðargreinar vinstri framveggs-
breytingum og þrengslum (ör). kvíslar.
svo algengar hjá eldra fólki að þær hafa verulega
truflandi áhrif á úrlestur TS-kransæðarannsókna.
Þegar mikið kalk er til staðar er erfitt að meta hol-
rúm æðarinnar og hvort marktæk þrengsli séu til
staðar (11). I núverandi rannsókn voru kransæðarn-
ar metnar með 16 sneiða TS-tæki. Nýjasta TS-tækið
sem farið er að nota hérlendis við kransæðarann-
sóknir er hins vegar 64 sneiða og enn hraðvirkari en
eldri búnaður. Fyrstu rannsóknaniðurstöður úr því
tæki sýna greinilega minni truflanir frá æðakalki og
vegna aukins hraða við rannsóknina verða einnig
minni truflanir við myndgreiningu hægri kransæðar.
Greiningarhæfni TS-rannsókna er talin ná til æða-
hluta stærri en 1,5 mm ef rannsóknin er gerð með 64
sneiða tæki, en með 16 sneiða tæki eins og notað var
í núverandi rannsókn, er miðað við þvermál æða-
hluta sem eru yfir 2,0 mm þegar marktæk þrengsli
eru metin (12). I samanburði við hjartaþræðingu
hafa rannsóknir með slíkum tækjabúnaði sýnt fram
á 72-95% næmi og um 98% sérhæfni við mat á
svæðishlutum með 50% eða meiri kransæðaþrengsl-
um, en næmi er hærra ef lítið kalk er í æðunum (4,
11). TS-rannsóknin ofmat hins vegar kerfisbundið
þrengslin í einni rannsókninni (4).
Stigun kransæðasjúkdóms hefur lengst af verið
gerð með mati á þrengslum í æðaholi er sjást á
kransæðamynd við hjartaþræðingu. Innanæðaóm-
un, TS-myndgreining og segulómun sýna betur
breytingar í sjálfum æðaveggnum og hafa nú þegar
breytt áherslum í greiningu, stigun og meðferð
kransæðasjúkdóma (5, 13). Þannig getur greining
kransæðabreytinga á TS-mynd hjá einstaklingi
með áhættuþætti fyrir kransæðasjúkdómi, jafnvel
þótt hann sé einkennalaus, stutt ákvörðun um
fyrirbyggjandi áhættuþáttameðferð með lífsstíls-
breytingum og jafnvel blóðfitulækkandi lyfjum.
Bundnar eru vonir við gagnsemi þéttnimælingar
á slagæðafitu sem og magnmælingu á æðakalki til
þess að meta líkur á kransæðastíflu (5). Mæling á
magni kransæðakalks hefur ekki verið gerð hér á
landi hjá yngra fólki en er hins vegar hluti af öldr-
unarrannsókn Hjartaverndar.
Læknablaðið 2006/92 31