Læknablaðið - 15.01.2007, Síða 53

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SAGNFRÆÐI
vitnisburði sem fyrir lágu, bæði þá sem að undan
greinir og auk þess frá ýmsum sóknarbörnum hans
og verður vikið að þeim síðar.
í byrjun október 1785 kemur til Jóns frá stift-
amtmanni og biskupi „sú þeirra ályktan, að af ásig-
komulagi og kringumstæðum minnar meðhöndl-
unar með peningana, samt minnar fátæktar vegna,
sé eg álitinn fyrir yfirsjónina að láta úti 5 rd. til
fátækra presta, og biðja opinberlega fyrirgefningar
fyrir sýnódalréttinum vorið eftir” (1). Málið skyldi
rekið fyrir dómstól kirkjunnar - sýnódalréttinum.
Þar sat stiftamtmaður að sönnu í forsæti (17), en
biskup var einn um að tilnefna í dóminn (16).
Jón Steingrímssyni var sem sagt boðið upp
á það, að hann játaði að honum hafi „orðið á í
messunni”. Yfirsjón kallast einnig afglöp, glópska,
misgáningur, vangá, jafnvel synd og allt slíkt er
hægt að fyrirgefa. Enn hvarflar það að síra Jóni, að
halda málinu áfram, en hann afræður að lokum að
beygja sig undir valdið:
Vildi því heldur saklaus líða og ofsóttur verða. Þyngst þótti
mér að verða að biðja fyrirgefningar á svoddan miskunnar- og
kærleiksverki, sem eg gerði, hvar um eg skrifaði biskupi til, en
hann svaraði með einu bréfi af 12. Junii 1786, að hann þyrði
ei annað en eg gerði það með víðara. Svo fór eg til þings um
sumarið, lagði út greinda 5 rd. og lét biskup ráða um fyrirgefn-
ingarbónina (1).
Um athafnir síra Jóns
Síra Jón er svo sannarlega ekki sáttur við málalok-
in og hann stælist við mótlætið, á sama hátt og
varð, þegar hann var flengdur, barinn og laminn að
ósekju í Hólaskóla og hann lætur ekki bugast frek-
ar en þá. Hann sezt því við og skrifar varnarrit fyrir
gerðir sínar og þar birtir hann vitnisburði sókn-
arbarna sinna. Verður hér á eftir getið nokkurra
þeirra ummæla er varða líkn hans og lækningar,
Hinn 18. júní 1785 ritar síra Jón eftirfylgjandi:
Virðulegir minnar sóknar meðhjálparar og þessarar sveitar
hreppstjórar, gerið svo vel sem eg hér beiðist, og segið sann-
leika um það, hverninn eg hafi hér næst afliðið fardagaár
hagað mér:
1. í mínum embættisverkum utan kirkju sem innan;
2. í þeim verðslegu við einn og sérhvern, sem vitið;
3. hvert gagn eg hef haft af þeim nýja selabát, sem eg hefi að-
keypt fyrir peninga þá, sem háyfirvöldin, stiftamtmaður og
biskup, hafa lagt mér, og hverninn eg hefi hagað því gagni;
4. hverninn háttað er mínu búskaparstandi.
Ekki stóð á svarinu, því tveimur dögum síðar votta Pétur
Sveinsson spítalahaldari á Hörgslandi og Oddur Bjarnason
á Hörgslandi, síðar á Seglbúðum, eftirfarandi:
Til þess fyrsta svarast, að velæruverðugur prófasturinn ... hefur
... að allra sjón stundað sín embættisverk með lastvörum lifnaði
huggunar- og lærdómsfullri kenningu innan kirkju sem utan.
Til hins annars svarast, hann hélt einn þann þyngsta niðursetn-
ing. sem hér var á sveitinni, og hefur þar að auki lagt sig allan
til, langt yfir megn, að hjálpa nauðlíðandi með ráð og dáð, svo
margir hafa hér þar fyrir við lífið haldizt... Gesti og umferð-
arfólk hefur hann framar öllum líkindum hýst...
Til hins þriðja svarast: Af bátnum hafði hann það gagn í vor, að
þá harðast var og lá við uppflosnun, fór hann með hann þangað
Systrastapi og Skaftá.
Handan Stapans stöðv-
aðist hraunrennslið í
farvegi Skaftár meðan á
„Eldmessunni“ stóð
enda hagaði hans
(guðs) ráð þvísvo til, að
eldurinn komst ei þverfót-
ar lengra en hann varfyrir
embœttið, heldur hrúgaðist
hvað ofaná annað í einum
bunka’’ (Ævisagan).
Myndir og myndatextar
Haukur Valdimarsson.
Læknablaðið 2007/93 53