Læknablaðið - 15.03.2009, Side 11

FRÆÐIGREINAR
Eiríkur Líndal1
klinískur sálfræðingur
Jón G.
Stefánsson2
geölæknir
’áður, Geðsviði
Landspítala, nú, HVERT-
starfsendurhæfingu,
2geðsviði Landspítala.
Fyrirspurnir og
bréfaskriftir: Eiríkur Líndal,
HVERT-Starfsendurhæfing
eirikurQhvert.is
RANNSÓKNIR
Tíðni persónuleikaraskana
á Stór-Reykjavíkursvæðinu
Ágrip
Tilgangur: Að kanna hversu algengar persónu-
leikaraskanir væru á meðal einstaklinga á mis-
munandi aldri á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Efniviður og aðferðir: Tíðni persónuleikaraskana
var könnuð í hópi 805 einstaklinga, valinna af
handahófi af Stór-Reykjavíkursvæðinu. í úrtakinu
voru þrír hópar fæddir árin 1931, 1951 og 1971.
Einstaklingunum var boðið að taka þátt í könnun
á geðheilbrigði. 52% þeirra sem haft var sam-
band við samþykktu að taka þátt í könnuninni.
Persónuleikaprófið DIP-Q var notað til að meta
persónuleikaröskun.
Niðurstöður: Niðurstöðumar eru þær að 11% af
öllum hópnum voru með einhverja persónuleika-
röskun samkvæmt DSM-IV og 12% samkvæmt
ICD-10 kerfinu. Algengasta röskunin samkvæmt
DSM-IV var persónuleikaröskun þráhyggju- og
áráttugerðar (7,3 %), en persónuleikaröskun
geðklofagerðar samkvæmt ICD-10 (9%). Aðrar
raskanir vom sjaldgæfari. Af þeim sem vom
með persónuleikaröskun samkvæmt DSM-kerf-
inu höfðu 67% fleiri en eina röskun en samkvæmt
ICD- kerfinu 80%.
Á meðal kvenna var algengasta persónuleika-
röskunin hliðrunarpersónuleikaröskun og var
algengust hjá konum fæddum 1931.
Á meðal karla var algengasta röskunin per-
sónuleikaröskun geðklofagerðar og var algengust
hjá körlum fæddum árið 1971.
Ályktun: Þær tíðnitölur sem fram koma í rann-
sókninni eru mjög sambærilegar við þær sem
fram hafa komið hjá nágrannaþjóðum okkar
um fjölda þeirra sem búast má við að séu með
persónuleikaraskanir í hverju þjóðfélagi. Þetta er
fyrsta könnunin sem gerð hefur verið svo vitað sé
um algengi persónuleikaraskana meðal almenn-
ings á íslandi.
Inngangur
Á undanfömum áratugum hafa sjúkdómsgrein-
ingar í geðlæknisfræði orðið nákvæmari og
einnig greiningin á hverju þvi geðástandi sem
truflað getur lífsgæði. Það varð til þess að gera
persónuleikaröskunum' hærra undir höfði við
útkomu DSM-III en áður hafði verið. En þar er
*Orðið persónuleikaröskun er notað í stað persónuröskunar í greininni.
persónuleikaröskunargreiningin flokkuð næst á
eftir ásnum með geðsjúkdómagreiningum. Þar
sem tölfræðilegar upplýsingar eru mikilvægur
grunnur við skipulagningu meðferðarúrræða og
við mat á umfangi vandans, ákváðu höfundar að
kanna tíðni persónuleikaraskana meðal ákveð-
inna aldurshópa íslendinga. Rannsóknin var hluti
af umfangsmeiri rannsókn höfunda á tíðni geð-
sjúkdóma á íslandi. Okkur er ekki kunnugt um
að áður hafi farið fram rannsókn meðal almenn-
ings er varðar umfang persónuleikaraskana. Árið
1997 var þó rannsökuð tíðni persónuleikaraskana
meðal sjúklinga á geðdeild Landspítalans.2
Tilgangur rannsóknar okkar var að meta tíðni
persónuleikaraskana á Stór-Reykjavíkursvæðinu
meðal fólks á þremur aldursbilum. Vonandi gefur
þessi rannsókn vísbendingu um hvernig stöðunni
á íslandi er háttað og hvernig hún er í samanburði
við nágrannaþjóðir okkar.
Efniviður og aðferðir
Hafinn var undirbúningur að rannsókninni árið
2005. Leitað var til Vísindasiðanefndar sem gaf
leyfi til rannsóknarinnar (05-035-Sl) og hún til-
kynnt til Persónuverndar (S2400/2005). Söfnun
gagna hófst í ágúst 2005 og lauk í júní 2007.
Rannsóknin var unnin á þann hátt að tekið var
úrtak úr þjóðskrá sem talið var nægjanlegt til að
standa undir tilgangi rannsóknarinnar. Valdir
voru þrír hópar 300 einstaklinga, fæddra árin
1931,1951 og 1971. Alls voru í úrtakinu 900 manns
sem þjónustuaðilar Hagstofunnar völdu af handa-
hófi úr þjóðskrá. Tillit var tekið til kynjahlutfalls.
Allir í úrtakinu höfðu íslenskt ríkisfang og voru
búsettir á Stór-Reykjavíkursvæðinu (Reykjavík,
Seltjamames, Kópavogur, Hafnarfjörður, Garða-
bær og Mosfellsbær).
Haft var samband við þá sem lentu í úrtakinu
og þeim sent kynningarbréf þar sem greint var frá
því að hringt yrði í þá og þeir beðnir að taka þátt
í könnuninni. Síðan var haft samband við þá sem
náðist í, þeim boðið að mæta til fundar við sam-
starfsfólk rannsóknarinnar og til að svara spurn-
ingalistum við það tækifæri. Mælingar fóru fram
á starfsstöð rannsóknarinnar og í prófamiðstöð
sálfræðinga á geðdeild Landspítala. Þrír spurn-
ingalistar voru lagðir fyrir:
1. Spurningalisti með spurningum um al-
LÆKNAblaðíð 2009/95 1 79