Læknablaðið - 15.09.2009, Blaðsíða 28

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Tafla I . Lýðfræðiupplýsingar um hóp 1 og 2
Hæð í cm Þyngd í kg BMI kg/m2 Aldur Ár
Hópur 1 Meðaltal ± staðalfrávik 170±5 77±12 26,6±4,5 56±11
Spönn 167-179 63-105 20,8-38,6 36-73
Hópur 2 Meðaltal ± staðalfrávik 166±6 75±15 27,3±5,3 46±14
Spönn 156-175 53,5-105 20,4-37,2 27-73
p-gildi 0.101 0.671 0.887 0.039'
* = ps0.05
sem og í þverrákóttum vöðvahluta þvagrásar
(external urethral sphincter). Þetta leiðir af
sér aukna spennu og meiri viðbragðavirkni í
grindarbotnsvöðvunum. Tilfinning og vitund
einstaklingsins fyrir vöðvunum eykst, sem og
samhæfing og gæði samdráttar.18- 19 Samtímis
verður örvun á hi/pogastricus taug sem veldur
samdrætti sléttra vöðva þvagrásar (internal
urethral spinchter).19 Raförvun gæti því verið
heppilegur kostur fyrir þá sem hafa litla
tilfinningu fyrir samdrætti í grindarbotni en
hafa óskaddaða ítaugun. í þessum tilfellum er
markmið raförvunar að kenna réttan samdrátt í
grindarbotnsvöðvunum. Samanburður á rann-
sóknum á meðferð við þvagleka er oft ekki
raunhæfur vegna mismunandi rannsóknaraðferða,
gagnasöfnunar, staðsetningar og stærðar elektróðu
í leggöngum eða á spöng, tegundar, magns og tíðni
rafstraums.1'5-20 Tvö kerfisbundin yfirlit á áhrifum
grindarbotnsþjálfunar við áreynsluþvagleka hafa
verið birt á síðasta áratug.21'22 í því fyrra stóðust
aðeins 11 af 24 gæðakröfur en 6 af 13 í því síðara.
Niðurstöður þeirra voru að grindarbotnsþjálfun er
svo áhrifarík að hún ætti að vera fyrsti kostur við
meðferð á áreynsluþvagleka. Grindarbotnsþjálfun
með mikilli ákefð virtist ekki áhrifaríkari en
þjálfun með lítilli ákefð og þjálfun með endurgjöf
(biofeedback) hafði marktæk áhrif en var þó ekki
áhrifaríkari en grindarbotnsþjálfun eingöngu.21-24
Takmarkaðar vísbendingar voru um mark-
tækan mun á raförvun og hefðbundinni grindar-
botnsþjálfun. Ályktun höfunda var sú að þörf
væri á fleiri rannsóknum til að meta áhrif
sjúkraþjálfunaraðferða á áreynsluþvagleka.21
Flestar rannsóknir á meðferð við þvagleka
kanna áhrif raförvunar án viljabundins samdráttar
í grindarbotnsvöðvunum en fáar bera saman
raförvun með viljastýrðum grindarbotnsæfingum
og hefðbundna grindarbotnsþjálfun.21 Því vaknaði
áhugi á að kanna nánar hvort raförvun ásamt
viljastýrðum samdrætti í grindarbotnsvöðvum
skilaði betri árangri hjá sjúklingum með
áreynsluþvagleka.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin er framskyggn íhlutunarrannsókn
með samanburði á tvenns konar meðferð við
áreynsluþvagleka.
Þátttakendur voru 24 konur, 27-73 ára, sem
greindar voru með áreynsluþvagleka eftir
blöðruþrýstingsmælingu og leituðu til lækna og
sjúkraþjálfara á þvagfærarannsóknardeild Land-
spítala til meðferðar.
Þær sem voru bamshafandi eða með klínísk
einkenni um bráðaþvagleka voru útilokaðar frá
þátttöku. Raförvun útheimtir góðan skilning á
meðferðinni og vissa fæmi til að framkvæma
hana. Þess vegna voru konur sem vegna
líkamlegs eða andlegs ástands gátu ekki stundað
grindarbotnsþjálfun útilokaðar.
Þátttakendum var skipt í tvo hópa með
slembivali. Hópur 1 þjálfaði grindarbotnsvöðva
með hefðbundnum grindarbotnsæfingum, en
hópur 2 notaði raförvun um leið og þær spenntu
grindarbotnsvöðvana meðvitað á sama hátt og
hópur1.
I fyrstu heimsókn undirrituðu konurnar upplýst
samþykki og svöruðu stöðluðum spurningum
um sjúkrasögu og spurningalista ICS (styttri
útgáfuna) um þvagleka sem hefur verið þýddur á
íslensku og áreiðanleikaprófaður (viðauki 1). Þær
fengu nákvæma kennslu í grindarbotnsæfingum
og konur í hópi 2 lærðu auk þess notkun á
raförvunartækinu. Þátttakendur komu á þriggja
vikna fresti til skoðunar og endurmats á
grindarbotnsvöðvum, alls níu vikna meðferð og
fjórar komur. Árangur meðferðar var metinn með
þreifingu og vöðvarafriti á grindarbotnsvöðvum
og mati kvennanna með VAS kvarða. Þegar
konurnar komu í síðasta skiptið fylltu þær aftur út
ICS spumingalistann.
Starfshæfni grindarbotnsvöðva var metin með
þreifingu og notaður Oxford-kvarði (Modified
Oxford Scale) til mats á styrk og úthaldi grindar-
botnsvöðva. Hann er í sex liðum og gefur einkunn
á bilinu 0-5, þar sem 5 er hæsta einkunn. Þreifing
var framkvæmd í öllum komum með konumar
í baklegu með beygju í mjöðmum og hnjám.
Prófandi vissi ekki einkunnir kvennanna í fyrri
komum og var það því blind prófun. Þátttakendur
fengu fyrirmæli um að spenna grindarbotninn
eins fast og þær gátu í kringum tvo fingur
mælanda sem fylgdist vel með hvort spöngin
lyftist. Tilgangur þreifingar var að athuga gæði
og styrk samdráttarins, til að staðsetja hvar í
grindarbotninum styrkminnkun var til staðar og
til að tryggja að samdráttur í grindarbotnsvöðvum
væri framkvæmdur á réttan hátt.
Tekið var vöðvarafrit af grindarbotnsvöðvun-
576 LÆKNAblaðið 2009/95