Læknablaðið - 15.09.2009, Blaðsíða 45

Ú R
UMRÆÐUR O G FRÉTTIR
PENNA STJÓRNARMANNA LÍ
Hugleiöingar um upplýsingaveitur
í heilbrigðisþjónustu
Kristján G.
Guðmundsson
heimilislæknir
Kristjan. G. Gudmundsson@
glaesib.hg.is
Stjórn LÍ
Birna Jónsdóttir,
formaður
Þórarinn Guönason,
varaformaður
Sigurveig Pétursdóttir,
gjaldkeri
Sigríður Ó. Haraldsdóttir,
rítari
Elínborg Bárðardóttir
Hjördís Þórey Þorgeirsdóttir
Kristján G. Guðmundsson
Sigurður Böðvarsson
Valgerður Rúnarsdóttir
í pistlunum Urpenna
stjórnarmanna LÍ birta
þeir sínar eigin skoðanir
en ekki félagsins.
Færa má rök fyrir því að rafræn sjúkraskrá sé
mikilvægasta verkfæri heilbrigðisþjónustunnar.
Almennt er talið að Islendingar hafi verið
framarlega í tölvuþróun á sínum tíma, og fyrstu
forritin þóttu framúrstefnuleg. En hugmyndir um
miðlægan gagnagrunn og kauphallarviðskipti
með heilbrigðisupplýsingar, og ekki síður þau
viðbrögð sem það kallaði fram, ollu verulegum
töfum á þróun rafrænnar sjúkraskrár. Hafi verið
hér á landi eitthvert forskot er það fyrir löngu
tapað.
Helsta forritið, Sagan, er farið að bera þess
merki að vera barn síns tíma, og þarf mikillar
endurnýjunar við. Margt hefur raunar áunnist
á þessum vettvangi á seinustu árum og má þar
nefna Heklu og rafrænar sendingar á lyfseðlum.
En að fleiru er að hyggja að en sjúkraskránni
sjálfri, eitt er aðgengi að eldri gögnum sem eru á
pappír, og að koma þeim upplýsingum á rafrænt
form, þannig að ekki þurfi að vera með tvöfalt
upplýsingakerfi.
Hér á landi eru margir rannsóknagrunnar sem
geyma bæði blóðrannsóknir og myndgreiningar.
Sameining þessara grunna og aðgengi allra lækna
að þeim væri verulegt framfaraskerf.
Unnið er að gerð vefsvæðis í stíl heimabanka,
þar sem notendur heilbrigðisþjónustu skrá sig
inn á lokaðan vef heilbrigðisstofnana. Þetta
fyrirkomulag gefur margvíslega möguleika á
samskiptum í heilbrigðisþjónustu. Fyrst og fremst
tryggir það að upplýsingar um heilsufar liggja á
öruggu svæði. Þama er hægt að bóka tíma, senda
fyrirspurnir til heilbrigðisstarfsmanna, og óska
eftir lyfjaendurnýjunum. Rafrænar tímabókanir
sjúklinga hafa verið í þróun, og hægt verður
að greiða fyrir þjónustuna á vefnum. Samfara
tímabókunum koma einnig til áminningar með
smáskilaboðum. Fyrirspurnir verða skráðar á
hinu lokaða vefsvæði og varpast í sjúkraskrár-
kerfið með opnun samskiptaseðils, og sjálfkrafa er
bókaður tími í samskiptatíma. Þegar læknir hefur
afgreitt fyrirspurnina varpast svarið á heimasíðu
sjúklings. Sjúklingur fær smáskilaboð í símann
um að svar liggi fyrir. Á sama hátt verður hægt að
óska eftir endurnýjun lyfseðla.
Mikið hefur verið rætt um aðgengi sjúklinga að
sjúkraskrá sirtni. Sjúklingur ætti að hafa aðgang að
vissum upplýsingum sem koma fram í sjúkraskrá
og rétt á að leiðrétta þær.
Hér er átt við upplýsingar um heimilisfang,
aðstandendur, netföng, símanúmer og ofnæmis-
sögu. Það sama ætti að vera með virk lyf og
ráðleggingar.
Hví skyldi sjúklingur ekki einnig hafa aðgengi
að sjúkdómsgreiningum sínum?
Án vafa verður gerð krafa um að sjúklingar
hafi allan aðgang að texta sjúkraskrár á komandi
árum. Möguleiki ætti að vera að undanskilja vissa
þætti, svo sem fjölskyldusögu og upplýsingar
um kynheilsu eða geðheilsu. Þetta gefur einnig
möguleika á að sjúklingur skrái í eigin sjúkraskrá
lífsstílsþætti, svo sem reykingar og eigin mæl-
ingar.
Á að þróa nýtt sjúkraskrárforrit eða taka upp
nýtt erlent forrit sem hefur reynst spretthart í
alþjóðlegri samkeppni? Því er til að svara að
ekkert eitt forrit dugar til að halda utan um
alla þætti sjúkraskrár, þannig eru lykilatriðin;
samskiptahæfni forrita og sveigjanleiki. Flutn-
ingur upplýsinga milli þeirra, aðgengi eldri
upplýsinga og aðlögunarhæfni vegna margvís-
legra starfsaðstæðna í heilbrigðisþjónustu. Eðli-
legast er að nýta það sem við höfum og byggja
forritun á því og aðlaga að þeim þörfum sem til
staðar eru í stað þess að taka upp algjörlega ný
kerfi. Þetta er einnig reynslan erlendis frá. Þartnig
rennur gamla viðmótið í nýtt viðmót sem er byggt
ofan á það eldra. Forritið ætti gjarnan að vera í
eigu opinberra aðila sem bjóða út umsjón með
kerfinu, þróun og aðlögun. Markmiðið ætti að
vera ein rafræn eða samtengd sjúkraskrá fyrir allt
landið, aðgengileg öllum læknum.
LÆKNAblaðiö 2009/95 593