Læknablaðið - 15.09.2009, Blaðsíða 73

UMRÆÐUR 0 G FRETTIR
S I Ð F R Æ Ð I
að missa stjóm á sjálfri sér og aðstæðum sínum
ásamt ótta hennar við að barnið hljóti skaða af
fæðingunni nægileg ástæða til að gera keisara með
þeirri heilsufarslegu hættu sem fylgir? Hugsanlega
er þetta nægjanleg ábending fyrir aðgerð.
Ef læknirinn ákveður að framkvæma aðgerð
vegna þessarar ábendingar og á að geta staðið heill
upp úr þeirri stöðu verður hann þó að finna jafn-
vægið milli þess að virða tilfinningalegar ástæður
konunnar en hvika þó hvergi frá fagmennsku
sinni eða fæðingarfræðilegri sannfæringu. í því
felst meðal annars að hin tilfinningalega ábending
verður að vera uppi á borðinu og viðurkennd en
ekki falin í fölskum líkamlegum ábendingum.
í þriðja lagi mætti skoða tilfellið hér að ofan
í ljósi samskiptanna á milli læknisins og kon-
unnar. Læknirinn ber þar ábyrgð á því að komið
sé á gagnkvæmri virðingu og trausti. Sú spurning
leitar einnig á hugann hvort mögulegt hefði verið
að fyrirbyggja þá stöðu sem upp kom. Það vekur
eftirtekt að konan er ekki íslensk. í tilfelli þar sem
sjúklingur hefur annað móðurmál en læknirinn er
einmitt rík ástæða til að veita samskiptum læknis
og sjúklings sérstaka athygli. Oft er ekki talin þörf
á túlki þar sem læknir og sjúklingur geta ræðst
við á sama tungumáli sem gæti verið enska eða
móðurmál læknisins sem í þessu tilfelli væri ís-
lenska. Þótt samtalið gangi að því er virðist eðli-
lega fyrir sig er engu að síður hætta á að læknirinn
hafi meira vald á því tungumáli sem notað er og
verði stöðu sinnar vegna leiðandi í samskiptunum.
Slík staða þaggar niður í sjúklingnum. Áhyggjur,
erfiðleikar og einkenni birtast þá annaðhvort á
óhefðbundinn máta eða ekki. Ástæðan getur verið
sú að sjúklinginn skortir orðaforða til að lýsa
flóknum tilfinningum og aðstæðum og getur því
ekki tjáð það með eðlilegum hætti. Einnig getur
verið að hann skilji ekki fullkomlega merkingu
þess sem sagt er þó hann skilji öll hin töluðu orð.
Skilningi og innsæi læknisins í vanda sjúklings er
þá ábótavant og ráðleggingar læknisins komast
ekki til skila.
í ofangreindu dæmi er mögulegt að rót þess
siðferðisvanda sem glímt er við liggi að einhverju
leyti í samskiptaerfiðleikum. Slíkan vanda getur
verið erfitt að greina og erfitt að forðast. Fyrsta
skrefið í þá átt er þó að vera ævinlega opinn fyrir
vandanum og meðvitaður um mikilvægi góðra
samskipta í starfi. Besta vörnin er alltaf að hlusta
vel og gefa samtalinu góðan tíma. Ef aðstæður eru
erfiðar getur verið til bóta að fá aðstoð annarra
inn í samtalið og þá gjarnan aðila sem eru til þess
fallnir að styrkja stöðu sjúklingsins í samtalinu.
Dæmi um slíkt gæti verið túlkur eða aðstandandi.
Mikilvægt er þó að halda þessum hlutverkum
aðskildum, það er að aðstandandi sé ekki í hlut-
verki túlks og öfugt. Ef vel tekst til og góður
skilningur og traust myndast á milli læknisins
og sjúklingsins má oft hindra að erfið siðferðileg
álitamál komi upp eins og það sem hér er til um-
ræðu.
Heimildir
1. Hallgrímsson JÞ. Keisaraskurður. Þrettánda hvert bam fæðist á
þann hátt. Fréttabréf um heilbrigðismál 1980; 28: 5-7.
2. Fæðingaskráning landlæknisembættisins.
3. Stjemholm Y. Fler kejsarsnitt utan medicinsk grund - trots riskema.
Lákartidningen 2007; 104: 942-5.
LÆKNAblaðið 2009/95