Læknablaðið - 15.11.2010, Síða 48

UMRÆÐUR O G
AÐALFUNDUR
F R É T T I R
L í
Bann við transfitu
Danski yfirlæknirinn og baráttumaðurinn fyrir banni við notkun
transfitusýra í matvæli, Steen Stender, var gestur aðalfundar
Læknafélags íslands og lýsti í stuttu yfirlitserindi hvernig tókst að
koma á slíku banni í Danmörku fyrir nokkrum árum.
Stender rekur upphaf baráttunnar í Danmörku
til ársins 1993 er hann var formaður fyrir
Manneldisráðinu í Danmörku. „Þá komu fram
fyrstu upplýsingar um tengsl á milli neyslu
transfitusýra og hjarta- og æðasjúkdóma og næstu
tíu árin voru skrifaðar þrjár ítarlegar skýrslur af
Manneldisráðinu til danskra stjórnvalda um að
banna skyldi notkun transfitusýra í matvæli. Ritt
Bjerregaard var umhverfisráðherra á þeim tíma
og hún beitti sér fyrir löggjöf um bartn við notkun
transfitusýra og það hafðist síðan í gegn árið
2003 með eftirmanni hennar í ráðherrastól, Marie
Fischer Boel."
í dönsku löggjöfinni er kveðið á um að magn
transfitusýra í matvælum megi ekki fara yfir 2% af
heildarfitumagni í matvörunni.
Stender segir að vel hafi tekist til í Danmörku
með að framfylgja banninu og innlendir matvæla-
framleiðendur hafi tekið fullan þátt í þessu
og hætt að nota transfitu í framleiðsluvörur
sínar. „Innflytjendur matvöru hafa einnig virt
bannið og kaupa einungis vörur frá erlendum
framleiðendum sem eru transfitulausar. Ég gerði
síðan könnun á því hvernig ástandið væri í öðrum
Evrópulöndum og komst að því að það var mjög
slæmt í Austur-Evrópulöndum og reyndar einnig
á íslandi á þeim tíma, sem kom mér nokkuð á
óvart. Viðbrögð íslendinga við þessum tíðindum
voru ansi sterk og mér var boðið að koma til
íslands og flytja nokkur erindi og eflaust er
þingsályktunartillagan sem nú liggur fyrir Alþingi
afrakstur af þessu."
Fleiri lönd hafa fylgt fordæmi Dana og bannað
notkun transfitu. Sviss og Austurríki hafa sett slíkt
bann, en einnig hafa ýmis fylki Bandaríkjanna sett
reglur um notkun transfitusýru. Lengst hafa New
York-fylki og nú síðast Kalifornía gengið með því
að banna alla notkun transfitusýra við matseld
á veitingastöðum. „Stóru skyndibitakeðjurnar
Hávar McDonalds og Kentucky Fried Chicken hafa
Sigurjónsson hætt allri notkun transfitusýra sem er gríðarlegur
„Mjög mikilvæg heilsuvernd fyrir almenning að hanna
notkun á transfitu," segir Steen Stender yfirlæknir.
ávinningur því þetta á við um alla sölustaði
þeirra á heimsvísu, hvort sem viðkomandi land
bannar notkunina eða ekki. Ég kannaði lauslega
í heimsókn minni núna hvernig ástandið er hér
á íslandi og sýnist að transfita sé miklu minni
í matvælum en fyrir þremur árum. Hættan er
hins vegar sú þar sem engin löggjöf er í gildi
að innflytjendur kaupi ódýra matvöru frá lönd-
um þar sem engar reglur gilda heldur um
transfituinnihald í matvælum."
Stender segir afgerandi reglugerð um bann við
notkun transfitu hafa ýmsa kosti og enga ókosti
í för með sér. „í fyrsta lagi er þetta mikilvæg
heilsuvernd fyrir almenning. I öðru lagi þarf ekki
að fara út í kostnaðarsamar forvarnaraðgerðir
til að upplýsa almenning um hættuna af neyslu
transfitu og í þriðja lagi hefur komið í ljós að þetta
hefur engin áhrif á vöruverð. Framleiðendur hafa
mjög auðveldlega lagað sig að þessum reglum.
Það er því einfaldlega sjálfsagt að banna þetta."
í lok aðalfundar LÍ var samþykkt áskorun
á Alþingi að samþykkja þingsályktunartillögu
þessa efnis er nú liggur fyrir þinginu.
712 LÆKNAblaðið 2010/96