Þjóðlíf - 01.05.1991, Page 21

Þjóðlíf - 01.05.1991, Page 21
ræðislegt grundvallarplagg sem átti að tryggja jafnrétti og lýðfrelsi um alla tíð; sú varð þó ekki raunin og stjórnarskránni nýju auðnaðist einungis 14 ára líf: Weim- arlýðveldið varð nasismanum að bráð á öndverðu ári 1933. Núna eru menn að breyta skólanöfnunum og götunöfnunum í Weimar, þær öðlast aftur nöfn sem kennd eru við ýmsa leiðtoga lýðveldisins skammlífa: Rathenau, Ebert, Naumann. Gömlu skiltin hverfa: Leníntorgið og Marxtorgið. En samt er ekki ennþá búið að gefa út nýtt borgarkort: maður verður að bera saman við listann yfir nafnbreyt- ingarnar. Og unga konan í bókabúðinni segir mér að í Skáldaþorpinu sé fólk hætt að lesa skáldverk: salan hafi dregist saman um 40 prósent á einu ári. Þess í stað lesi fólk eitthvað sem það telji að gagnist sér í lífs- bjargarviðleitninni, lesi ýmsar fræðslu- bækur um lög og um viðskipti og um „/ Weimar ber mikið á molnuðu múrverki...“ ...„íaustrinuþarfmaður engin hjálpartæki...“ skatta. í Weimar er hins vegar sköruleg blaðaútgáfa og hefur hún aðsetur sitt á Goethe-torgi: þar eru gefin út dagblaðið Þýringjafréttir (Thuringer Nachrichten) og tímaritið Þýringjaannáll (Thtiringer Journal) og þar eru menn stórhuga: það er skrifað um endurreisn landsins og menn- ingarborgina sem á að verða menningarleg höfuðborg Evrópu og um sagnfræði og kaffihús og menningu og íþróttir og kyn- líf; konan sem fjallar um kynlífið talar um þá staðhæfmgu að allt hafi verið betra í vestrinu og andæfir henni: austankonur séu iðulega óhressar með vestanmenn. Og hún spyr: Er kyngeta austankvenna meiri en annarra? Og hún kemur strax með skýringuna: Við höfðum engar kynlífs- búðir, engar kynlífsmyndir („Ég sá reynd- ar myndina „Níu og hálf vika“ um daginn sem mér var sagt að væri mjúkt pornó en hef nú ekki skilið þá fullyrðingu enn.“), engin æsingarnærföt — þess vegna fund- um við upp okkar eigin leiðir — í austrinu þarf maður engin hjálpartæki... n í Weimar ber mikið á molnuðu múrverki og brotnum, þunnum gluggarúðum og það er einmitt sérstak- lega áberandi á spítalahúsinu í úthverfinu. Á úrsvölum vordeginum situr gamall maður á gráum slopp með gráa derhúfu í litlum skúr sem minnir á snaggaralega reistan vinnuskúr og vísar fólki á rétta læknastaði: „Þetta hús var byggt á íjórða áratugn- um“, segir hann. „Þetta voru herbúðir þá en svo var það gert að spítala eftir stríð. Hérna eru aðallega háls-, nef- og eyrna- læknar,“ segir hann, „það er svo mikið um slíkakvilla hérna. Útafloftslaginu. Loftið er svo óhreint og svo kalt og svo rakt — það leggst í slímhúðina, börnin fá í eyr- un“. Síðastliðið ár voru fréttir af sjúkrahús- um og lækningaaðstöðu í Austur-Þýska- landi iðulega í fjölmiðlum: fræg var kvik- myndin þar sem skurðlæknir lýsti því yfir í miðri aðgerð að hann væri að nota ónýtan skurðhníf en hefði engan betri; lýsingar á tannlæknum sem beittu tækni frá fjórða áratugnum, sömuleiðis lýsingar á ónýtum sjúkrastofum víðs vegar um landið: „Við erum búin að fá mörg ný tæki núna,“ sagði gamli maðurinn í snögg- byggða skúrnum og brosti hófstilltu brosi og benti ungum hjónum með lítið barn í fanginu á lækningastofu í herbúðunum gömlu. Verðlag í austur-þýskum borgum er smám saman að aðlagast verðlagi í vestur- þýskum borgum: varningurinn er sá sami, matvælin eru nánast þau sömu og kosta það sama — nema kökurnar. Þær eru enn- þá miklu ódýrari en vestanmegin: litla bakaríið í Gretustræti var fullt og allir voru að kaupa sér kökur. Gretustræti er í úthverfi Weimar, rétt hjá útkeyrslunni til Buchenwald þar sem nasistar reistu ein- hverjar illræmdustu fangabúðir sínar. Þar létu um 50 þúsund manns lífið á valda- skeiði þeirra. Einn þeirra sem myrtir voru í Buchenwald var Ernst Thalmann, leið- togi Kommúnista á þriðja áratugnum og forsetaframbjóðandi þeirra; hann var handtekinn þegar eftir valdatökuna árið 1933 en ekki líflátinn fyrr en 1944. Á gamla borgarkortinu frá valdaskeiði kommúnista er sérstök grein um Buchenwald og sagt orðrétt „að bygging þeirra búða sé mesta hneisa sem nokkur borg hafi nokkurn tíma getað orðið fyrir“. Eftir fall kommúnista hafa hins vegar gögn komið í leitirnar sem sýna að búðirn- ar voru í notkun allt fram yfir 1950: þang- að voru menn fluttir sem sakaðir voru um tengsl við nasista og sömuleiðis pólitískir fangar, þarna létust um 50 þúsund manns á árunum eftir seinni heimsstyrjöldina. Söguna um Buchenwald kommúnis- mans hyggjast menn núna skrásetja þótt seint sé. ÞJÓÐLÍF 21

x

Þjóðlíf

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.