Þjóðlíf - 01.05.1991, Blaðsíða 12

Þjóðlíf - 01.05.1991, Blaðsíða 12
stæð, þau gildi við ákveðnar aðstæður en aðrar ekki. Hann bendir á að endurteknar vaxtahækkanir í formi verðbótaþáttar og hárra raunvaxta haft verið máttvana hér á landi í því efni að draga úr eftirspurn láns- fjár og peningaframboði. „Allar fullyrð- ingar um áhrif vaxta í þá átt við ríkjandi aðstæður eru marklausar og rekast á við tölulegar staðreyndir“(Líf og landshagir bls. 81). Það er umhugsunarvert að af þeim sex ríkjum sem hafa reynt verðtryggingu með vísitölubindingu á lánsfjármagni hafa öll nema Island lagt slík kerfi niður. Niður- staðan af reynslunni hefur verið sú að verðbinding fjárhagslegra skuldbindinga hafi verið verðbólguhvetjandi. Það er með ólíkindum að allt hávaxtahagfræðinga- stóðið eins og það leggur sig klifar á vaxta- frelsi og að Islendingar þurfi að hafa sama fyrirkomulag á vaxtaákvörðunum og er annars staðar á Vesturlöndum. En enginn þeirra gengur fram fyrir skjöldu og krefst þess að vísitölubinding verði afnumin —eins og alls staðar annars staðar í heim- inum. Hér á landi hefur frelsið í peninga- málum aðeins verið skýrgreint út frá hags- munum fjármagnseiganda. Hans hags- munir eru einráðir. Verðtryggingin er þannig til komin og hávaxtafylleríið er sömuleiðis fyrir hann. En það er eins og sú efnahagslega staðreynd hafi farið framhjá hávaxtahagfræðingunum að skuldarar eigi einnig hagsmuna að gæta og að það sé ástæða til að líta á „frelsi“ þeirra. Það má nefnilega líta svo á að ákvörðun ríkis- stjórnarinnar t.d. um hækkun húsnæðis- lána sem tekin voru fyrir sex árum til fjör- tíu ára sem og hliðstæðar vaxtahækkanir lífeyrissjóða séu siðlausar, í rauninni frels- isskerðandi úr hófi fram. Ef vextir væru fastir í langtímaskuldbindingum þá hefði það frekar einhverja þýðingu til að slá á þenslu og umframeftirspurn eftir íjár- magni að hækka vexti. Skuldari væri þá frjálsari að því að taka lán þegar hann telur það hagkvæmt, á tímum lágra vaxta, en neita sér um það á tímum hárra vaxta. Fjármagnseigandinn er hér á landi ekki bara með allt sitt á þurru, hann er fyrir- fram búinn að tryggja sér hagnað á hóf- lausan og siðlausan hátt. í langtíma- skuldbindingum er hann með verðtryggt lán, þ.e. alltaf tryggt gegn verðbólgu, hann fær auk þess ekki bara hóflega vexti heldur hæstu markaðsvexti af láninu hverju sinni og er e.t.v einnig með bak- tryggingu í húseignum viðkomandi skuld- ara. ávaxtastefnan er kredda, kredda sem heltekur öðru hvoru þá sem hafa valist í ráðherrastóla. Það er t.d. at- hyglisvert að á síðustu árum hafa hvað eftir annað komið upp tillögur um að hækka afturvirkt margnefnd húsnæðis- stjórnarlán. Þeim tillögum hefur ævinlega verið vísað á bug og ríkisstjórnir ekki látið undan. Ekki fyrr en þessi kiknar í hnjálið- unum. Vaxtahækkanirnar hafa þegar valdið óstöðugleika í þjóðfélaginu og þær hafa rýrt kaupmátt. Þannig hafa þær gengið þvert á þjóðarsátt. En þessu til viðbótar þjóna þær í engu tilgangi ríkisstjórnarinn- ar með þeim. Þær slá ekki á þenslu heldur leiða til meiri kostnaðarverðbólgu en ella —og þær slá ekki á útgjaldavanda ríkis- sjóðs heldur auka hann þegar til lengri tíma er litið. 0 Ruðningsáhrif ríkisins Guðmundur Ólafsson hagfrœðingur: Vaxtahœkkanirnar draga úr hagvexti í almennri hagfræði er alþekkt hugtak, „ruðningsáhrif ríkisins“ þegar ríkið fjármagnar hallarekstur með lántökum á innanlandsmarkaði, þ.e. með því að hækka vexti á ríkisbréfum. Langvar- andi ruðningsáhrif ríksins leiða til þess að kostnaður fyrirtækja eykst og það dregur úr hagvexti. Heildarniðurstað- an verður hrein verðhækkun segir Guðmundur Ólafsson hagfræðingur. Hinn heimsþekkti hagfræðiprófessor Rudiger Dornbusch segir að í sumum hagkerfum megi draga úr ruðningsáhrif- um með því að auka peningamagn í um- ferð og hins vegar séu áhrifin minni ef atvinnuleysi er mikið í viðkomandi ríki. En hann varar sérstaklega við ruðnings- áhrifunum í hagkerfum þar sem at- vinnuleysi er lítið: Hættan á ruðnings- áhrifum verður mun meiri. Þar geta ruðningsáhrifín snúist upp í meiri háttar verðbólguvítisvél (Macro economics, Rudiger Dornbusch og Stanley Fischer bls.160). „Aukin skattheimta síðustu ríkis- stjórnar, bæði í formi hærri skatta og harðari skattheimtu drógu umtalsvert úr hagvexti samkvæmt rannsóknum Ás- geirs Valdimarssonar hagfræðings við Hagfræðistofnun HÍ. Þrátt fyrir þetta jókst halli ríkisins. Sú ríkisstjórn sem nú situr hefur ákveðið að fjármagna hallann með auknum lántökum innanlands og þarf til þess að hækka vexti á ríkisbréf- um. Það mun ryðja atvinnurekstrinum út af lánamarkaðinum og draga enn frekar úr hagvexti", segir Guðmundur Ólafsson. Ræðumcnn á útifundi verkalýðsfélaganna; Leifur Guðjónsson forstöðumaður verðlagseftirlits verkalýðsfélaganna, Selma Dóra Þorsteinsdóttir formaður Fóstrufélags Islands og Ögmundur Jónasson formaður BSRB. 12 ÞJÓÐLÍF
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Þjóðlíf

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.