Þjóðlíf - 01.05.1991, Page 48

LÍFFÆRI
GANGA
KAUPUM
OG
SÖLUM
ÓLAFUR INGÓLFSSON
Líffæraflutningar eru ekki eingöngu
læknisfræðilegt vandamál sem er
leyst af duglegum skurðlæknum, vel út-
búnum skurðstofum og fúkkalyfjum,
heldur eru þeir í vaxandi mæli siðferðilegt
og lagalegt vandamál. Hver er réttur þinn
til eigin líffæra? Hefur þú rétt til að meina
öðrum að nota líffæri þín eftir að þú ert
látinn? Er réttlætanlegt að kaupa líffæri til
að bjarga lífi þínu eða einhvers annars? í
dag skortir samræmda lagasetningu landa
á milli sem gefur hreinar línur um hvað má
og hvað ekki við líffæraflutninga.
Sums staðar krefjast yfirvöld þess að
gefandi hafi veitt samþykki sitt fyrir
dauða sinn. Annars staðar er samþykkis
aðstandenda krafist. Enn annars staðar
eru engar reglur um rétt gefanda. Sjúkra-
hús skipta í dag á líffærum milli landa.
Einn maður getur bjargað lífi sjö annarra:
Hjarta, lungu, lifur, nýru, bris, horn-
himnur. Frá því að líffæraflutningar hóf-
ust árið 1963 hafa hundruð þúsunda
manna komist til lífs og heilsu þeirra
vegna. Og þörfin vex stöðugt.
Það er talið að í Þýskalandi þurfi um
5000 manns nýtt nýra árlega en aðeins
2000 nýrnaaðgerðir eru framkvæmdar
vegna skorts á gefendum. Vaxandi eftir-
spurn hefur skapað svartan markað þar
sem líffæri ganga kaupum og sölum.
Einkum eru það nýru sem eru eftirsótt.
Siðfræðilegar hliðar vandamálsins endur-
spegla þá staðreynd að það eru í vaxandi
mæli fátæklingar í þriðja heiminum sem
selja líffæri sín til ríkra á Vesturlöndum.
Alþjóða Heilbrigðismálastofnunin,
WHO, hefur beint því til aðildarríkjanna
að þau taki skref til að stöðva svarta versl-
un með líffæri. Vandamálið er að enginn
veit hvernig á að fara að því: Þörfin fyrir
líffæri er til staðar, einstaklingar vilja selja
líffæri sín og kaupendur eru reiðubúnir að
greiða stórarfjárhæðir fyrir rétt líffæri. Og
óprúttið fólk sér hér möguleika á að græða
fé með lítilli fyrirhöfn.

48 ÞJÓÐLÍF