Iðnaðarmál - 01.06.1958, Blaðsíða 7

Iðnaðarmál - 01.06.1958, Blaðsíða 7
JÓN BRYNJÓLFSSON verkfrœSingur: Stöðlunamefnd fyrír mátkerfí í 3. hefti þessa árg. var skýrt frá því, aS fyrsta stöðlunarnefndin hefði veriS sett á fót og skyldi íjalla um steinsteypu. Samkvæmt tillögu Bygg- ingartækniráSs hefur nú önnur stöðl- unarnefnd verið sett upp og tekið til starfa, og er verkefni hennar mátkerfi fyrir byggingar. Nefndin er þannig skipuð: Frá Arkitektafélagi íslands Kjartan Sigurðsson, frá Verkfræðingafélagi íslands Ólafur Jensson og frá ISnaS- armálastofnun íslands Jón Brynjólfs- son. HvaS er mótkerfi? Mátkerfi fyrir byggingar er mæli- kerfi, svipað og metrakerfið eða þumlungakerfið, aðeins með nýrri grundvallareiningu, sem kölluð er mát. Þessi grundvallareining, mátið, skammstafað M, er 10 cm á lengd. Tilgangurinn með þessari nýju mælieiningu er að útrýma öllum hin- um mælieiningunum, aS svo miklu leyti sem þær eru ekki í samræmi við nýja kerfið. Byggingin er sett saman úr mörg- um einstökum hlutum, og í henni ægir saman hinum ýmsu mælikerfum og mælieiningum og ótrúlegum fjölda stærða. Hingað til hefur samræmingin ver- ið látin bíða þar til á byggingarstað. Þá er tekið til við að klippa, skera, saga, höggva og henda, og þetta hafa menn kallað að byggja. Þessar aðfarir eru nú taldar fortíð- arleifar, og er markvisst unnið að því að útrýma þeim. Til húsbygginga er nú meir og meir notaður ýmis iðnaSarvarningur, svo sem gluggar, dyr og ofnar. Til eldhúsa eru notuð borð, skápar, eldavélar og kæligeymslur, og þessa hluti er ekki heppilegt að sníða til á byggingar- stað. Engum mundi koma til hugar að saga af ísskápnum, ef hann væri of stór. Á síðari árum hefur verið revnt að samræma stærðir hinna ýmsu hygg- ingarhluta með sameiginlegu máti, sameiginlegu minnsta máli, sem geng- ur upp í öllum öðrum málum. Þetta mál er svo lagt til grundvallar við framleiðslu hinna einstöku hluta í verksmiðju og við byggingu hússins á byggingarstað. Húsið er í raun og veru framleitt á mörgum stöðum og að vissu marki ekki annað en sett saman á byggingarstað. En mátkerfi er meira en aðeins mælikerfi. ÞaS er í raun og veru heildarskipulagskerfi, sem nær yfir allar stærðir og öll mál í bygging- unni. Það tekur tillit til allra samsetn- inga, allra einstakra hluta og alls efni- viðar, sem hefur ákveðna stærð. Alla hluti, sem verða í fullgerðu húsi eða eru notaðir við að byggja það, verður að framleiða í samræmi við mátkerf- ið. Mátkerfið verður þannig grund- völlurinn fyrir stöSlun hinna einstöku byggingarhluta, þannig aS hægt verði að framleiða þá sem iðnaðarvöru og auk þess hægt að fella þá saman við aðra hluta með sem minnstri uppsetn- ingarvinnu og efnistapi. Mátskipun stuðlar auk þess að því að takmarka fjölda byggingarhluta- stærða og gera vinnuna á byggingar- stað einfalda, m. a. mörkun mála og uppsetningu og innbyggingu mát- hluta. Auk þess skapar mátkerfi skil- yrði fyrir hagræðri málsetningu bæði á venjulegar byggingarteikningar og sérteikningar af máthlutum og sam- skeytum og miðar að því að gera byggingaráætlun einfalda og skýra með því að segja ótvírætt til um stað- setningu hlutanna, bæði afstöðu þeirra hvers til annars, til hyggingar- innar og til sameiginlegs mátnets, og auðvelda þannig samstarf milli áætl- enda, framleiðenda, dreifenda, hús- byggjenda og framkvæmenda á vinnustað. Þegar mátkerfið er ákveðið, má hefjast handa um stöðlun á stærðum glugga og annarra hluta bygginga. Sem dæmi um, hvert gildi þessi starfsemi hefur, má taka stöðlun á hæð glugga frá gólfi. Danir stöðluðu þrjár hæðir. Afleiðingin var sú, að ofnahæðir urðu líka þrjár, og í stað 50 stærða á ofnum urðu hæðirnar nú þrjár og framleiddar í þrem breidd- um, þ. e. a. s. stærðirnar urðu 9 í stað 50. Þetta hafði í för mð sér miklu lægri framleiðslu- og geymslukostnað, og verðið lækkaði um 33%. Þegar tímar líða, verður vonandi einnig hægt að sýna fram á lækkun byggingarkostnaðar hér á landi sem árangur þeirrar stöðlunarstarfsemi, sem nú er að hefjast. IÐNAÐARMAL 91

x

Iðnaðarmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Iðnaðarmál
https://timarit.is/publication/1105

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.