Iðnaðarmál - 01.04.1967, Síða 9

S-----------------------------------------------------------------------A
Skilgreining og flokkun iðnaSar
IðnaSur er vélrœn eða efnisleg umbreyting líjrœnna eða ólífrœnna
gœða í nýjar afurðir, hvort sem það er gert með vélum eða í liönd-
unum, í verksmiðjum eða á verkstœðum, samsetning þessara afurða
og viðhald þeirra, þar sem um slíkt er að rœða.
I þessari ritgerð er huglakið iðnaður notað í samrœmi við ofan-
greinda skilgreiningu og þar með í þrengri merkingu en oft er tíðkað.
Er sú starfsemi talin vera iðnaður, sem fellur undir 2. og 3. jlolck
skráningar ISIC (Inlernational Standard Industrial Classification of
All Economic Activities). Þýðir þá hugtakið iðnaður hið sama og á
ensku nefnist manufacturing, en ekki hið sama og industrial activity,
sem felur í sér að auki námugröjt, raforkujramleiðslu og jafnvel bygg-
ingarstarfsemi, (1., 5. og 4. flokk skráningar ISIC). Hins vegar er inni-
falin vinnsla sjávarafurða og landbúnaðarajurða.
Hér er iðnaður á þrennan hátt greindur í undirgreinar:
1) Iðnaður = léttaiðnaður og þungaiðnaður.
2) Iðnaður = fiskiðnaður, annar léttaiðnaður, slóriðja og annar
þungaiðnaður.
3) Iðnaður = matvœlaiðnaður, vefjariðnaður, fataiðnaður, tré-
smíði, pappírsiðnaður, prentun, efnaiðnaður, steinefnaiðnaður,
mádmsmíði og annar iðnaður.
Verður liér gerð sérstök grein fyrir flokkuninni í léttaiðnað og
þungaiðnað.
Léttaiðnaður er hér skilgreindur á sama hátt og gert er í iðnaðar-
skýrslum Sameinðu þjóðanna og nœr yfir eftirtaldar iðngreinar: mat-
vœlaiðnað (food, beverages and tobacco, ISIC 20—22), vefjariðnað
(textiles, ISIC 23), fataiðnað (clolhing, footwear and made-up textiles,
ISIC 24), trésmíði (ivood products and furniture, ISIC. 25—26), prenl-
un (ISIC 28), leðuriðnað (ISIC 29), gúmiðnað (ISIC 30), og annan
iðnað (ISIC 39). Létlaiðnaðurinn framleiðir yfirleitt neyzluvörur, en
ekki fjárfestingarvörur.
Þungaiðnaður er skilgreindur eftir sömu flokkun og nœr yfir eftir-
taldar iðngreinar: pappírsiðnað (ISIC 27), efnaiðnað (chemicals and
chemical products, petroleum and coal products, ISIC 31—32), málm-
brœðslu (basic metals, ISIC 34), málmsmíði (metal products, ÍSIC 35
—38), og steinefnaiðnað ( non-metaUic mineral products, ISIC 33).
Þungaiðnaðurinn framleiðir yfirleitt fjárfestingarvörur.
v.______________________________________________________________________y
léttaiðnaðurinn var töluvert sam-
keppnishæfari og hafði meira að
segja meiri framleiðni en gekk og
gerðist í heiminum, eða 2000 dollara
á móti 1900 dollurum. Evrópa hafði
1800 dollara og EBE-ríkin ekki nema
1500 dollara.
Vinnuframleiðnin 1953
Þremur árum síðar höfðu málin
snúizt Islendingum verulega í óhag.
Þá var framleiðnin í iðnaðinum í
heild 6% minni en hún var 1950.
Hún var komin niður í 75.000 krónur
eða 2000 dollara. Lækkunin nam 100
—200 dollurum í flestum iðngrein-
um. I steinefnaiðnaði hafði þó orðið
23% aukning í 2300 dollara og í
prentun 14% aukning í 1900 dollara.
Framleiðni í málmsmíði og trésmíði
hafði staðið í stað, 2000 og 2100
dollarar. I efnaiðnaði var lækkunin
langmest, úr 4100 dollurum í 2900
dollara, og stafaði það, eins og fyrr
hefur verið skýrt frá, af erfiðleikum
síldarverksmiðjanna. Er þetta dæmi
um, hve framleiðni fiskiðnaðarins,
sem hefur nálægt 40% af öllu vinnslu-
virði í íslenzkum iðnaði, er breytileg
eftir aflabrögðum.
Arið 1953 var Island búiðaðmissa
samfylgdina í framleiðniþróun iðn-
aðarins. Iðnðarlöndin höfðu riðið
landið af sér og þróunarlöndin voru
farin að nálgast það. Suður-Ameríka
var komin með 1300 dollara fram-
leiðni, EBE-Iöndin voru komin upp
fyrir ísland í 2300 dollara, Evrópa
sem heild var komin í 2500 dollara,
og Bandaríkin og Kanada háru enn
af með 8000 dollara framleiðni, fjór-
falda á við ísland.
Vinnuframleiðnin 1960
Árið 1960 hafði ísland greinilega
tekið við sér aftur og var komið með
94.000 króna framleiðni eða 2500
dollara. Það var um 21% vöxtur
(miðað við: 1950 = 100) á sjö ár-
um, heldur meiri aukning en almennt
í heiminum á þessum árum. Hins veg-
ar óx framleiðni iðnaðarlandanna
einnig um 20% á þessu tímabili, svo
því fór fjarri, að bilið milli íslands
og iðnaðarlandanna minnkaði nokk-
uð.
Meðan ísland hafði þetta ár 2500
dollara framleiðni, var framleiðni
þróunarlandanna komin upp í 1000
dollara og framleiðni Suður-Ameríku
komin upp í 1800 dollara. Vestur-
Evrópa var komin upp í 3400 dollara,
EBE-ríkin upp í 3500 dollara og
EFTA-ríkin upp í 3600 dollara. Iðn-
aðarlöndin í heild voru komin upp í
5100 dollara og Bandaríkin og Kan-
ada upp í 9800 dollara, — ennþá
fjórum sinnum meiri framleiðni en
Island.
Arið 1960 var steinefnaiðnaður
með mesta framleiðni íslenzkra iðn-
greina, eða 4700 dollara, og gerði
það tilkoma Sementsverksmiðjunnar.
Efnaiðnaður fylgdi fast á eftir með
4500 dollara framleiðni, og gerði það
hvort tveggja, tilkoma Áburðarverk-
smiðjunnar og betri rekstur sildar-
verksmiðjanna.
Töluvert á eftir komu matvælaiðn-
aður og vefjariðnaður með 2600 doll-
ara, pappírsiðnaður með 2500 doll-
ara, trésmíði með 2100 dollara og
IÐNAÐARMÁL
43