Læknablaðið - 01.04.2015, Blaðsíða 22

206 LÆKNAblaðið 2015/101
Þegar klínísk marktekt er skoðuð er miðað við skilgreiningar á
eðlilegum svefni. Algengt er að miða við að það taki minna en 30
mínútur að sofna og að vökutími á nóttu sé 30 mínútur eða styttri
eða að svefnnýting nái 85%.12,29 Við upphaf meðferðar uppfyllti
21 þátttakandi (17%) öll þrjú viðmið en í lok meðferðar 75 þátt-
takendur (60%). Í byrjun meðferðar var 41 þátttakandi 30 mínútur
eða lengur að sofna og 30 mínútur eða lengur vakandi á nóttu,
en við lok meðferðar náðu 28 af þeim (68%) eðlilegum viðmiðum
á báðum breytum. Alls mældust 96 þátttakendur með 85% eða
minni svefnnýtingu í byrjun meðferðar, en við lok meðferðar náðu
70 þeirra (73%) eðlilegu viðmiði um svefnnýtingu.
Línuleg aðfallsgreining var gerð til að skoða hvort kyn, aldur,
frumkvæði að meðferð (af sjálfsdáðum, gegnum VIRK eða vinnu-
veitanda), eða hreyfing þátttakenda spáðu fyrir um tímann sem
tók að sofna, vökutíma á nóttu eða svefnnýtingu. Ekki fengust
marktækar niðurstöður svo þessir þættir virðast ekki segja til um
árangur þátttkenda á þessum breytum.
Eftirfylgd í viku 12
Í viku 12, við eftirfylgd 6 vikum eftir meðferð, voru tíminn sem
tók að sofna, vökutími á nóttu (mynd 2) og svefnnýting (mynd 3)
skoðuð hjá þeim 43 þátttakendum sem enn skráðu upplýsingar
um svefn sinn. Í ljós kom að marktækur munur var á breytunum
milli viku 1 og 6 (p<0,005) og marktækan mun var enn að finna í
viku 12 (p<0,001). Svefnnýting fór úr 79% í viku 1 í 89% í viku 12
og tíminn sem tók að sofna svo til helmingaðist, fór úr 33 mínútum
í viku 1 í 15 mínútur í viku 12. Að auki fór vökutími á nóttu úr 45
mínútum í viku 1 í 22 mínútur í viku 12.
Viðhorf þátttakenda til meðferðar
Alls svöruðu 80 þátttakendur spurningalista varðandi viðhorf
til meðferðarinnar, 70 af 125 sem luku meðferð og 10 af þeim 50
sem hættu, og bjuggu 53% þeirra á höfuðborgarsvæðinu. Alls
96% (77 af 80) töldu meðferðina vera tæknilega einfalda í notkun.
Langflestir þeirra 70 sem luku meðferð, eða 94%, myndu mæla
með meðferð Betri svefns. Þeir sem luku ekki meðferð tilnefndu
nokkrar ástæður fyrir brottfalli. Um 40% þeirra töldu meðferðina
ekki henta fyrir sinn svefnvanda. Aðrir nefndu tímaskort og ósk
um persónulegri nálgun en enginn tiltók tæknilega erfiðleika sem
ástæðu brottfalls.
Umræða
Tilgangur þessarar rannsóknar var að lýsa árangri netmeðferðar
Betri svefns við svefnleysi. Niðurstöður leiddu í ljós að svefnvandi
þátttakenda var marktækt minni við lok meðferðar og árangur-
inn var enn til staðar 6 vikum síðar. Marktæk bæting varð á tíma
sem tók að sofna, vökutíma eftir að hafa sofnað, fjölda vaknana,
heildarvökutíma, tíma í rúmi, svefnnýtingu og einnig huglægu
mati á svefngæðum og morgunþreytu. Heildarsvefntími þátttak-
enda styttist þó aðeins, eða um 5% að meðaltali, en jókst aftur 6
vikum eftir meðferð. Ástæðan gæti verið sú að við upphaf með-
ferðar voru þátttakendur þegar með ásættanlegan heildarsvefn-
tíma (miðað við 6,5 klukkustundir) sem þó var sundurslitinn yfir
langt tímabil. Góður árangur næst því oft með því að fá meiri sam-
fellu í svefninn án þess að heildarsvefntími lengist.31
Niðurstöður okkar rannsóknar eru í samræmi við það sem
fyrri rannsóknir sýna. Í rannsókn Ritterbands og félaga21, þar sem
hluti þátttakenda fékk HAM-S netmeðferð svipaða meðferð Betri
svefns, kom í ljós að árangur meðferðanna var sambærilegur á
flestum breytum. Svefnnýting jókst þónokkuð (15% í okkar rann-
sókn og 16% í rannsókn Ritterbands) og vökutími á nóttu styttist
álíka mikið í báðum rannsóknum (53% og 55%). Tíminn sem tók
þátttakendur að sofna styttist töluvert meira í okkar rannsókn, eða
um 55% miðað við 46% í rannsókn Ritterbands og félaga, og vökn-
unum á nóttu fækkaði einnig meira. Heildarsvefntími jókst þó um
16% í rannsókn Ritterbands og félaga. Í rannsókn Espie og félaga26
þar sem skoðaður var árangur þátttakenda sem fengu ólíkar með-
ferðir við svefnleysi, þar á meðal HAM-S netmeðferð, minnkaði
tíminn sem tók þátttakendur sem fengu HAM-S að sofna álíka
mikið og í okkar rannsókn. Svefnnýtingin jókst að meðaltali um
30% í erlendu rannsókninni en náði þó ekki 85% viðmiðinu eins
og í okkar rannsókn. Svefnvandi þátttakenda í rannsókn Espie og
R A N N S Ó K N
Mynd 2. Meðaltalsbreytingar, í viku 1, viku 6 og viku 12, á svefni þátttakenda sem
luku 6 vikna eftirfylgd (n=43).
Mynd 3. Meðaltalsbreytingar á svefnnýtingu (%) í viku 1, viku 6 og viku 12, hjá þátt-
takendum sem luku 6 vikna eftirfylgd (n=43).
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
M
ín
út
ur
Tími sem tekur að sofna Vökutími á nóttu
vika 1 vika 6 vika 12
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
%
Svefnnýing
vika 1 vika 6 vika 12