Læknablaðið - 01.04.2015, Blaðsíða 16

200 LÆKNAblaðið 2015/101
R A N N S Ó K N
Hlutfall þátttakenda með of hátt heildarkólesteról og LDL-kól-
esteról var nokkuð hátt í þessari rannsókn. Hins vegar breytast
þessir þættir minna við hreyfingu heldur en HDL-kólesteról eða
þríglýseríðin.30 Gildi HDL-kólesteróls voru hins vegar há hjá öllum
hópum (og hlutfallslega fáir þátttakendur með lágt HDL-kólest-
eról) sem eykur eðlilega heildarkólesterólið.
Rannsóknir sem byggja á safngreiningum (meta-analysis) hafa
sýnt að hreyfing geti lækkað slag- og hlébilsþrýsting um 3-3,8/2-2,4
mmHg9 og meiri lækkanir hafa sést meðal aldraðra.14 Okkar niður-
stöður um lægri blóðþrýsting meðal karlbænda eru í samræmi við
þessar rannsóknir. Kvennamegin voru verkakonur hins vegar
almennt með hærri blóðþrýsting en hinar starfsstéttirnar. Verka-
konurnar voru ekki frábrugðnar hinum starfsstéttunum varðandi
hreyfingu og eru því ástæðurnar fyrir hækkuðum blóðþrýstingi
hjá þeim óljósar.
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýndu að heildarhreyfing
hafði marktæka neikvæða fylgni (jákvæða fyrir HDL-kólesteról)
við alla áhættuþætti efnaskipta-, hjarta- og æðasjúkdóma sem
mældir voru, nema heildarkólesteról, LDL-kólesteról og insúlín.
Tími í meðalerfiðri hreyfingu tengdist hins vegar einungis BMI,
mittismáli og hlutfalli líkamsfitu en ekki þeim áhættuþáttum sem
mældir voru í blóði. Hugsanlega hefur heildarorkueyðslan fremur
en ákefð áhrif á blóðþrýsting, -fitu og -sykursstjórn. Þessar niður-
stöður benda í það minnsta til þess að heildarhreyfingin skipti
meira máli fyrir fleiri áhættuþætti efnaskipta,- hjarta- og æðasjúk-
dóma en erfiði hreyfingarinnar og eru í samræmi við fyrri rann-
sóknir.8,31 Hins vegar ber að halda því til haga að heildarhreyfing
og erfiði hennar tengjast sterkum böndum enda hefur erfiði hreyf-
ingarinnar áhrif á þá heildarhreyfingu sem viðkomandi nær.
Helsti styrkleiki þessarar rannsóknar er sá að þetta er ein
fyrsta íslenska rannsóknin sem fjallar um samband hreyfingar
og áhættuþátta efnaskipta-, hjarta- og æðasjúkdóma hjá miðaldra
Íslendingum. Að auki gera hreyfimælarnir okkur kleift að meta
á hlutlægan hátt hversu hátt hlutfall þátttakenda uppfyllir ráð-
leggingar um daglega hreyfingu. Veikleiki rannsóknarinnar felst
fyrst og fremst í því að þátttakendur voru ekki mjög margir, fjöldi
þeirra í hverri starfsstétt var mismunandi og kynjahlutfallið var
aðeins frábrugðið á milli stétta. Einnig má benda á að gögnin eru
10 ára gömul en það rýrir hins vegar ekki mikilvægi þeirra.
Ályktun
Niðurstöðurnar benda almennt til þess að hjá þessum þremur
starfsstéttum sem rannsakaðar voru hafi bændur ákjósanlegustu
gildin fyrir áhættuþætti efnaskipta-, hjarta- og æðasjúkdóma
í blóði og er hreyfing bændanna og meiri FFM líklegur hluti af
skýringunni. Athygli vekur að enginn skrifstofukarl nær ráðlegg-
ingum Embættis landlæknis um daglega hreyfingu og almennt
hreyfa starfsstéttirnar sig lítið þar sem einungis tæplega fimmt-
ungur þátttakenda nær áðurnefndum ráðleggingum. Heildar-
hreyfing virðist hafa jákvæðari tengsl við fleiri áhættuþætti efna-
skipta-, hjarta- og æðasjúkdóma en erfiði hreyfingarinnar og því
mætti velta því upp hvort hreyfiráðleggingar ættu að byggjast á
heildarhreyfingu fremur en erfiði hennar.
Þakkir
Fyrst ber að þakka öllum þátttakendum rannsóknarinnar. Einnig
ber að þakka starfsfólki Heilsugæslunnar á Húsavík. Þórarni
Sveinssyni prófessor er þakkað fyrir hjálp í úrvinnslu hreyfimæla-
gagnanna. Að lokum á Eric Richter, annar leiðbeinenda Barkar,
þakkir skildar vegna hjálpar hans við verkefnið.

ENgLISH SUMMArY
introduction: The relation between objectively measured physical
activity (PA) and metabolic and cardiovascular risk factors has not been
studied in Iceland. This study aimed to investigate PA and metabolic and
cardiovascular risk factors among three professions: manual laborers,
office workers, and farmers.
Material and methods: The participants (73 males, 89 females) under-
went anthropometric measurements. Total PA and time spent in mod-
erate-to-vigorous PA (MVPA) was assessed with activity monitors. Blood
pressure was measured and fasting blood samples analyzed for total
cholesterol, low- and high-density lipoprotein cholesterol, triglycerides,
glucose, insulin and homeostatic model assessment.
Results: Male manual laborers and farmers were more physically
active than office workers (p<0.01), but no difference was found among
females. Nevertheless, female farmers spent less time in MVPA than
other professions (p<0.05). Low proportion (18.4%) of all participants
and none of the male office workers met the guidelines of the Directo-
rate of Health for daily PA. Farmers had lower levels of triglycerides
(p=0.01) and glucose (p<0.01), and greater fat-free mass (p<0.03) than
other professions. They also had the highest levels of high-density
lipoprotein cholesterol, followed by manual laborers, and then office
workers (p<0.02). Total PA was significantly related to a greater number
of metabolic risk factors than time spent in MVPA.
Conclusion: Farmers have the most favorable metabolic and cardiovas-
cular risk factors in the blood and their PA and fat-free mass are a
likely explanation. Regardless, their PA is low, and only one-fifth of all
participants meet the guidelines for daily PA. Total PA appears more
important for the metabolic and cardiovascular risk factors than time
spent in MVPA.
1Center for Sport and Health Sciences, University of Iceland, Lindarbraut 4, 840 Laugarvatn, Iceland, 2Health Care Institution of North Iceland,
3Department of Social Sciences, University of Akureyri.
key words: adults, accelerometer, body composition, blood lipids, insulin resistance, MVPA.
Correspondence: Sigurbjörn Árni Arngrímsson, sarngrim@hi.is
Physical activity and its relation to metabolic and cardiovascular risk factors among three professions
Börkur Már Hersteinsson1, Kristján Þór Magnússon1, Ásgeir Böðvarsson2, Ársæll Arnarsson3, Erlingur jóhannsson1, Sigurbjörn Árni Arngrímsson1