Fréttatíminn - 19.06.2015, Síða 74

19. júní
Helgin 19.-21 júní 2015  bls. 12
„Fyndið að sjá pabba
með barnavagna“
Vigdís
Finnbogadóttir
1980 var Vigdís kjörin forseti Íslands. Hún varð
fyrst kvenna í heiminum til að gegna embætti
þjóðkjörins forseta. Vigdís gegndi embætti til
ársins 1996.
V igdís Finnbogadóttir var fljótt nefnd sem frambjóðandi þegar ljóst var að Kristján Eldjárn ætlaði ekki að sitja áfram. Mörgum fannst komin tími til að kona væri í framboði
og má það rekja til kvenfrelsisvakningar áttunda ára-
tugarins. Rauðsokkur skipulögðu kvennafrídaginn árið
1975 og þjóðinni varð ljóst að konur væru máttarstólpar
samfélagsins, ekki síður en karlar.
Vigdís var treg til að gefa kosta á sér en lét svo tilleið-
ast og heillaði um leið þjóðina upp úr skónum með sinni
geislandi og jafnframt eðlilegu framkomu. Hún hafði
góðan húmanískan bakgrunn sem átti síðar eftir að
nýtast henni vel í starfi, hafði starfað sem kennari, leið-
sögumaður og leikhússtjóri, var mikil tungumálamann-
eskja og þekkti landið og sögu þess betur en flestir.
Eftir harða kosningabaráttu stóð Vigdís uppi sem
sigurvegari með 33,8% atkvæða, einu og hálfu prósentu-
stigi á undan Guðlaugi Þorvaldssyni. Albert Guðmunds-
son hlaut 19,9% atkvæða en Pétur J. Thorsteinsson
14,1%.
Jóhanna
Sigurðardóttir
2009 varð Jóhanna forsætisráðherra, fyrst íslenskra
kvenna. Jóhanna var jafnframt fyrsta opinberlega
samkynhneigða konan í heiminum til að gegna starfi
forsætisráðherra. Ríkisstjórn hennar var skipuð
jafnmörgum konum og körlum. Þetta sama ár valdi
Forbes hana á lista yfir 100 valdamestu konur
heims.
J óhanna fæddist 4. október 1942. Jóhanna sat á þingi í 35 ár samfleytt, lengst allra kvenna á þingi, frá árinu 1978-2013. Í kjölfar efnahags-hrunsins var hún kjörinn formaður Samfylk-
ingarinnar og varð forsætisráðherra eftir kosningarnar
2009.
Jóhanna starfaði sem flugfreyja og síðar á skrifstofu
Kassagerðar Reykjavíkur en settist á þing 1978. Hún
sat fyrst á Alþingi fyrir Alþýðuflokkinn, þá Þjóðvaka
sem hún stofnaði var formaður hans, og síðast Samfylk-
inguna.
Þekktustu ummæli Jóhönnu eru orð sem hún lét
falla eftir að hún hafði tapað í formannskjöri fyrir Jóni
Baldvin Hannibalssyni á flokksþingi Alþýðuflokksins í
júní 1994. Þá sagði hún í þrumuræðu sinni: „Minn tími
mun koma!“
Sr. Agnes M.
Sigurðardóttir
2012 var Agnes kjörin biskup Íslands, fyrst ís-
lenskra kvenna. Agnes var sautján ára þegar
hún ákvað að verða prestur og árið 1981 varð
hún þriðja íslenska konan til að vera vígð sem
prestur.
A gnes sagðist í viðtali við Fréttatímann vera sannfærð um að jafnréttisstefna skipti kirkjuna miklu máli. „Jafnrétti skiptir alltaf máli, í kirkjunni jafnt sem
annarsstaðar. Það er hverri stofnun, sem þjónustar
fólk, nauðsynlegt að hafa fólk af báðum kynjum. Þau
sem leita til kirkjunnar hafa þá líka val um hvort þau
leita til karlkyns presta eða kvenkyns presta. Ef við
viljum ná fram breytingum til batnaðar, þá er örugg-
ara að setja markmiðin á blað og leitast við að vinna
eftir þeim. Án jafnréttisstefnunnar værum við senni-
lega ekki komin þó þetta á leið með að ná jafnrétti í
kirkjunni. Betur má þó ef duga skal.“
Kjarnakonur og áfangar
á heilli öld kvenréttinda
Þess er minnst í dag, 19. júní, að öld er liðin frá því að konur fengu kosningarétt. Raunar gilti sá réttur aðeins fyrir konur fertugar og eldri en árið 1915 höfðu 25 ára karlar
kosningarétt og voru kjörgengir til Alþingis. Þessu ákvæði var hins vegar breytt árið 1920. Frá þeim tíma hefur kosningaréttur og kjörgengi kynjanna verið jafnt. Margt
hefur áunnist á þeirri öld sem liðin er frá þessum merku tímamótum – og margar konur hafa verið í fararbroddi kvenréttindabaráttunnar, brotið blað og sótt inn á hefð-
bundin svið karla. Meðal merkustu áfanga í þeirri baráttu er kvennafrídagurinn árið 1975 og kjör Vigdísar Finnbogadóttur sem forseta Íslands árið 1980, í kjölfar þeirrar
hugarfarsbreytingar sem varð af fjöldafundinum. Annar stóráfangi náðist þegar Jóhanna Sigurðardóttir tók við embætti forsætisráðherra, fyrst kvenna, árið 2009 og síðan
þegar Agnes M. Sigurðardóttir var kjörin biskup Íslands árið 2012. Þessara kvenna og fjölmargra annarra er getið í þessu blaði sem helgað er 19. júní – og þeirra áfanga
sem náðst hafa í baráttunni fyrir kvenréttindum – og þar með mannréttindum.