Ægir - 01.09.2005, Blaðsíða 41

41
R Á Ð S T E F N A S Ó K N A R
Við erum ekki í „vakúmi“
Jóhann Sigurjónsson:
„Við þurfum að gera okkur grein
fyrir því að fiskistofn býr við
ákveðin umhverfisskilyrði sem
skapar honum þá stofnstærð sem
kerfið ber fyrir þennan tiltekna
fiskistofn. Á stuttum tímaskala
getum við reiknað með að þetta
sé stöðugt kerfi og við getum
stýrt okkar athöfnum innan þessa
vistfræðilega ramma á hverjum
tíma. Hins vegar er það svo að
það eru langtímabreytingar í
gangi og það þekkjum við mæta-
vel frá síðustu öld. Frá 1920 til
1965 var hlýindaskeið og síðan
tóku við hafísárin og kerfið var
mjög breytt til 1972 - allt önnur
skilyrði en á fyrri hluta aldarinn-
ar. Frá 1972 til aldamóta voru
breytileg skilyrði, en frá aldamót-
um eru ákveðin hlýviðrisein-
kenni. Þegar upp er staðið er það
náttúruna sem skapar okkur
rammann. Ef hann breytist stór-
kostlega koma áhrifin fram á af-
rakstursgetu fiskistofnanna. Það
er ekki spurning í mínum huga
að það eru náttúruleg skilyrði
sem hafa afgerandi áhrif varðandi
ýsuna, það er ekki það að við
veiddum 8% umfram ráðgjöf.
Náttúruleg skilyrði fyrir ýsu hafa
gjörbreyst, enda er ýsa komin á
norðurmið í miklum mæli.
Þorskstofninn hefur verið of-
veiddur á hverju ári um áratuga
skeið og það hefur leitt til þess að
stóri fiskurinn er aðeins 1-3% af
þorskstofninum en hlutfallið var
16-18% á árunum 1980-1985.
Þetta er alvara málsins. Það er
búið hægt og sígandi að breyta
aldurssamsetningu í stofninum
um áratuga skeið.
Varðandi loðnuna ætla ég ekki
að halda því fram að fjögur hund-
ruð þúsund tonna markið hafi
verið hárnákvæmt og vísindalega
ákvarðað á sínum tíma vegna þess
að þar var litið til stýringar á
loðnuveiðum í Barentshafi og
menn horfðu eitthvað á reynsluna
þar og töldu ákveðna skynsemi í
því að skilja eitthvað eftir til
hrygningar og talan var fengin
með einhverjum grófum saman-
burði þarna á milli. Nú held ég
að í raun og veru hafi þessi aðferð
tekist nokkuð vel með tilliti til
loðnustofnsins, en ég er fyrstur
manna til að taka undir það að
við eigum að spyrja okkur varð-
andi nýtingu loðnustofnsins.
Þetta eigum við að rannsaka og
reyndar erum við með sérstakt
rannsóknaverkefni um þetta í
gangi.
Varðandi umræðu um það und-
ir hvaða ráðuneyti Hafrannsókna-
stofnun heyrir, þá vil ég að menn
geri sér grein fyrir því að dagleg
tengsl Hafrannsóknastofnunar-
innar og sjávarútvegsráðuneytis-
ins eru vinsamleg, en ákaflega lít-
il í raun og veru. Sjálfstæði Haf-
rannsóknastofnunarinnar er alveg
ótrúlega mikið, vegna þess að á
okkar stofnun er fjöldi sérfræð-
inga sem gera siðferðilegar kröfur
til sjálf síns. Þetta er fagfólk sem
leggur metnað sinn í að vinna af
samviskusemi og eftir faglegum
aðferðum, en ekki eftir pólitík
eða ákvörðun stjórnvalda. En auð-
vitað erum við ekki í „vakúmi“,
auðvitað erum við í samfélaginu
og við verðum fyrir áhrifum eins
og allir aðrir. Hins vegar held ég
að við verðum að treysta á vís-
indalegan metnað okkar fag-
fólks.“
Hvernig á að verja stóra
fiskinn?
Kristinn H. Gunnarsson:
„Sá spátími sem Hafrannsókna-
stofnun treystir sér til að setja
fram er ekki nema þrjú ár, vegna
þess að það er svo mikil óvissa í
öllum forsendum. Þetta segir
okkur í hve erfiðu umhverfi vís-
indamenn Hafró vinna.
Varðandi loðnuna má segja sem
svo að þessi fjögur hundruð þús-
und tonn duga til þess að við-
halda stofninum. En menn vita
ekki hvað menn hefðu fengið upp
úr sjónum af þorskinum ef þessi
loðna hefði ekki verið veidd og
hvort þau verðmæti væru meiri
en loðnan. Það er það sem mér
finnst að fiskifræðingarnir þurfi
að vita. Ég held að menn í at-
vinnugreininni hafa áhrif. Þeir
sem eiga loðnuskipin hafa áhrif
innan LÍÚ og þeir hafa áhrif á
Hafrannsóknastofnun. Ég held
því fram að þessir aðilar hafi haft
meiri áhrif en margir aðrir sér til
gagns þannig að ákvarðanir varð-
andi loðnuveiðar voru þeim
þóknanlegar og hentuðu þeim vel
en kannski öðrum síður.
Miðað við að stóri þorskurinn
sé 1-3% af stofninum, er verið að
veiða 2-6.000 tonn á ári. Ég velti
því þá fyrir mér hvort ekki sé
mikilvægt til þess að hraða end-
urnýjun stofnsins að verja þessa
fáu stóru fiska fyrir veiði eins og
kostur er. Kvótakerfið bersýnilega
hvetur menn til þess að veiða
stóra fiskinn, m.a. vegna þess að
menn eru að leigja til sín kvóta á
verði sem er svo hátt að það
stendur engin veiði undir því
nema veiði á mjög stórum fiski.
Ég tel því að það vanti frá Haf-
rannsóknastofnun tillögur um
hvernig eigi að verja þessa stóru
fiska. Að mínu mati verður að
banna veiðar mun lengur en gert
er á hrygningartímanum. Ég tel
líka að það eigi að banna neta-
veiðar í ríkari mæli en gert er. Og
það þarf að beita öðrum möguleg-
um leiðum til þess að draga úr
veiði á þessum fáu stóru fiskum
Kristján Þórarinsson, stofnvistfræðingur LÍÚ, og Björn Ævarr Steinarsson, sviðsstjóri veiðiráðgjafarsviðs Hafró,
fylgjast með umræðum.
aegir9sept2005 7.11.2005 18:18 Page 41