Tímarit Máls og menningar - 01.12.1938, Blaðsíða 14

2) Verk, sem hafa marxistísk og kommúnistísk stefnumið, t. d.
bókaflokkinn „Entschiedene Schulreformen“, bækur um sögu
marxismans, bækur gefnar út af fulltrúum stjórnartímabils Glöc-
kels, Ratenaus.
3) Bækur, sem lúlka hugsjónir friðarvina, bækur, sem gefnar
eru út undir áhrifum frá Þjóðabandalaginu.
4) Bækur, gefnar út í anda skilnaðarsinna, sem fjalla um
„Austurríkisbúann“, og bækur, sem verja eða lofa stjórnartíð
Dolfuss- Schuschnig.
5) Verk, sem túlka vantraust á Þýzkalandi, mikihnenn'um þess
og hetjum. Bækur, sem leitast við að meta gildi franskrar, enskr-
ar og ameriskrar menningar hærra en Þýzkalands, l. d. verk
bræðranna Mann, Remarques o. s. frv.
6) Bækur, sem gagnrýna persónu foringjans, verk hans, naz-
ismann o. s. frv.
Á uppeldismálaþinginu i Paris 1937 vakti engin þjóð á sér
meiri athygli en Tékkcfslóvakia. Ekki vegna þess að fulltrúar
hennar væru bétur máli farnir eða glæsilegri en margir aðrir,
heldur fyrir þá sök, að þeir túlkuðu glæsilega og volduga upp-
eldis- og menningarhreyfingu, sem þróazt hafði og blómgazt með
þjóðinni. Þessi alda vakningar og framkvæmda i skólamálum var
rakin langt aftur í tíma, alla leið til hins mikla og heimsfræga
uppeldisfrömuðar Komensky, sem uppi var á 17. öld. En fyrst
með endurheimtu sjálfstæði þjóðarinnar 1918 liefst hinn raun-
verulegi undirbúningur. Allmargir kennarar taka að kynna sér
nýjustu bókmenntir í starfsgreininni, sumir fara til annarra landa
og kynnast skólum þar. Ríkisstjórnin, með liinn mikla þjóðar-
leiðtoga, vísindamanninn Masaryk í fararbroddi, studdi alla því-
lika framfararviðleitni. Talið var, að skólarnir, æðri sem lægi'i,
væru óskabörn þjóðarinnar og leiðtogar hennar litu á það sem
sögulega nauðsyn að efla þá með ráði og dáð, enda fjárframlög
til menningarmála aukin ár frá ári. Arið 1928 er sögulegt í skóla-
málum Tékkóslóvakíu. Dr. Václav Prihoda, háskólakennari i Prag
samdi tillögur um nýtt skólafyrirkomulag. Samkvæmt þeim skyldi
meðal annars stofna tilraunaskóla. Voru nokkrir þeirra stofn-
aðir þegar á því ári. En tilraunaskólarnir urðu upphaf hinnar
voldugu skólahreyfingar i landinu. Árið 1932 var samin ný náms-
skrá fyrir barnaskólana. Er þar fetað í fólspor tilraunaskólanna
og stefnt ákveðið að þvi markmiði að breyta öllum liarnaskól-
um i landinu i hið starfræna horf, gera þá að þjóðlegum „ný-
skólum". Árið eftir, 1933, var námskrá mótuð sömu stefnu sam-
þykkt fyrir gagnfræða- og sérskólana. Kennslumálastjórn, skóla-
12