Ægir - 01.02.2012, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Þessa kjörtímabils verður að líkindum meðal annars minnst í
sögunni vegna sjávarútvegsumræðunnar og fæðingarhríðanna
sem staðið hafa nær allt kjörtímabilið um breytingar á fisk-
veiðikerfinu. Sem ekki sér fyrir endann á þó ekki sé nema
rösklega ár eftir af kjörtímabilinu. Víst eru þó fram komnar
mótaðar tillögur í frumvarpsformi og raunar tveimur slíkum.
Gera á breytingar á kerfinu og hækka skatta á greinina
umtalsvert. Næstu vikur munu leiða í ljós hvort þessi frumvörp
ná fram að ganga óbreytt eða í breyttu formi. Hið síðara verður
þó að telja harla líklegt, ekki síst í ljósi þeirra viðbragða sem
bæði komu úr greininni sjálfri og á Alþingi þegar þingmálin
voru lögð fram nú á síðustu dögunum fyrir páska.
Tvö meginstef einkenna þau skref sem nú er verið að taka.
Annars vegar eru gerðar talsverðar breytingar á kerfinu, teknir
upp nýtingarsamningar, framsalsmöguleikar aflaheimilda tak-
markaðir og enn frekar bætt í svokallaða potta. Hin hliðin á
þessum aðgerðum er verulega aukin skattheimta og sértæk
miðað við almennan atvinnurekstur í landinu. Hvort tveggja
má með nokkrum rökum segja að beri svipaðan blæ og ein-
kennt hefur aðgerðir stjórnvalda undanfarin ár. Hækkun skatta
er sýnileg á mörgum sviðum og ríkisrekstur er víðar en áður.
Sjávarútvegurinn hefur því betur ekki verið baggi á samfé-
laginu á hrunárunum heldur þvert á móti. Að minnsta kosti hef-
ur ekki af því heyrst að forsvarsmenn stærstu útgerðarfyrir-
tækjanna hafi verið tíðustu gestirnir í þeim deildum bankanna
þar sem teknar eru ákvarðanir um niðurfellingu skulda. Öðru
nær því dæmi eru um að mörg þessara fyrirtækja hafi greitt
stórlega niður skuldir að undanförnu. Má ekki þakka fyrir þá
þróun fremur en hitt? Með öðrum orðum - fyrirtækin í sjávarút-
vegi hafa dafnað á eigin forsendum og leitt sjávarútveginn hér
á landi í þá stöðu sem margir öfunda okkur Íslendinga af. Í
ljósi þess að hávær krafa hefur verið uppi í samfélaginu um að
sjávarútvegur skili svokölluðum umframhagnaði til samfélags-
ins vegna nýtingar auðlindarinnar ætti þá að vera rökréttast
að allir leggist á þær árar sem tryggt geti greininni skilyrði til
að hagnast sem mest í nánustu framtíð. Þetta er hins vegar
ekki viðhorfið. Vandséð er hvernig saman eiga að fara breyt-
ingar á kerfinu sem í mörgum tilfellum draga úr hagræðingu
innan greinarinnar og hins vegar miklir skattar á hana. Í nafni
réttlætisins er talað um breytingar á kerfinu, réttlætið er líka
notað sem rök fyrir stóraukinni skattlagningu - og ef ekki það
atriði þá að tómur ríkissjóðurinn þurfi á þeim peningum að
halda sem sjávarútvegurinn hafi úr að spila. Rétt eins og þar
sé ekki þörf fyrir fjárfestingu í skipum, búnaði, viðhaldi, þróun-
arstarfi og almennt öllu því sem tryggi samkeppnisstöðu grein-
arinnar.
Ekkert er endanlegt og óumbreytanlegt. Ekki heldur
íslenskur sjávarútvegur. En þegar svo margir rekstraraðilar,
allt frá smábátamönnum upp í stórfyrirtæki lýsa því hvernig
rekstrarmódelið hrynur þegar ákvæði þessara frumvarpa eru
yfirfærð á þeirra rekstur þá þarf að staldra við og endurskoða.
Þegar þessi viðbrögð eru afgreidd með því einu að kalla þau
grátkór þá er nefnilega ekki verið að tala við örfá einstaklinga
heldur heila atvinnugrein. Með öllu sem henni fylgir. Þar er
nefnilega hin eiginlega auðlind – starfsfólkið í sjávarútvegi.
Það er hinn gleymdi hagsmunahópur.
„Fyrr má nú rota en dauðrota“!
„Maður er sennilega orðinn of góðu vanur eftir tvo til þrjá afskap-
lega milda vetur en fyrr má nú rota en dauðrota. Það hefur verið
stöðugur lægðagangur margar undanfarnar vikur og ríkjandi suð-
vestanátt með meira en 20 metrum á sekúndu og sjö til tíu metra
ölduhæð. Það er svo stutt á milli lægðanna að sjórinn nær aldrei
að jafna sig. Við vorum í stöðugum hrakningum á undan veðrinu
hér fyrir sunnan land í síðustu viku og þegar sýnt var að það yrði
ekkert veiðiveður næstu dagana þá fórum við á Vestfjarðamið.
Þar fengum við þokkalegan ýsuafla í góðu veðri en það er með
ýsuna eins og ufsann að það hefur lítið borið á henni upp á síð-
kastið,“ segir Kristinn en hann segir það ómetanlegt fyrir skip-
stjórnarmenn hve veðurfréttir eru orðnar miklu nákvæmari nú en
fyrir nokkrum árum.
„Sólarhringsspárnar eru orðnar mjög nákvæmar og það er
hending ef þær ganga ekki eftir. Þá eru langtímaspárnar einnig
orðnar miklu áreiðanlegri en hér áður fyrr og fyrir vikið er hægt að
bregðast fyrr við og færa sig á önnur mið ef spárnar gefa tilefni til
þess.“
Kristinn Gestsson, skipstjóri á Þerney RE í frétt á heimasíðu HB Granda.
Grafalvarlegar ESB hótanir
Annarsvegar það sem nú liggur sem sé fyrir, að ESB tengir saman
með beinum hætti aðildarumsókn okkar að ESB og deiluna um
skiptingu makrílstofnsins. Það er þá orðin staðreynd, sem ekki
verður undan vikist. Þá breytir engu þó íslensk stjórnvöld mót-
mæli því. Þetta er afstaða ESB. Sambandið tengir þessi mál og
það breytist ekki þó íslensk stjórnvöld hafi aðrar skoðanir.
Hitt er síðan það, að þær hótanir sem ESB hefur uppi eru graf-
alvarlegar. Þær fela í sér að á okkur verði sett viðskiptabann, sem
er þó í sjálfu sér ólöglegt. Talað er um að sett verði á bann við
innflutningi á uppsjávarfiski, t.d. makríl og afurðum sem fram-
leiddar eru úr honum, og hins vegar að sett verði bann við inn-
flutningi á tækjum tengdum sjávarútvegi og skipum frá Íslandi.
Þessu verða íslensk stjórnvöld að mæta með hörku. Það er
ekki sett viðskiptabann á lönd, nema við ítrustu aðstæður í sam-
skiptum ríkja. Og þegar í hlut á eitthvert helsta ríkjasamband
heimsins, þá er málið ennþá alvarlegra. Slíkt bann stangast
örugglega á við alþjóðalög og samninga, en ESB mun ekki hafa
áhyggjur af því. Það tekur langan tíma fyrir þjóðir að leita réttar
síns, þegar slík mál koma upp. Það veit ESB og treystir því að á
millitíðinni verði komnir á samningar um nýtingu makrílstofnsins.
Einar K. Guðfinnsson, alþingismaður í grein á heimasíðu sinni.
U M M Æ L I
Auðlindin
sjávarútvegur